سال‌هاست رسانه ملی ، با فرارسیدن نخستین شب جمعه از ماه رجب، ویژه‌برنامه‌هایی را در بسیاری از شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی تدارک می‌بیند که در وهله نخست، اقدامی پسندیده است.
اما آنچه در این ویژه‌برنامه‌ها بسان دیگر برنامه‌های صداوسیما مشکل‌ساز است نبود عقبه فکری و پژوهشی برای این تولیدات است و بسیاری از این برنامه‌ها دچار بیماری “احساس بی‌نیازی به مشاور زبده مذهبی” هستند. در خوش‌بینانه‌ترین حالت، تهیه‌کنندگان این قبیل برنامه‌ها دست به دامان معدود کارشناسان مذهبی می‌شوند که نام آنها در تیتراژ اکثر مجموعه‌های به‌ظاهر دینی رسانه ملی که عمدتاً وقت مردم را در ماه مبارک رمضان به جای توجه‌دادن به معنویات به سوی خود جلب می‌کنند به چشم می‌خورد در حالی که خروجی نهایی آنها نیز چیزی جز برداشتی اشتباه و در بهترین صورت آن، مسائل غیرضرور با اولویت‌های اندک است.

اشتباه در درک موضوع لیلة الرغائب
مسؤولان رسانه ملی معمولاً هرساله در قبال این شب شریف، مرتکب دو اشتباه می‌شوند:

اشتباه اول

تأخیر در اطلاع‌رسانی و اقدام تبلیغی، که البته از آفات اساسی عمده برنامه‌های مذهبی صداوسیما نیز هست. از آنجا که طبق دستورالعمل معصومین (علیهم‌السلام)، عمل عبادی ویژه لیلة الرغائب، از بامداد پنجشنبه قبل از آن و گرفتن روزه در این روز آغاز می‌شود لازم است رسانه ملی برنامه‌های مرتبط خود در این خصوص را روز چهارشنبه و حداکثر شب پنجشنبه پخش کند در حالی که تمامی برنامه‌های مربوط به لیلة الرغائب، عصر روز پنجشنبه و آغاز شب جمعه پخش می‌شوند که دیگر چندان سودی به حال مخاطبی که روزه روز پنجشنبه را از دست داده ندارد اگرچه به فرموده علما، آثار و برکات نماز مخصوص این شب، به جای خود باقی است.

اشتباه دوم

مسؤولان رسانه ملی در نخستین شب جمعه از ماه رجب، در ده‌ها شبکه مختلف رادیویی و تلویزیونی مسابقه می‌گذارند تا مخاطبان، “آرزوهای خود!” را بیان کنند و راه‌های ارتباطی مختلفی نیز برای این کار در نظر می‌گیرند؛ از اعزام خبرنگار به سطح شهر برای گفت‌وگو با مردم با این پرسش که “امشب چه آرزویی می‌کنید؟” گرفته تا مسابقات پیامکی و میزگردهای شاد و مفرح برای بیان آرزوهای خانوادگی و مردمی و در بهترین حالت، تماس با خبرنگار اعزامی به مدینه منوره برای شنیدن آرزوهایش!
به طور مثال، شبکه پنج سیمای جمهوری اسلامی طی چند سال اخیر به‌ویژه در خردادماه سال‌های 90 و 91، ویژه‌برنامه‌ای را با عنوان “شب آرزوها” روی آنتن برد که بیشتر وقت آن به بیان اینکه مخاطبان این شبکه در این شب چه آرزوهایی دارند گذشت!

تصویری از نماهنگ تولیدی واحد مرکزی خبر با عنوان شب آرزوها برای لیلة الرغائب!

این در حالی است که موضوع “لیلة الرغائب” هیچ ارتباطی با “آرزو” و “آرزو کردن” ندارد و اساساً “آرزو” در فرهنگ دینی چندان جای مثبتی ندارد و مؤمنان همواره در آیات و روایات، از داشتن آرزوهای دور و دراز، منع شده و “طول الأمل” همواره مذموم شمرده شده است و آنچه به جای آن مطرح است، موضوعیت “امید” و “رجاء” به رحمت الهی در عین اعتقاد به “خوف” از عذاب الهی است (که البته خلأ پرداختن به “خوف از عذاب الهی” در رسانه ملی، داستان مفصلی است که فرصتی دیگر می‌طلبد.)

“رغائب” جمع مکسر “رغیبة” است که در زبان عربی دو معنا را افاده می‌کند:
1. چیزی که میل و رغبت بنده را برمی‌انگیزاند.
و 2.  بخششی که فراوان باشد.

همان طور که دیدیم هیچ یک از این دو معنا، ارتباطی با “آرزو کردن” ندارد و موضوع این معانی مربوط به فلسفه و هدف خلقت جن و انس است که همانا “عبادت خدا” است.

نمونه‌ای از پوسترهایی که طی سال‌های اخیر با ترجمه غلط و مفاهیم اشتباه تولید شده‌اند

هدف از لیلة الرغائب از دید معصومین(علیهم السلام) و عالمان و عارفان
آنچه از گفتار و نوشتار عالمان دین در این خصوص برمی‌آید این نیست که مردم با رسانه‌ها تماس بگیرند و مصاحبه کنند و آرزوهای خود را برای گوینده و مجری برنامه‌ها ردیف کنند بلکه “لیلة الرغائب” شبی است که خداوند خواسته است تا بندگانش با میل و رغبت به‌سوی عبادتش بشتابند و پس از نماز مغرب و گشودن روزه خویش، ساعتی را به اقامه نماز و استغفار و مناجات با پروردگارشان به سرآورند و بخشش و رحمت و مغفرت او را طلب کنند.
شیخ المحدثین عباس قمی در کتاب شریف “مفاتیح الجنان” درباره این شب می‌نویسد: «بدان که شب جمعه اول ماه رجب را “لیلة الرغائب” گویند و از برای آن عملی از حضرت رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله)  با فضیلت بسیار واردشده که “سید بن طاووس” در کتاب “اقبال” و علامه مجلسی در “اجازه نبی‌زهره” آن را نقل کرده‌اند. ازجمله فضیلت‌هایی که برای آن برشمرده‌اند اینکه به سبب شرافت این شب گناهان بسیار از کسانی که اعمال خاصی را انجام دهند آمرزیده می‌شود.»

لیلة الرغائب و نام‌گذاری ملائکه الهی
عارف کامل و واصل مرحوم میرزا جواد ملکی تبریزی، استاد اخلاق و عرفان امام خمینی(رحمت الله علیه) نیز در کتاب “المراقبات” خویش می‌نویسد: «نخستین شب جمعه ماه رجب را “لیلة الرغائب” نامند زیرا در این شب فرشتگان بر زمین نزول می‌کنند.. از پیامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله)  روایت شده است که فرمودند: از اولین شب جمعه در ماه رجب غافل نشوید؛ زیرا شبی است که فرشتگان آن را «لیلة الرغائب» می‌نامند. این نامگذاری به این جهت است که هنگامی که مقداری از شب گذشت، هیچ فرشته‌ای در آسمان‌ها و زمین نمی‌ماند مگر اینکه در کعبه و اطراف آن جمع می‌شوند.»
ایشان سپس درباره اعمال این شب می نویسد: «بهتر است کسی که این حدیث را می شنود، در این شب، زیاد بر فرشتگان صلوات فرستاده تا تکلیفی را که آیه تحیت (سوره نساء، آیه 68) برای صلوات فرستادن به عهده ما گذاشته به اندازه توانایی انجام داده باشد.»
اما کیفیت نماز لیلة الرغائب چنان است که روز پنجشنبه اوّل رجب را روزه می‌دارى و چون شب جمعه شد میان نماز مغرب و عشاء، 12 رکعت نماز مى‏گزارى هر دو رکعت به یک سلام (یعنی دو رکعت، دو رکعت) و در هر رکعت از آن یک مرتبه سوره حمد و سه مرتبه سوره قدر و 12 مرتبه سوره اخلاص مى‏خوانى و پس از این 12 رکعت نماز، 70 بار مى‏گویى اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى‏ مُحَمَّدٍ النَّبِىِّ الْأُمِّىِّ وَعَلى‏ آلِه، سپس به سجده مى‏روى و 70 مرتبه مى‏گویى سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَالرُّوح، پس سر از سجده برمی‌دارى و 70 بار مى‏گویى “رَبِّ اغْفِرْ وَارْحَمْ وَتَجاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ اِنَّکَ اَنْتَ الْعَلِىُّ الأَعْظَم” سپس باز به سجده مى‏روى و 70 بار مى‏گوئى سُبُّوحٌ قُدّوُسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَالرُّوح  و سپس حاجت خود را مى‏طلبى.
بنا بر فرموده حضرت رسول(صلّی الله علیه و آله) ، این نماز، نمازی است که اگر شخص آن را به جا آورد، پس از مرگ هنگامی که در قبر گذاشته شود خداوند تبارک و تعالی ثواب نمازش را به سوی او به بهترین صورت می فرستد تا همدم او شود و او را از تنهایی بیرون آورد.
این شخص با روی گشاده و درخشان و زبانی شیوا و فصیح به میت می‌گوید: ای حبیب و دوست من! بشارت باد تو را که از هر شدت و سختی نجات یافتی.
میت می‌پرسد:  تو کیستی؟ به‌خدا سوگند که من چهره‌ای بهتر از روی تو ندیده‌ام و کلامی شیرین‌تر از کلام تو نشنیده‌ام و بویی بهتر از بوی تو نبوییده‌ام.
آن شخص می‌گوید: من ثواب آن نمازم که در فلان شب از فلان ماه از فلان سال به جا آوردی. امشب نزد تو آمده‌ام تا حق تو را ادا کنم و مونس تنهایی تو باشم و وحشت را از تو بردارم و چون در صور رستاخیز دمیده می‌شود من درعرصه قیامت، سایه بر سر تو خواهم افکند. پس خوشحال باش که هرگز خیر از تو معدوم نخواهد شد.

منبع: مشرق نیوز