مروری بر رواج پدیده رمالی و فالگیری در جامعه:زن مستأصل و درمانده چادر مشکی بورش را از زیردست و پای بچه ها جمع کرده روی سرش می اندازد و بی اعتنا به گریه و زاری آنها، از فلکه چهارم تهرانپارس راهی منطقه فرمانیه می شود تا طبق قرار و وقت قبلی کف دست خود را در برابر دیدگان فردی از جنس خودش قرار دهد تا آینده اش را بخواند، تا شاید با گرفتن فال قهوه، تاروت، شمع یا ورق زندگی اش را زیرورو کند و مهر و محبتی که خود به خاطر ظن و گمان واهی از همسرش دریغ می کند، به آشیانه کوچک خانواده برگرداند و او را از تارهای عنکبوتی که خود به دور زندگی ساده اش تنیده، رها سازد و اگر همه اینها افاقه نکرد پیش آقا سید، دعانویس معروف می رود تا شاید به خیال خام و واهی گره کور زندگی اش را دستان شفابخش! و نفس گرم این رمالان و فالگیران باز کند خود را به حرف هایشان دلخوش کند که سفری در پیش داری، بزودی زندگیت روبراه می شود، سایه زنی که به زندگی تو افتاده را با طلسم و جادو از بین می بریم و هزاران دوز و کلک دیگر برای شیادی و کلاهبرداری غافل از اینکه آنها نه تنها قادر نیستند گره ای را باز کنند، بلکه کلاف زندگی ها را برهم می ریزند و چه بسا آشیانه ها را از هم بپاشند.
فالگیری، سر کتاب، کارگشایی، رزق و روزی، مهر و محبت، بخت گشایی و… کلید واژه هایی است که برای باز شدن قفل مشکلات افراد به ظاهر درمانده از سوی برخی افراد سودجو پیشنهاد می شود، به طوری که برخی از این افراد با تصور این که تنها روش های غیرمعمول گره از کارشان باز می کند به خوشبختی در آینده امیدوار می شوند.
توزیع کارت هایی با عناوین کف بینی، فال قهوه، دعانویسی فال شمع و تاروت و ورق و نمک و… چند وقتی است که همچون بسیاری از کارهای روزمره در خیابان ها، محافل زنانه، آرایشگاه ها و حتی اتوبوس های شهری جلب نظر می کند، اما موضوع به این سادگی ها نیست. زمانی که پشت این باورهای به ظاهر راه گشا، سایه جرایمی همچون تجاوز، اغفال و… آرمیده است و تأسف بارتر از همه اینکه بسیاری از افراد تحصیلکرده و روشنفکر اسیر تفکرات واهی و پوچ رمالان و شیادانی می شوند که حاضرند با پرداخت هزینه های گزاف و رقم های میلیونی، نه تنها جیب گشاد این افراد را پرپول تر کنند، بلکه مشوق اصلی برای ادامه جرم این مجرمان می شوند. هیچ اندیشیده اید که چرا عده ای به راحتی تحت تأثیر دنیای عجیب و گسترده فالگیران قرار می گیرند، آنهایی که به راحتی به پستوهای زندگی فردی و اجتماعی افراد سرک می کشند و هر آنچه را از ذهن و ضمیرشان می تراود، به عنوان آینده بینی و راه حل مشکلات پیش روی مخاطب قرار می دهند و نسخه های عشق و عاشقی می پیچند و در زندگی زناشویی مداخله می کنند و بعضا نقش محوری را به غلط در برخی جدل های خانوادگی ایفا می کنند. به راستی چرا برخی از افراد به جای توسل به خداوند، آیات الهی و دعا و رازونیاز با پروردگار یکتا دست به دامان این کلاهبرداران می شوند و دوای دردهای خود را در صندوقچه ریا و فریب و ورد و جادوی رمالان جست وجو می کنند؟ پاسخ پرسش های فوق و دلایل استقبال برخی از مردم به ویژه زنان و جوانان به سحر و جادو و دعانویسی و رمالی را در دو شماره گزارش پیش رو بررسی می کنیم.

● رمالی با شیوه های مدرن
 

طی دهه اخیر شاهد تغییر شکل و نحوه فعالیت فالگیران و رمالان هستیم به گونه ای که اگر تا چند سال قبل این افراد در خیابان ها پرسه می زدند و ضمن اینکه برخی از زنان کولی بساط سیخ و بادبزن فروشی راه می انداختند و با التماس از مردم می خواستند که اجازه دهند فالشان گرفته شود و با چند دانه نخود و مهره مار برایشان آینده نگری کنند یا با عجز و ناله می گفتند دستت ببینم، فالت بگیرم، امروزه این مردم هستند که برای دریافت خدمات این افراد باید وقت قبلی بگیرند و ساعتها در انتظار بمانند. طبق قرار قبلی ساعت ۲ بعدازظهر به منزل سید دعانویس می روم. در گوشه ای از سالن چند مشتری دیگر هم نشسته اند. سید اولین مشتری که دختری جوان است را به مقابلش فرامی خواند او روی صندلی مقابل سید می نشیند. نیت می کند و سوره حمد می خواند. سید قرآن را در دست گرفته و روی قلبش قرار می دهد و دست راست را به علامت سوگند بالا می برد. سپس قرآن را می گشاید و آیات الهی را به سختی می خواند و شروع به ترجمه و تفسیر می کند درنهایت خطاب به دختر می گوید: «نسبت به همسرت سوءظن نداشته باش و دائم در کارهای او تجسس نکن.»
نگاه دختر که ظاهرا تحصیلکرده و خیلی هم با پرستیژ به نظر می آید به دهان سید خیره مانده و هیچ نمی گوید. سید دستش را به قوطی های پلاستیکی که روی میز قرار دارد، دراز می کند و چند بسته کاغذ کوچک و نسخه از پیش نوشته شده بیرون می آورد و دوباره می گوید: این را برای رفع سوءظن همراهت نگه دار، این دعا را در آب بجوشان و برای مهر و محبت به شوهرت بده و دختر که مات و مبهوت مانده با لحنی آرام به سید می گوید: «اما من مجرد هستم و برای بخت گشایی خدمت رسیده ام.»
دست و پایش را کمی جمع و جور می کند، روی درهم می کشد و خطاب به ما می گوید: «خانم من که به شما گفتم اول شما بنشینید.
به خانم دیگری که کنار دستم نشسته اشاره می کند و از او می خواهد نیت کند و… قرآن را باز می کند و رو به زن چنین می گوید: «شوهرتان نسبت به عقاید دینی، فقه و اصول و احکام اسلامی بی تعهد شده، به مسائل اخروی بی قید و بند است، ایمان شما از او بیشتر است خیلی هم به شما وفادار نیست، بهتر است در این مورد بیشتر دقت کنید و تا دیر نشده به فکر چاره ای باشید، اگر بخواهید می توانم برایت قلم بزنم که از او جدا شوی.» و زن که به ایمان و اعتقادات همسرش کاملا یقین دارد، با جرأت حرفهای سید را رد می کند و می گوید: «چطور ممکن است که همسرم، سیداولاد پیغمبر که این همه اهل نماز و روزه و کار خیر است، نعوذبالله در اعمال دینی اش دچار شک و تردید شود.» و سید دعانویس که برای بار دوم تیرش به خطا رفته است دست پاچه صفحه ای دیگر از قرآن را می گشاید و با استغفار و استغفار کردن و انگشت سبابه به دندان گرفتن، سعی در توجیه کار اشتباه خود دارد که می گوید: «بله خواهرم، حق با شما بود من ترجمه را اشتباه خواندم، به شوهرتان تهمت بی دینی می زنند، اما در مورد بقیه صحبتهایم مطمئنم و اصلاً شک نکنید.»

● دعاها را لای موهایت بگذار!
 

سید که همزمان می خواهد مشکل چند نفر را حل کند، هر دقیقه دم از کار خیر می زند و اینطور وانمود می کند که با افراد رده بالا در ارگانها و سازمانهای مختلف در ارتباط است و برای حل مشکلات مردم و دعانویسی هم اصلا پولی دریافت نمی کند. او پوشه دعاهایش را باز می کند و چند نسخه برای دختر جوان که همچنان روی صندلی نشسته و از گیج بودن سید در حیرت است، می پیچد. جوان با صدای سید به خود می آید، متوجه شدی دخترم این دعا را لای موهایت بگذار، این دعا را با زعفران و گلاب بنویس و این سوره را بر آب بخوان و بخور و… رو به فرد دیگر می گوید: «خانم شما را سحر و جادو کرده اند، زانو درد، ریزش مو، دندان درد، و سردرد همه نشانه هایی از سحر و جادوست و من می بینم که همه شما را سحر و جادو کرده اند.»
وقتی به او می گویم سید این همه اطلاعات را شما از کجا به دست آورده اید و چگونه متوجه می شوید ما این همه درد و رنج و مصیبت داریم در پاسخم می گوید: «من از بچگی آدم شروری بودم و مادرم همیشه برایم دعا می گرفت، اما من دنبال این بودم که حق مظلوم را از ظالم بگیرم، طاقت دیدن بی احترامی به نوامیس مردم را نداشتم، برای این کار شمشیری تهیه کرده بودم که الان هم آن را دارم و برای اینکه پا به رکاب آقام امام زمان(عج) باشم نگه داشته ام.»
وی که دائم در حال تعریف و تمجید از خود است در ادامه ضمن اینکه مثلا در حال نوشتن حروف ابجد و رمزگشایی است، چنین می گوید: «هر جا حقی ناحق می شد به یاری می شتافتم تا اینکه دوستی در حقم دشمنی کرد و به جرم نکرده، راهی زندان شدم، اما جدم مرا متحول کرد و به یاری مولایم، برگزیده شدم و منتخب گردیدم و الان هم در خدمت خلق الله هستم و بی هیچ چشم داشتی گره از کار شماها باز می کنم.»
به او می گویم اگر کسی به شما دروغ بگوید متوجه می شوید؟ با قاطعیت ادعا می کند: بله به من الهام می شود، من از نگاه مشتریانم می خوانم، اما به خاطر اینکه خجالت نکشند چیزی به آنها نمی گویم و در این میان نمی دانم چرا از نگاه من نخواند که حرفهایم واقعیت نداشت و…
او که مشغول کشیدن چند جدول مشابه مثلا برای بخت گشایی و حل اختلافات خانوادگی و باطل کردن سحر و جادوهاست دوباره اینطور وانمود می کند که در حق آقایان موسوی و کروبی و خاتمی و حتی شارون هم ایشان نفرین کردند و با دعای ایشان فتنه هایشان نقش بر آب شده است. وقتی از او می پرسم روزی چند مشتری و ماهانه چقدر درآمد دارید، ابروانی درهم می کشد و می گوید: «پولی برای دعانویسی نمی گیرم، اگر کسی دوست داشته باشد شماره حساب یک مؤسسه خیریه را تقدیم می کنم و پولها صرف امور خیریه می گردد. البته اگر کسی دوست داشته باشد مستقیماً به خودم پول بدهد آن هم در صورتی که مشکلش حل شود قبول می کنم و دستش را رد نمی کنم. مثلا همین چند وقت پیش خانمی با رضایت خاطر سی میلیون تومان بابت حل مشکلش به من و خیریه کمک کرد، در قبال کارم فقط می خواهم مردم برایم دعا کنند تا مشکل پسرم حل شود.»
به او می گویم. شما که حلال مشکلات همه هستید و مدعی می شوید که کلید همه گرفتاریها با دستان شما باز می شود چطور نمی توانید برای خودتان کاری کنید، با لحنی تند که شما چقدر سؤال می کنید، اینطور پاسخم را می دهد. «نه خیر خانم منظورم این نیست که نمی توانم برای خودم کاری کنم، البته که تمام مشکلات را حل می کنم اما در این بین احتیاج به دعای شما هم دارم.»

● حل مشکلات از طریق ماورایی
 

برخی دوست دارند گرفتاریها و مشکلات خود را از طریق ماورائی حل کنند و چون احساس می کنند، عده ای توانایی حل مشکلاتشان را از طریق رموز و اعدادی که با حروف ترکیب می شود را دارند، به سراغ آنها می روند شاید این موضوع جانیفتاده است که این گونه کارها یک کار شیطانی و انحرافی در دین است.
خانم ترکمن که ۴۱ سال سن دارد و با مدرک تحصیلی فوق لیسانس در یک شرکت خصوصی مشغول به کار است دختر ۱۶ ساله خود را به همراه مادربزرگ و خاله برای آینده نگری به یکی از شهرهای اصفهان نزد پیرزن فالگیر جنوبی فرستاده است. وقتی از او سؤال می کنم انگیزه شما از این کار چه بود، مگر آینده انسانها را جز خدا کسی دیگر می تواند برایشان رقم بزند مکث کوتاهی می کند و سپس می گوید: «من اصلا اعتقادی به حرف این پیشگوها و دعانویسها ندارم اما فقط از روی کنجکاوی و برای دلخوشی، دخترم را نزد این پیرزن فرستادم چون خیلی تعریفش را شنیده بودم.»
به او می گویم این همه هزینه فقط برای دلخوشی! و او در توجیه کارش می گوید: «البته مدتی در محیط کارم با همکاران درگیر بودم و اینکه آینده دخترم چه می شود برایم خیلی مهم بود، برای اینکه به آرامش برسم این کار را کردم.»
به او می گویم مگر پیرزن رمال چه گفته که ظاهرا آبی بر آتش شده است؟ می گوید: «از اتفاقاتی که در گذشته برایم افتاده، مطلع بود و درست گفت و در مورد دخترم هم خبر داد که شوهر خوبی برایش پیدا می شود و وضعش در آینده خیلی خوب می شود.»

● سحر و جادو کاری شیطانی است
 

حجت الاسلام محمدی، کارشناس مسائل فرهنگی در گفت وگو با گزارشگر کیهان با تاکید بر این مسئله که در دین مبین اسلام بخت گشایی و طلسم کردن کار شیطانی است و از نظر اسلام جایز نیست، خاطر نشان می کند: «انسانها باید برای حل مشکلات خود به سوی خدا توجه کنند و دعا را واسطه فیض قرار دهند و صلاح امور را با توجه به حقانیت پروردگار از ائمه اطهار«ع» درخواست کنند.»
این کارشناس مسائل فرهنگی با اشاره به اینکه رمالان و دعانویسان عنکبوتان دکان دار دنیا هستند که با استفاده از چند کتاب دعا و فالگیری برای همه نسخه می پیچند می گوید: «این شیادان گاه با طلسم و گاه با اعمال و مناسک ناصحیح فرد را وادار به گناه می کنند که مثلا آیاتی از قرآن را بر روی بدنشان بنویسند و یا در برابر نامحرم، قسمتی از حجاب خود را بردارند و… که این کارها و سوءاستفاده از آیات الهی نه تنها از نظر شرع حرام است بلکه از نظر قانونی هم جرم محسوب می شود.»
حجت الاسلام محمدی با بیان این مطلب که حکم ساحران و جادوگران اعدام است به نقش یهود در ترویج این خرافه ها اشاره می کند و می گوید: «صهیونیست ها سالهاست که وارد این کار شده اند و به این مسائل دامن می زنند تا جامعه و افکار مسلمانان را با فرضیات غیرشرعی مخلوط نمایند و عده ای از یهودیان تعدادی از افراد سست اراده و بی ایمان را تحت تاثیر قرار داده و به آنها بخت گشایی یا طلسم کردن را آموزش می دهند و ما مطمئن هستیم که دست یهودیان در این کار است تا دین ما را خرافی جلوه دهند و مردم را به سوی این گونه کارها تشویق کنند. می خواهند از اخلاق و دین دور شوند و به سوی خرافات روز به روز گرایش بیشتری پیدا کنند و به سحر و جادو که کاری کاملا شیطانی است، علاقه مند شوند.» وقتی به او می گویم برای شناسایی و جلوگیری از فعالیت این افراد چه اقداماتی صورت گرفته است می گوید: «یهود اساسا به صورت مخفی حرکت می کند همان طور که انجمن سری یهود از قبل هم در ایران و در کشورهای دیگر فعالیتهایی علیه ایران انجام می داده است، آنها معمولا به افراد مستعد ولو بیسواد آموزش می دهند و معمولا شناخته شده نیستند، ضمن اینکه برای دستگیری آنها خلأ قانونی داریم و باید شاکی خصوصی داشته باشند تا بتوانیم وارد عمل شویم».

● ۸۰ درصد مراجعه کنندگان به رمالان، تحصیلکرده هستند
 

«۸۰درصد افرادی که به رمالها مراجعه می کنند تحصیلکرده هستند.»
سرهنگ عبدالله قاسمی، معاون اجتماعی پلیس آگاهی ناجا در گفت وگو با گزارشگر کیهان با بیان مطلب فوق و با اشاره به اینکه این روزها افرادی برای انجام این شیوه ها اخیرا کارت ویزیت هم چاپ می کنند، یکی از شیوه های کلاهبرداری را رمالی عنوان می کند و می گوید: «افرادی مدعی می شوند که می توانند آینده افراد را بازگو کرده و تغییر دهند، در نتیجه با این شیوه اقدام به کلاهبرداری از طعمه های خود می کنند و طبق پرونده های موجود بیشتر افرادی که به دعانویس ها و رمالها مراجعه می کنند، افراد متمول هستند، چون طبقات پایین به راحتی نمی توانند هزینه گزافی که این افراد در نظر دارند پرداخت کنند، این در حالی است که اغلب تحصیلکرده ها مشتریان این رمالان هستند.»
سرهنگ قاسمی در ادامه به آمار پرونده های رمالی در ناجا طی سال گذشته اشاره می کند و می گوید: «طی سال گذشته ۱۲۰ فقره پرونده در رابطه با رمالی به پلیس آگاهی ارجاع داده شده که در این راستا ۹۳ تن توسط پلیس دستگیر و برای ۵۷ تن قرار صادر شد که از این تعداد ۳۹ تن مرد و ۱۸ تن زن بودند.»
شاید برای خیلی ها، دیگر فال و فال بینی تبدیل به یک موضوع معمولی شده باشد، موضوع معمولی که از نظر خیلی از افراد ارزش بررسی ندارد چه رسد به پیدا کردن راه هایی برای مقابله با آن. اگر در سال های دور شکستن تخم مرغ، دعانویسی و باز کردن کتاب و… به عنوان راه هایی برای پیدا کردن حل مشکلات و چشم زخم زننده و… به شمار می رفت این روزها روش های جدید فالگیری و آینده نگری در شهرهای کشور باب شده که از لحاظ متنوع بودن حتی نمی توان آنها را در یک گروه خاص طبقه بندی کرد. استخاره، کارگشایی فال قهوه، شمع و چای و مهر و محبت و… تنها چند مورد از انواع خرافه ای است که حالا دیگر چند سالی می شود که جایشان را در میان مردم باز کرده اند، خرافه هایی که آشکارا در خیلی از نقاط شهرها مانند زیارتگاه ها، اتوبوس ها و حتی خیابان ها تبلیغ می شود.
پدیده خرافه گرایی، فالگیری، رمالی، دعانویسی، طالع بینی و جن گیری واقعیت هایی است که مبانی اخلاقی، اعتقادی و ارزشی جامعه را مورد هدف قرار داده است و علاوه بر این هزینه های بسیاری را بر معتقدان به آن تحمیل می کند.
به سراغ کسانی که معتقد به فالگیری هستند رفتم و دلیل این اعتقادشان را پرسیدم آنها بیشتر از حس کنجکاوی در مورد آینده به سراغ این رمالان می روند، اما دلیل محکمه پسندی را برای مراجعه شان به فالگیرها نیاوردند.

● رمال، آخرین امید
 

انسان ها در تنگناهای روحی و روانی به هر چیزی چنگ می زنند، اینان همان غرق شدگانی هستند که هر خاروخاشاکی را ابزار نجات می یابند، از این روست که در اوج نومیدی به هر چیزی چنگ می زنند تا امیدی را در دل هایشان بیفروزند.
حجت الاسلام خلیل منصوری، نویسنده و محقق در گفت وگو با گزارشگر کیهان مهمترین دلیل گرایش مردم به رمالی و دعانویسی را ناامیدی از درگاه پروردگار عنوان می کند و می گوید: «قرآن یکی از گناهان کبیره را نومیدی از خدا و رحمت او می داند. چنین افرادی به سادگی تن به وسوسه های شیطانی می دهند و خود را به آتش دوزخ می سپارند، این درحالی است که مؤمنان، امید ناامیدان را روح الله می دانند که در همه ذرات وجودیشان به جریان می افتد و همچون نسیمی طراوت و امید را در جان و روان ایشان جاری می کند.»
حجت الاسلام منصوری در ادامه با استناد به آیات قرآن در این خصوص می گوید: «این مطلبی است که خداوند در آیه ۸۷ سوره یوسف از زبان حضرت یعقوب(ع) بیان می کند و به مؤمنان هشدار می دهد که نمی بایست از خدا و روح الله مأیوس شوند، زیرا تنها کافران از روح الله مأیوس می شوند، بنابراین انسان مؤمن باید در هر نومیدی، تنها امیدش به خدا باشد خداوندی که به اشکال گوناگون رحمت واسع خود را بر همگان می فرستد.»
این کارشناس مسائل دینی با اشاره به اینکه همه کسانی که به اموری چون رمل، جفر، سرکتاب، کارگشایی، فال و طالع بینی و مانند آن روی می آورند، آدم های مستأصلی هستند که دستشان از هر چیز علمی و منطقی خارج است، اضافه می کند: «این چنین افرادی در وادی گمراهی می افتند و سرگردان از این رمال به آن رمال می روند و سودی نمی برند، اینان کسانی هستند که سوراخ دعا را گم کرده اند و مصداق ضالین و گمراهان می باشند.»
وی به ریشه های گرایش افراد به سوی این قبیل کارها اشاره می کند و می گوید: «البته برای این گرایش ریشه های گوناگون و عوامل چندی می توان مطرح کرد که به نظر می رسد مهمترین آنها برداشت های نادرست از آموزه های دینی باشد. وجود برخی از شواهد و ادله درباره سحر و مانند آن موجب می شود تا انسان های حتی مومن به سوی رمال کشیده شوند که مدعی رمل و جفر هستند. این مؤلفه دینی در کنار فرهنگ های آریایی موجبات تشدید باور به تأثیر این رفتارها و مردمان گذاشته است و رمالی و دعانویسی را تقویت کرده و به عنوان یک شغل آب و نان دار درآورده است.»

● رمالی با راهنمایی فرق دارد
 

«مریم. ع» ۴۷ سال سن دارد و ۲۰ سال در کار فال، قهوه، ورق و تاروت است. او با مشاهده چهره افراد و آنچه در ورق تاروت می بیند که ۴ نماد چوب، ستاره، ماه و کاپ دارد، یا با یک فنجان قهوه افراد مستأصل را راهنمایی می کند و به قول خودش به آنها هشدار می دهد. وقتی به او می گویم شما واقعا چگونه از روی ورق و یک تکه کاغذ یا کارهایی مشابه آینده نگری می کنید و یا به اصطلاح خودتان مشکلات را حل می کنید، این طور ادعا می کند: «کار ما این است که افراد را ناامید نکنیم و به آنها دلگرمی بدهیم. فالگیری نیاز به یک استعداد خدادادی دارد که هر کسی قادر به انجام آن نیست.» او با اشاره به اینکه فالگیری را از سن ۱۷ سالگی نزد یک زن فالگیر در جنوب کشور آغاز کرده و تا به امروز به این کار ادامه می دهد، از برخی همکاران خود که از این حرفه و استعداد سوءاستفاده می کنند گله دارد و می گوید: «نباید با احساسات مردم بازی کرد و به آنها دروغ گفت چون عده ای واقعا با دریافت هزینه های گزاف، با عواطف مردم بازی می کنند و آنها را سر کار می گذارند.» وقتی به او می گویم مگر در کار شما حرف راست هم وجود دارد که فقط برخی دروغ می گویند و سوءاستفاده می کنند، کار غلطش را این طور توجیه می کند: «موقع فالگیری کارم را با بسم الله و نام خدا آغاز می کنم و به مراجعه کنندگان توصیه می کنم به خدا توکل کنند.»
این خانم فالگیر در ادامه صحبت های خود ادعا می کند: «فال نویسی با کسی که افراد را راهنمایی می کند کاملا فرق دارد و متأسفانه عده ای به کار و صنف ما نگاه کلی دارند و تمام سوءاستفاده ها را به همه تعمیم می دهند، حال آن که کار ما فقط یک کار روانشناسی است که آن هم اصلا کار خلاف قانونی نیست. »

● سودای گنج بی رنج
 

اما روانشناسان نظر دیگری دارند و نه تنها کار رمالان و فالگیران را تأیید نمی کنند، بلکه دلایلی هم برای گرایش برخی افراد ساده لوح به سوی این گونه پدیده ها ذکر می کنند.
دکتر فربد فدایی، روانپزشک و مدیر گروه روانپزشکی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی در گفت وگو با گزارشگر کیهان به علت تمایل افراد به خرافاتی چون فالگیری و طالع بینی اشاره می کند و می گوید: «یکی از ویژگیهای انسان تمایل به آسایش و بی میلی به کارهای پرزحمت و اندیشه ورزی دقیق است، ویژگیهایی که فقط با تربیت صحیح می توان بر آنها غلبه یافت. در نتیجه بسیاری از انسانها می خواهند بدون فکر و کوشش و بی آنکه خود را خسته کنند از آینده باخبر شوند و بی آنکه رنجی ببرند به گنجی برسند و برآینده تأثیر بگذارند و این موضوعات از زمینه های اصلی روی آوردن برخی مردم به فالگیری و رمالی و جن گیری و مشابه کارهای نوین آنها مانند انرژی درمانی است.»
دکتر فدایی در ادامه می گوید: «انسان منطقی و مسلمان واقعی می داند خداوند با مفتخر کردن او به عقل و ارائه راه درست از طریق پیامبران، انسان را سازنده سرنوشت خویش و مسئول اعمال خود و در نتیجه مستوجب پاداش یا کیفر می داند، اما برخی انسانها در مواقع شکست یا ناکامی یا فقدان به جای آنکه با شناختن علل شکست خویش درصدد توانمند کردن خود برآیند، متوسل به رمال و جنگیر و دعانویس می شوند تا شاید بدون زحمت به خواسته خویش برسند در واقع آنان می خواهند روابط علت و معلولی را کنار بگذارند و دور بزنند، امری که محال است و همین اندیشه موجب می شود اعتقاد به شانس رواج یابد.»
وی می گوید: «شرایط تاریخی ما ایرانیان به عنوان ملتی متمدن که متأسفانه از چهارگوشه سرزمین خود به طور مرتب توسط اقوام بیابانگرد مورد هجوم بوده است در شکل گیری اعتقاد به قضاء و قدر و نیروهایی که بی هیچ منطقی بر زندگی انسان سلطه دارند، بین عده ای از مردم مؤثر بوده است همچنین جغرافیای فلات ایران هم با زلزله ها، سیلها و خشک سالیهایی که سبب آن نامعلوم بوده در ایجاد ذهنیت مذکور نقش داشته است. به این ترتیب اعتقاد به برنامه ریزی و کوشش برای موفقیت بتدریج جای خود را به قضا و قدر و اعتقاد به جبر می دهد.»
دکتر فدایی اضافه می کند: «به طور کلی بی اعتقادی به کوشش و ناآگاهی از روش علمی، همراه با طبع آسان جوی مردم سبب می شود، مدعیان دروغین، رمال و جنگیر و انرژی درمانگر برای مدتی بتوانند به فریب و کلاهبرداری ادامه دهند، هرچند سرانجام طشت رسوایی آنان از بام به زمین خواهد افتاد.»
دکتر لیلا اکبری روانپزشک هم درخصوص عواملی که باعث رواج بازار فال و فالگیران در جامعه شده می گوید: «یکی از علل رواج کار این افراد سودجو این است که انسان امروزی نسبت به انسانهای اعصار ادوار گذشته تنبل تر شده اند.»
وی می گوید: «یکی دیگر از این علل، احساس تنهایی است که گریبان قسمت عمده ای از مردم را گرفته است. همچنین ناراحتی های روحی و روانی، عدم توانایی در ایجاد رابطه با دیگران، نیاز به پیشرفت و موفقیت در کار، حل مسائل عاطفی و زناشویی، همچنین اختلافات خانوادگی باعث می شوند که گاه اشخاص تحصیلکرده و روشنفکر هم نیز تحت تأثیر القائات دیگران دست به دامان فالگیرها شوند و عدم قدرت و توانایی خود را برای حل مشکلات خویش به این نحو ابراز دارند.»

● زنان، مشتریان پروپا قرص دعانویسان و رمالان
 

متأسفانه باید اذعان داشت که استقبال زنان به فال و فالگیری، رمالی و دعانویسی بیشتر از مردان است و آنها در این خصوص گوی سبقت را از دیگر اقشار جامعه ربوده و پیش قدم هستند. دلیل این مسئله را از خانم دکتر اکبری روانپزشک سؤال کردم که وی در پاسخم می گوید: «در مسائل مرتبط با دین، همیشه زنان دین دارتر از مردان بوده اند یا گرایشهای دینی بیشتری داشته اند، در همین حال می توان گفت که شکل بدرفتاری های دینی در زنان همیشه بیشتر از مردان بوده است و باتوجه به اینکه احساس عجز و ناتوانی زنان در برابر فشارهای روزمره بیرونی بیشتر است، همین مسئله باعث می شود زمینه توسل یافتن زنان به روشهای عجیب و غریب افزایش پیدا کند، البته باید گفت که همه زنان اینطور نیستند و زنانی نیز وجود دارند که می توانند با قابلیت هایی که دارند، مشکلات را به خوبی حل و فصل کنند.»
دکتر علی خوش زبان جامعه شناس و استاد دانشگاه هم در پاسخ به این سؤال در گفت وگو با گزارشگر کیهان می گوید: «عنصر خلقتی زن احساسی و مرد عقلانی است، نگاه اکثر زنان به مسائل روبنایی و سطحی است و چون عده ای از زنان در مواجه با شکستها و ناکامی ها زود آزرده خاطر می شوند و عدم پیشرفت را درک نمی کنند و برای شکست آمادگی لازم را ندارند به عوامل خرافی و زمینی متوسل می شوند تا سریعتر به جواب برسند، این عده می خواهند در کوتاهترین زمان به بهترین نتیجه دست یابند، لذا مثلاً وقتی در زندگی زناشویی دچار مشکلی می شوند، به جای اینکه درخصوص دلایل این کار مطالعه کنند، حاضرند هزینه ای را پرداخت کنند و به جای مشاوره و یا مراجعه به روانشناس، نزد رمال و دعانویس بروند ضمن اینکه برخی از آنها اوقات فراغت زیادی دارند و آزادانه به این اماکن رفت و آمد می کنند لذا تمام این مسائل باعث شده که متأسفانه عده ای از زنان و دختران جوان آینده خود را در دستان این رمالان جست وجو کنند و آنها را حلال مشکلات خود بدانند.»
دکتر خوش زبان همچنین درمورد رواج پدیده های خرافی در جامعه می گوید: «رمالی و فالگیری در تمام جوامع فارغ از دین و مذهب از دیرباز وجود داشته است. وقتی افراد توانایی برآورده کردن نیازها و خواسته هایشان را از لحاظ فکری، اقتصادی و اجتماعی ندارند یا نمی توانند به خواسته هایی مثل ازدواج، کار مناسب وضعیت مالی خوب… دست پیدا کنند به خرافات روی می آورند.»
این جامعه شناس در ادامه می گوید: «در بعد فردی، عدم اعتماد به نفس و در بعد اجتماعی و اعتقادی سستی در اصول اعتقادی و مذهبی باعث گرایش افراد به این پدیده های خرافی می شود به همین دلیل است که می بینیم افرادی که شناخت کاملی از دین اسلام ندارند به جای توسل به قرآن و پیامبر و ائمه اطهار، دست به دامان این رمالان و شیادان می شوند.»
دکتر خوش زبان به نقش یهودیان در ترویج مسائل خرافی هم اشاره می کند و می گوید: «امروزه صهیونیستها و یهودیان به پدیده هایی چون فالگیری، دعانویسی و رمالی دامن می زنند و با سوءاستفاده و بازیچه قرار دادن احساسات و عواطف مردم آنها را نسبت به اعتقادات دینی و باورهای مذهبی سست و بی اراده می کنند تا به خیال خام خود از این راه آموزه های دینی و الزامات اسلامی را محو نمایند.»
از این جامعه شناس در خصوص حل این مشکل و راهکارهای مبارزه با این پدیده های موهوم و خرافی می پرسم که در پاسخ می گوید: «این کار نیاز به فرهنگ سازی و اطلاع رسانی دارد، و البته مهمترین راهکار مقابله با گسترش این پدیده اجتماعی فراهم کردن امکان استفاده از راه حل های عقلانی و منطقی است. همچنین ایجاد و توسعه مراکز کارآمد مشاوره و راهنمایی در تمامی مناطق کشور به صورت رایگان و یا ارزان قیمت می تواند حجم مراجعات به سودجویان و شیادانی که از عقاید دینی مردم سوءاستفاده می کنند را کاهش دهد.»

● تامین امنیت کاذب
 

گرایش برخی از مردم به سوی رمالی، فالگیری و پدیده هایی از این قبیل، در مواجهه با مشکلات تسکینی کاذب و موقتی است که متاسفانه عده ای افراد خوش باور باعث ترویج آن در جامعه می شوند و با استقبال از این خرافات به رواج آن دامن می زنند.
دکتر مصطفی اجتهادی، جامعه شناس هم در گفت وگو با گزارشگر کیهان با اشاره به اینکه انسان امروزی در جامعه رو به رشد و صنعتی با علامت سؤالهای زیادی روبرو می شود و به راحتی نمی تواند با دیگران ارتباط برقرار کند، خاطر نشان می کند: «نگرانی های کاری، خانوادگی و اجتماعی و عدم اعتماد به نفس فرد ضعیف را دچار اضطراب و استرس می کند به گونه ای که سعی می کند نزد رمال یا فالگیری برود که فقط با حرفهای یاوه، اعصاب او را مثلا تسکین دهد و چون این شیادان تا حدودی موقعیت روان شناختی افراد را درک می کنند، از شرایط خود سوءاستفاده کرده و به اصطلاح خودشان برای درماندگان نسخه می پیچند و پولهای هنگفتی به جیب می زنند.»
وی با اشاره به اینکه امروزه روشهای متنوعی برای فالگیری به وجود آمده و حتی عده ای از طریق اینترنت به آموزش وفالگیری می پردازند، می گوید: «در این میان نه تنها عامه مردم، حتی بسیاری از دارندگان مدارک و مدارج دانشگاهی نیز به فالگیرها مراجعه می کنند.»
عامل اصلی این استقبال را از وی سؤال می کنم در پاسخم می گوید: «عامل اصلی اقبال افراد تحصیل کرده به این قبیل روشها، ناتوانی در حل مسئله است که این ناتوانی الزاماً ناشی از کم سوادی افراد نیست، بلکه به آگاهی های اجتماعی و نیز میزان شناخت آنها از دین باز می گردد، ضمن اینکه این افراد علی رغم مقاومتی که در مقابل خرافه گرایی بروز می دهند در پس ذهن خود نوعی پذیرش کم رنگ نسبت به دعانویسی و رمالی دارند که این امر شاید ناشی از گرایش های فطری انسان به متافیزیک باشد.»
وی با اشاره به روی آوردن مردم به خرافات در کشورهای توسعه یافته، عنوان می کند: «این امر گواهی بر این مدعاست که سطح طبقاتی و یا میزان تحصیلات تنها عوامل اثرگذار بر اقبال مردم به خرافات برای حل مشکلات نیست.»
دکتر اجتهادی اضافه می کند: «مراجعان به رمال ها را می توان به دو گروه طبقه بندی کرد، گروه نخست کسانی هستند که روش های علمی و منطقی کمکی به حل مشکل آنها نکرده و به همین دلیل دچار استیصال شده اند و آخرین راه حل و شاید تنها راه پیموده نشده در نظر این افراد دعانویسی و رمالی است و گروه دوم نیز افرادی هستند که به روشهای نوین اعتقاد نداشته و با مشاهده برخی موارد اتفاقی، روش های سنتی را اثرگذارتر می دانند در نتیجه اولین اقدام این افراد برای حل مشکل مراجعه به دعانویس و رمال است.»
وی با بیان اینکه روی آوردن به متافیزیک باعث بروز نوعی امنیت کاذب می شود ادامه می دهد: «این امنیت مقطعی است و فریب خوردگان با آزمون و خطا دیر یا زود به این نتیجه خواهند رسید که این روشها نمی تواند بدون تلاش بخردانه، کلید حل مشکلات باشد.»
دکتر اجتهادی در خصوص راهکار مقابله با این پدیده های خرافی در جامعه، بر نقش مسئولان فرهنگی و علمای دینی بر افزایش آگاهی های مردم نسبت به مفاهیمی همچون توسل به ادعیه به منظور دستیابی به مقاصد خود تاکید کرده و توضیح می دهد: «جایگاه دعا در اندیشه برخی به درستی تبیین نشده است و عده ای بر این باورند که توسل به دعا نیاز به واسطه دارد. حال آنکه آگاهی رسانی مسئولان فرهنگی در این خصوص می تواند، اقبال مردم به خرافه را به حداقل رساند و توسل آنها به دعا را افزایش دهد. ضمن اینکه در کنار آگاه سازی مردم باید برنامه ریزی درستی از سوی مسئولان ذیربط صورت گیرد و در کنار آن نیز قوانین هم باید در مقابل این گونه جرایم بازدارنده باشند تا تعداد افرادی که بر اثر ناآگاهی و ساده اندیشی در سایه این پدیده اجتماعی آسیب می بینند به حداقل برسد.»

منبع:روزنامه کیهان

ارسال توسط کاربر محترم سایت :hasantaleb