(سجع مهر)
ز صلب شاه صفی تا بسید عالم رسانده نسبت والای زاده مریم
(مهر)
ناب مستطاب عالیجناب اسلام و اسلامیان ملاذی
(سجع مهر)
افوض امری الی الله عبده محمدباقربن سید حسین
و ایضاً قربة الی الله العظیم نواب مستطاب عِلّیّه عالیه واقفه ادام الله تعالی ظلالها وقف صحیح شرعی فرمودند همگی و تمامی موازی دو حبه تامه شایعه کامله از کل هفتاد و دو حبه تامه شایعه مزرعه معینه معروفه به مزرعه خرم آباد رویدشتین اصفهان را با جمیع توابع شرعیه و لواحق ملیه از اراضی و صحاری و نهار و مجاری و غیرذلک که از آقا محمد ولد مرحوم حاجی ربیع بزاز اصفهانی
ببیع شرعی بسرکار خیر مدار ایشان منتقل شده بود در مصرف اطعام شیعیان اثنی عشریه در ماه مبارک رمضان در مدرسه مبارکه خود و مسجد خلف منازل احیا کردۀ نواب واقفه و در غیر مسجد و مدرسه در هر جای دیگر که نواب واقفه مناسب دانند و در مصرف تعزیه حضرت امام حسین (علیه السلام) در ایام عاشورا در مدرسه مزبوره و بر مصارف خیر و برّی که خود مصلحت دانند و بعد از انتقال تولیت به متولیان بعد از وضع موضوعات و حق التولیه بقیه را در مصارف مرقومه در متن و حاشیه همین وقفنامچه مرقوم است صرف نمایند به شروط و قیود مرقومه متن و حاشیه و صیغه شرعیه جاری و به تصرف وقف داده مباشرین سرکار خیر مدار خود را مامور ساخته اند که به وقفیت عمل نمایند و ید ایشان ید تولیت است نه ید مالکیت و کان ذلک فی 19 شهر شوال المکرم سنه 1129هـ ق.
(سجع مهر)
ز صلب شاه صفی تا بسید عالم رسانده نسبت والای زاده مریم
(سجع مهر)
افوض امری الی الله عبده محمدباقربن سید حسین
و ایضاً قربة الی الله العظیم نواب مستطاب عِلّیّه عالیه واقفه ادام الله تعالی ظلالها وقف صحیح شرعی فرمودند همگی و تمامی موازی ده حبه و نیم شایع کامل از کل هفتاد و دو حبه مزرعه معینه معروفه به مزرعه خرم آباد رویدشتین اصفهان را با جمیع توابع شریعه و لواحق ملیه از اراضی و صحاری و انهار و مجاری و غیرذلک که به موجب دو طغرا قبالچه معتبره بدین موجب که از حاجی محمد علی گیرکیراق ولد حاجی محمد مقیم و حاجی محمدحسین بزاز ولد مرحوم حاجی زین العابدین حاجی محمد علی مذکور شش حبه و نیم. حاجی محمدحسین مذکور چهار حبه مشاعا ببیع شرعی بسرکار خیر مدار ایشان منتقل شده بود در مصرف اطعام شیعیان اثنی عشریه در ماه مبارک رمضان در مدرسه مبارکه خود و مسجد خلف منازل احیا کردۀ نواب واقفه و در غیر مسجد و مدرسه در هر جای دیگر که نواب واقفه مناسب دانند و در مصرف تعزیه حضرت امام حسین (علیه السلام) در ایام عاشورا در مدرسه مزبوره و بر مصارف خیر و برّی که خود مصلحت دانند و بعد از انتقال تولیت به متولیان بعد از وضع موضوعات و حق التولیه بقیه را در مصارف مرقومه در متن و حاشیه همین وقفنامچه مرقوم است صرف نمایند به شروط و قیود مرقومه متن و حاشیه و صیغه شرعیه جاری و به تصرف وقف داده مباشرین سرکار خیر مدار خود را مامور ساخته اند که به وقفیت عمل نمایند و ید ایشان ید تولیت است نه ید مالکیت و کان ذلک فی سابع عشرین شهر شوال المکرم سنه 1129هـ ق.
(سجع مهر)
ز صلب شاه صفی تا بسید عالم رسانده نسبت والای زاده مریم
(سجع مهر)
افوض امری الی الله عبده محمدباقربن سید حسین
و ایضاً قربة الی الله تعالی و تقدس نواب مستطاب قدسیة الالقاب عِلّیّه عالیه متعالیه ادام الله تعالی ضلالها وقف صحیح شرعی و حبس موبد ملی فرمودند همگی و تمامی موازی نیم طاق مشاع تام کامل از کل سی طاق مزرعه موسومه به مزرعه شمس آباد من مزارع حبیب آباد برخوار اصفهان را با توابع شرعیه و لواحق ملیه از اراضی و صحاری و قنوات و انهار و جداول و مجاری و مایتعلق بها شرعاً بقدر الحصه قدیماً و جدیداً که در آن اوان از محمد حسن ولد مرحوم میرزا قاسم حبیب آبادی بسرکار خیر مدار نواب مستطاب معظم الیها بوجه شرعی منتقل شده بود بر مصرف اطعام شیعیان اثنی عشریه در ماه مبارک رمضان در مدرسه مبارکه خود و مسجد خلف منازل احیا کردۀ نواب واقفه و در غیر مسجد و مدرسه در هر جای دیگر که نواب واقفه مناسب دانند و در مصرف تعزیه حضرت امام حسین (علیه السلام) در ایام عاشورا در مدرسه مزبوره و بر مصارف خیر و برّی که خود مصلحت دانند و بعد از انتقال تولیت به متولیان بعد از وضع موضوعات و حق التولیه بقیه را در مصارف مرقومه در متن و حاشیه همین وقفنامچه مرقوم است صرف نمایند به شروط و قیود مرقومه متن و حاشیه و صیغه شرعیه جاری و به تصرف وقف داده مباشرین سر کار خود را مامور ساخته اند که به وقفیت عمل نمایند و ید ایشان ید تولیت است نه ید مالکیت وقف لازم شده و من بعد احدی را شرعاً جایز و سایغ و روا نیست که از وقفیت رجوع به ملکیت نماید فمن بدله بعد ما سمعه فانما اثمه علی الذین یبدلونه ان الله سمیع علیم
و کان ذلک فی سادس عشر من شهر شوال المکرم من شهور سنه ثلثین و ماته و الف 1130هـ ق
(مهر)
ز صلب شاه صفی تا بسید عالم رسانده نسبت والای زاده مریم
و ایضاً قربة الی الله تعالی و تقدموا نواب مستطاب قدسیة الالقاب عِلّیّه عالیه متعالیه ادام الله تعالی ظلالها وقف صحیح شرعی و حبس موبد ملی فرمودند همگی و تمامی موازی یک طاق شایع کامل از کل اراضی سی طاق مزرعه معنه معلومه به مزرعه شمس آباد من مزراع برخوار، را با توابع عشریه از اراضی و صحاری و انهار و مجاری و شرب و مشاب و غیرذلک بقدر الحصه موازی یک حبه تامه شایعه کامله از کل هفتاد و دو حبه مزرعه فران من مزارع سروشفادران کرارج را با توابع شرعیه از اراضی و صحاری و انهار و جداول و شرب و مشارب و سایر مایتعلق بها شرعاً ،قدیماً و جدیداً به قدر الحصه که در این اوان هر دو رقبه بنهج شرعی ابوطالب نجم ثانی بسرکار خیر مدار ایشان منتقل شده بود در مصرف اطعام شیعیان اثنی عشریه در ماه مبارک رمضان در مدرسه مبارکه خود و مسجد خلف منازل احیا کردۀ نواب واقفه و در غیر مسجد و مدرسه در هر جای دیگر که نواب واقفه مناسب دانند و در مصرف تعزیه حضرت امام حسین (علیه السلام) در ایام عاشورا در مدرسه مزبوره و بر مصارف خیر و برّی که خود مصلحت دانند و بعد از انتقال تولیت به متولیان بعد از وضع موضوعات و حق التولیه بقیه را در مصارف مرقومه در متن و حاشیه همین وقفنامچه مرقوم است صرف نمایند به شروط و قیود مرقومه متن و حاشیه و صیغه شرعیه جاری و به تصرف وقف داده مباشرین سرکار خیر مدار خود را مامور ساخته اند که به وقفیت عمل نمایند و ید ایشان ید تولیت است نه ید مالکیت و کان ذلک فی 11 شهر ربیع المولود سنه 1131هـ ق.
(مهر)
ز صلب شاه صفی تا بسید عالم رسانده نسبت والای زاده مریم
و ایضاً قربة الی الله تعالی و تقدمو نواب مستطاب قدسیة الالقاب عِلّیّه عالیه متعالیه ادام الله تعالی ظلالها وقف صحیح شرعی و حبس موبد ملی فرمودند همگی و تمامی موازی یک طاق شایع کامل از کل موازی سی طاق مزرعه معینه معلومه به مزرعه شمساباد من مزراع برخوار را با توابع شرعیه از اراضی و صحاری و انهار و مجاری و شرب و مشاب و غیرذلک بقدر الحصه و موازی یک حبه تامه شاعیه کامله اربابیه از کل هفتاد و دو حبه مزرعه مشخصه مدعوه به مزرعه فران من مزارع سروشفادران کرارج را با توابع شرعیه از اراضی و صحاری و انهار و جداول و شرب و مشارب و سیار مایتعلق بها شرعاً قدیماً و جدیداً بقدر الحصه که در این اوان هر دور قبه بنهج شرعی بسرکار خیر مدار ایشان منتقل شده بود بر مصرف اطعام شیعیان اثنی عشریه در ماه مبارک رمضان در مدرسه مبارکه خود و مسجد خلف منازل احیا کردۀ نواب واقفه و در غیر مسجد و مدرسه در هر جای دیگر که نواب واقفه موفقه مناسب دانند و در مصرف تعزیه حضرت امام حسین (علیه السلام) در ایام عاشورا در مدرسه مزبوره و بر مصارف خیر و برّی که خود مصلحت دانند و بعد از انتقال تولیت به متولیان بعد از وضع موضوعات و حق التولیه بقیه را در مصارف مرقومه در متن و حاشیه همین وقفنامچه مرقوم است صرف نمایند به شروط و قیود مرقومه متن و حاشیه و صیغه شرعیه جاری و به تصرف وقف داده مباشرین سرکار خیر مدار خود را مامور ساخته اند که به وقفیت عمل نمایند و کان ذلک فی 26 شهر رجب المرجب سنه احدی و ثلثین و مائه و الف من الهجره المبارکه 1131
و ایضاً قربة الی الله اعظیم و ابتغاء لفضله الجسیم نواب مستطاب قمر نقاب قدسیة الالقاب عِلّیّه عالیه متعالیه ادام الله تعالی ظلالها وقف صحیح شرعی و حبس موبد ملی فرمودند همگی و تمامی موازی دو حبه تامه کامله شایعه اربابیه از کل هفتاد و دو حبه مزرعه فران من توابع سروشفادران کرارج اصفهان با توابع شرعیه اراضی و صحاری و انهار و مجاری و غیرذلک من المتعلقات بقدر الحصه که در این اوان بمبایعه شرعیه که از عزت پناهان آقاباقر ولد مرحوم حاجی محمدتقی حاری براان و آقا طاهر ولد محمد هادی کزوانی کرارج سرکار خیر مدار معظم الیها ایشان منتقل شده بود بر مصارف اطعام شیعیان اثنی عشریه در ماه مبارک رمضان در مدرسه مبارکه خود و مسجد خلف منازل احیا کردۀ نواب واقفه موفقه و در غیر مسجد و مدرسه در هر جای دیگر که نواب واقفه موفقه مناسب دانند و در مصرف تعزیه حضرت امام حسین (علیه السلام) در ایام عاشورا در مدرسه مزبوره و بر مصارف خیر و برّی که خود مصلحت دانند و بعد از انتقال تولیت به متولیان بعد از وضع موضوعات و حق التولیه بقیه را در مصارف مرقومه در متن و حاشیه همین وقفنامچه به شروط و قیود و ارکان مرقومه در متن و حاشیه صرف نمایند و صیغه شرعیه جاری و به تصرف وقف داده مباشرین سرکار خیر مدار خود را مامور ساخته اند که به وقفیت عمل نمایند و کان ذلک فی خامس عشر شهر جمیدی الاولی سنه 1131هـ ق.
(سجع مهر)
ز صلب شاه صفی تا بسید عالم رسانده نسبت والای زاده مریم
و ایضاً قربة الی الله تعالی نواب مستطاب عِلّیّه عالیه واقفه موفقه ادام الله تعالی ضلالها وقف صحیح شرعی فرمودند موازی یک طاق شایع کامل از کل موازی سی طاق کل مزرعه معینه موسومه به مزرعه شمس آباد من مزارع حبیب آباد برخوار که در این اوقات از حاجی محمد علی اسنجانی به سرکار خیر مدار ایشان منتقل شده بود در مصرف اطعام شیعیان اثنی عشریه در ماه مبارک رمضان در مدرسه مبارکه خود و مسجد خلف منازل احیاء کرده نواب واقفه و در غیر مسجد و مدرسه در هر جای دیگر که نواب واقفه مناسب دانند و در مصرف مراسم تعزیه حضرت امام حسین (علیه السلام) در ایام عاشورا در مدرسه مزبوره و بر مصارف خیر و برّی که خود مصلحت دانند و بعد از انتقال تولیت به متولیان بعد از وضع موضوعات و حق التولیه بقیه را در مصارف مرقومه در متن و حاشیه همین وقفنامچه صرف نمایند بشروط و قیود مرقومه متن و حاشیه و صیغه شرعیه جاری و به تصرف وقف داده مباشرین سرکار خیر مدار خود را مامور ساخته اند که به وقفیت عمل نمایند و ید ایشان ید تولیت است نه ید مالکیت تحریراً فی یوم المبعث سنه 1129هـ ق.
(مهر)
هو واقفه ادام الله ظلالها غرض نواب قدسة الالقاب از اطعام است که جمعی البته افطار در آن مجمع بکنند خواه به مطبوخ و خواه بغیر مطبوخ و خواه بعد از افطار در اول شب مطبوخ باشد یا در سحر یا اصلا مطمبوخ نباشد و اگر جمعی افطار در جای دیگر کرده باشند و در آن مجمع حاضر شوند نیز از آن طعام می توانند خورد.
(مهر عبده محمد صالح الحسینی)
و ایضاً قربة الی الله تعالی نواب مستطاب عِلّیّه عالیه واقفه موفقه ادام الله تعالی ظلالها وقف صحیح شرعی فرمودند موازی یک طاق و پنج دانگ و یکطسوج از طاق دیگر مشاع از جمله هفت طاق و نیم مفروز از کل سی طاق مزرعه شمس آباد من مزارع حبیب آباد برخوار که در این اوقات بسرکار خیر مدار ایشان از رعایای حیب آباد منتقل شده بود بر مصرف اطعام شیعیان اثنی عشریه در ماه مبارک رمضان در مدرسه مبارکه خود و مسجد خلف منازل احیاء کرده نواب واقفه و در غیر مسجد و مدرسه در هر جای دیگر که نواب واقفه مناسب دانند و در مصرف تعزیه حضرت امام حسین علیه السلام در ایام عاشورا در مدرسه مزبوره و بر مصارف خیر و برّی که خود مصلحت دانند و بعد از انتقال تولیت به متولیان بعد از وضع موضوعات و حق التولیه بقیه را در مصارف مرقومه در متن و حاشیه همین وقفنامچه مرقوم است صرف نمایند بشروط و قیود مرقومه متن وحاشیه و صیغه شرعیه جاری و به تصرف وقف داده مباشرین سرکار خیر مدار خود را مامور ساخته اند که به وقفیت عمل نمایند و ید ایشان ید تولیت است نه ید مالکیت تحیراً فی29 شهر جمادی الثانی سنه 1128هـ¬ق.
(سجع مهر)
ز صلب شاه صفی تا بسید عالم رسانده نسبت والای زاده مریم
بسم الله الرحمن الرحیم
لقد تشرف بسماع الاقرار الشفاهی من النواب العلیة العالیة لازالت موفقة مویدة بتوفیقات الربانیه و التاییدات الصمدانیه الداعی الدوام الدولة القاهرة
محل مهر شریف عالیجناب علامی فهامی
علامه العلمائی مجتهد الزمانی
محمد صالح الحسینی دام ظله العالی
ذامع اصله المرقوم برقمی مطابق موافق و کتب
(مهر)
عبده محمد صالح الحسینی (10)
نتیجه گیری
وقف یکی از برترین و بادوام ترین مظاهر احسان و نیکوکاری به مردم و خدمت به همنوعان و کمک به مصالح جامعه و تنظیم امور فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی است. سنت حسنه ای که در سیره ی پیغمبر اکرم (صل الله علیه و آله) و ائمه ی معصومین (علیهم السلام) هم دیده می شود.
درکشورما ایران اسلامی این سنت حسنه از دیر باز رواج داشته است ودر دوره ی صفویه خصوصا دراصفهان(به دلیل پایتختی آن)آثار موقوفه ی بسیاری به چشم می خورد.
از میان تعداد کثیری از واقفان این دوره، توجه و اهمیت دادن زنان و بانوان صفویه به امر وقف حائز اهمیت است . چنانچه بیش از یک سوم موقوفات این دوره متعلق به بانوان اصفهانی می باشد. این امر نشان دهنده ی توجه بسیار زنان پایتخت به مسائل اجتماعی و فرهنگی و مذهبی زمان خود بوده که با تخصیص بخش زیادی از دارائی خود برای امور فرهنگی ، مذهبی و کارهای عام المنفعه بر روند اجرای این امور تأثیر می گذاشتند.
می توان به جرأت ادعا کرد که موقوفات در هر دوره تأثیر فراوان بر روند رشد اقتصاد و فرهنگ جامعه داشته و دارند و با این دیدگاه چه زنان و چه مردان جامعه ما با الگو قراردادن این واقفان خیّر منجمله «مریم بیگم»که با وقف میزان قابل توجهی ازدارایی های خود علاوه برماندگاری نام وآثار خود،منشا خیرات وبرکات بسیاری درجهت تربیت وپرورش عالمان ودانشمندان بسیاری درمدرسه ی خود گردید؛ نقش بسزایی درر فع نیازها و ضروریات جامعه وهمچنین اعتلای دین مبین اسلام وگسترش فرهنگ تشیع ایفا نمایند.

پی نوشت ها :
 

9-سپنتا.عبدالحسین:تاریخچه اوقاف اصفهان

فهرست منابع و مأخذ
1- ابونعیم، حافظ: ذکر اخبار اصفهان، ترجمه دکتر نورالله کسائی، انتشارات سروش، تهران، چاپ اول، 1377.
2- بیک محمدی، حسن: اصفهان و گردشگری، اصفهان ، انتشارات: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، سال نشر ، 1386.
3- جابری انصاری، حاج میرزا حسن خان: تاریخ اصفهان، (تعلیق و تصحیح : جمشید مظاهری)، انتشارات مشعل، چاپ اول1378.
4- جابری انصاری،محمد حسن : تاریخ اصفهان و ری ، تهران ، ناشر عماد زاده ، چاپ 1346
5- جناب ، میر سید علی : الاصفهان (به اهتمام عباس نصر) ، اصفهان، انتشارات گلها، چاپ دوم، 1371.
6- دهشگی، جلیل و جانزاده، علی: جلوه های هنر در اصفهان، انتشارات جانزاده ، چاپ اول، آذرماه 1366
7- دهقان نژاد، فاطمه : بافت قدیم نصف جهان، اصفهان، انتشارات: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، بهار 1386
8- دهقان نژاد، مرتضی: مجموعه مقالات همایش اصفهان و صفویه ، جلد اول، اصفهان، انتشارات دانشگاه اصفهان، اسفندماه 1380
9- رجبی، محمد حسن: مشاهیر زنان ایرانی و پارسی گوی (از آغاز تا مشروطه)، انتشارات سروش ، تهران: 1374
10- رفیعی مهرآبادی،ابوالقاسم:آثارملی اصفهان، تهران، انتشارات انجمن آثار ملی ، چاپ 1352
11- ریاحی ، محمد حسین: ره آورد ایام (مجموعه مقالات اصفهان شناسی)، اصفهان ، انتشارات: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان ، سال نشر : 1385
12- ریاحی، محمدحسین: مشاهیر زنان اصفهان (از عصر گذشته تاکنون)، ناشر: روابط عمومی اداره کل فرهنگ و ارشاد استان اصفهان ، چاپ اول: آبان ماه 1375
13- سپنتا، عبدالحسین: تاریخچه ی اوقاف اصفهان، انتشارات اداره کل اوقاف استان اصفهان، آبان ماه سال 1346
14- سجادی نائینی، سید مهدی: کتابشناسی اصفهان، سازمان میراث فرهنگی اصفهان، چاپ اول، تابستان 1370
15- شایسته ، محمدرضا و قاسمی، منصور: اصفهان بهشتی کوچک اما زمینی، انتشارات نقش خورشید ، چاپ اول، بهار 1383.
16- شفقی، سیروس : بازار بزرگ اصفهان، اصفهان، انتشارات سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان و مرکز اصفهان شناسی خانه ملل، چاپ اول، 1385.
17- عقیقی بخشایشی ، عبدالرحیم و حبیبه: زنان نامی در تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی (طبقات نسوان)، قم، انتشارات : نوید اسلام، چاپ اول، تابستان 1382.
18- ملازاده ، کاظم و محمدی ، مریم: دایرة المعارف بناهای تاریخی ایران در دوره ی اسلامی، انتشارات: سوره، چاپ دوم، سال 1379.
19- منتظر القائم، اصغر: مجموعه مقالات همایش فاضل سراب و اصفهان عصر وی، اصفهان ، انتشارت دانشگاه اصفهان، زمستان 1382
20- مهدوی، سید مصلح الدین : تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان ،جلد دوم، نشر الهدایه، قم، چاپ اول، 1367
21- مهدوی، سید مصلح الدین: اصفهان دارالعلم شرق (مدارس دینی اصفهان)، (تحقیق، تصحیح، اضافات، محمدرضا نیلفروشان) ، اصفهان، انتشارات: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، 1386.
22- مهدوی، سید مصلح الدین: دانشمندان و بزرگان اصفهان، (تحقیق، تصحیح و اضافات، رحیم قاسمی و محمدرضا نیلفروشان) 2 ج، اصفهان، انتشارات گلدسته، چاپ اول، 1384
23- میرعظیمی ، نعمت الله: اصفهان زادگاه جمال و کمال ، اصفهان، انتشارات گلها، چاپ اول : بهار 1379
24- میراث جاویدان : فصلنامه ی فرهنگی، تحقیقی ، اجتماعی و تاریخی ، تهران، انتشارات: سازمان اوقاف و امور خیریه ، سال هفتم ، شماره 27، پاییز 1378
25- میراث جاویدان، فصلنامه ی فرهنگی، تحقیقی، اجتماعی و تاریخی. تهران، انتشارات: سازمان اوقاف و امور خیریه، سال هشتم، شماره 30، تابستان 1379
26- میرباقری، احسان: اصفهان نگین جهان، تهران، انتشارات : هنر سرای گویا، چاپ دوم، تابستان 1384.
27- میرعظیمی، نعمت الله: اصفهان زادگاه جمال و کمال، اصفهان، انتشارات گلها، چاپ اول، بهار1379
28- همایی شیرازی، جلال الدین: تاریخ اصفهان . مجلد ابنیه و عمارات و آثار باستانی ، ج 3 ، انتشارات هما، سال 1384
29- هنرفر، لطف الله : آشنایی با شهر تاریخی اصفهان، اصفهان ، انتشارات گلها، چاپ چهارم، بهار 1376.
30-فصلنامه وقف میراث جاویدان ش 74
/ع