آیا مجتهدان زنده یا معاصری هستند که کتاب های حدیثی (کتب اربعه و بحارالانوار) را با رویکرد جداسازی احادیث صحیح و ضعیف منتشر کرده باشند؟

فقهای شیعه، اعتبار کلی کتب اربعه را پذیرفته‌اند؛ تا اندازه‌ای که شیخ انصاری بعید ندانسته که باور به اعتبار کتب معروف از جمله این کتاب‌ها، از ضروریات مذهب باشد. با این حال در میان عالمان شیعه، درباره قطعیت یا عدم قطعیت صدور و پس از آن درباره اعتبار و صحت تمام روایات اختلاف است. در این باره می‌توان به سه دیدگاه اشاره کرد:
1. قطعیت صدور و اعتبار تمام روایات: اخباریان تمام روایات کتب اربعه را معتبر دانسته و انتساب همه روایات این کتب را به معصومان قطعی می‌دانند. دیدگاه سید مرتضی به این نظر اخباریان نزدیک است. سید مرتضی اکثر اخبار را متواتر یا قطعی الصدور می‌داند.
2. صحت همه روایات و عدم قطعیت: برخی از فقها مانند فاضل تونی، ملا احمد نراقی و میرزا محمدحسین نایینی با آنکه قطعیت همه روایات کتب اربعه را نپذیرفته‌اند اما به اعتبار روایات آن رأی داده‌اند. از آیت الله خویی نقل شده که خدشه سندی در روایات کافی تلاش نافرجام افراد ناتوان است.
3. ظنی بودن اکثر و حجیت موثوق السندها: رأی رایج فقیهان اصولی شیعه این است که غیر از اخبار معدود متواتر، دیگر اخبار کافی ظنی‌اند و تنها آن دسته که از نظر سند واجد شرایط اعتبارند، حجتند. اگرچه درباره شرایط اعتبار خبر اختلاف است.(1)
اما مهم¬ترین شرح¬های کتب اربعه در دوران حکومت صفویه به خامه تحریر درآمده است. در این شروح مباحث سندی نیز مورد عنایت قرار گرفته است که حتی در زمان حاضر نیز منبع معتبری برای فقیهان و پژوهشگران اسلامی محسوب می¬شود: مرآه العقول (شرح کافی، نوشته علامه محمدباقر مجلسی)،‌ روضه المتقین(شرح تهذیب، نوشته علامه محمدباقر مجلسی) لوامع صاحبقرانی(شرح من لایحضره الفقیه،‌ نوشته علامه محمدتقی مجلسی) استقصاء الاعتبار(شرح استبصار، نوشته محمد بن حسن عاملی نواده شهید ثانی)
در سال های اخیر کتاب کافی با تحقیق انتقادی توسط انتشارات دارالحدیث در 15 جلد منتشر شده است که ازجمله ویژگی های آن تحقیق همه‌جانبه در اسناد این کتاب و رفع اشکالات مربوط به تصحیف و تحریف در اسناد و حل مشکلات ساختارى اسناد الکافی می¬باشد. این کتاب با ارشادات و راهنمایی¬ها و تقریظ دو تن از مراجع تقلید زنده آیات عظام سید موسی شبیری زنجانی و شیخ جعفر سبحانی به زیور طبع آراسته شده است.(2)
از سوی دیگر صحت و سقم احادیث فقهی کافی را می¬توانید در لابلای کتاب¬های فقهی مجتهدان و مراجع تقلید معاصر ملاحظه فرمایید چراکه اصولا مجتهدان در مقام فتوی به صحت و ضعف روایات توجه می¬کنند.
نیز «درایه النور» که نخستین نرم افزار تخصّصى رجالى شیعه است، به بررسى و بازسازى اسناد کتب اربعه حدیثى و کتاب «وسائل الشیعه» و شناسایى راویان آنها پرداخته است. کتب هشت گانه رجالى و معجم رجال الحدیث نیز در این برنامه گنجانده شده و امکانات گسترده پژوهشى در ابعاد مختلفِ علم رجال در آن منظور گشته است. از جمله امکانات این نرم افزار، دسترسی کاربران به متن کامل کتب اربعه، وسائل الشیعه به همراه بررسى اسناد آنها است. امروزه پژوهشگران و مجتهدان در حوزه¬های علمیه از این نرم¬افزار بسیار بهره می¬برند و از آن بی¬نیاز نیستند. این نرم¬افزار زیر نظر آیت¬الله سیدمحمدجواد شبیری زنجانی تهیه شده است.(3)
اما درباره کتاب بحارالانوار باید گفت نکتۀ قابل توجه در تألیف این کتاب آن است که استفاده محدود مؤلف از کتب اربعه باعث شده اهمیت کتاب او از لحاظ فقهی کم شده و به رغم اینکه در دیگر زمینه‌ها سیطره کامل و بسیار واضحی در حوزۀ فرهنگ تشیع پس از خود پیدا کرده، در مباحث فقهی، از مراجع متداول محسوب نشود. از سوی دیگر حجیت «خبر واحد»(4) در مباحث غیرفقهی مورد اختلاف است لذا چندان بررسی سندی کارساز نیست، چراکه در مباحث اعتقادی و اخلاقی و تاریخی آن چه مهم است تجمیع قرائن و شواهد براي رسيدن به اطمينان است. به عنوان مثال گاه روايت در باب مسائل اخلاقي آن گاه كه با تجربه و فطرت انساني هماهنگ باشد مي¬تواند مورد استناد قرار گيرد حتي اگر سند آن ضعيف باشد. دقت بفرماييد كه سند ضعيف لزوما به معناي جعلي و دروغ بودن محتواي روايت نيست. با اين حال، برخي عالمان معاصر سعي داشته¬اند روايات بحارالانوار را از لحاظ سندي نيز مورد بررسي قرار دهند. ازجمله كتاب منتخب الآثار من بحارالانوار است كه زير نظرآيت الله مكارم شيرازي، از مراجع تقليد شيعه، در حال انتشار است. منتخب الآثار من بحارالانوار از نظر رجالی احادیث را مورد بررسی قرار داده است و قرار است در بیست جلد تدوین شود. تاكنون 12 جلد از اين اثر منتشر شده است.(5)
از ديگر اثار در اين زمينه كتاب «مَشْرَعة بحار الانوار»، اثر آيت الله محمدآصف محسنی قندهاری، از مراجع تازه درگذشته افغانستان است. ايشان كه از شاگردان آيات عظام حكيم و خويي بوده اند، در اين اثر تلاش کرده تا بر اساس قواعد رجالی ذکر شده در کتاب «بُحُوثٌ فی علم الرجال» خود، روایات معتبر را از روایات نامعتبر بحار الانوار جدا کند و به بررسی موضوعات مختلفی بپردازد که در روایات معتبر ذکر شده است.(6)