قبل از هر چيز بايد اشاره شود برخلاف آنچه كه در پرسش آمده همة مردم در قيامت به شكل حيوان در نمي آيند، بلكه بر اساس برخي روايات عده اي از مردم به صورت برخي از حيوانات محشور مي شود و نه همه آنها.
اما درباره اين كه چه گناهي باعث تغيير شكل انسانها مي شوند؟ بايد گفت: هر گناهي آثار و پي آمد خاص خود را دارد و چه بسا تعدد گناهان متنوع پي آمد و اثر مختلف در نفس انسان ايجاد كند و سبب شود كه فرد گناه كار به صورتي محشور شود كه هيچ حيواني بدان شكل و قيافه نباشد يعني در حالي كه يك فرد است صورت و شكل چند حيواني را داشته باشد. درباره اين كه كدام يک از گناهان سبب تغيير شكل انسان ها مي شود رواياتي متعدد آمده، از جمله روايت شده كه روزي از محضر مبارك پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ از معناي آية مباركه سوره نباء كه مي فرمايد:«يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْواجاً»[1] يعني روزي كه در صور دميده شود و مردم گروه گروه بيايند. سوال شد، حضرت گريه ي شديدي كرد بگونه اي كه دامن آن حضرت از اشك ديدگانش تر شد. بعد فرمود: از مسئلة مهمي از من سوال كرديد، بي ترديد مردم در روز قيامت به شكل هاي مختلف وارد محشر مي شوند:
1. عده اي به صورت ميمون و بوزينه محشور مي شوند و آنها كساني اند كه در ميان مردم فتنه و آشوب مي اندازند وكاري مي كنند كه جامعه گرفتار آشوب شود.
2. كساني كه مال حرام مي خورند به صورت خنزير وارد مي شوند.
3. ستمكاران و حاكمان ظالم به صورت نابينا محشور مي شوند.
4. كساني كه گرفتار عُجب و خود بزرگ بيني اند به صورت لال و ناشنوا محشور مي شوند.
5. دانشمنداني كه گفتار و كردارشان مخالف هم است به صورتي وارد مي شوند كه از دهان آنان قي مي ريزد و زبان هاي شان را مي جوند.
6. كساني كه گواهي و شهادت دروغ مي دهند به صورتي وارد مي شوند كه پاره اي از آتش به بدن آنها قرار دارد.
7. كساني كه همواره غرق در شهوت هاي نامشروع اند، در حالي وارد مي شوند كه پاهاي شان بر پيشانه هاي آنان بسته شده است و بدبوتر از مردار هستند.
8. افراد سخن چين و نمامّ به صورت مست در حالي كه به طرف راست و چپ بر زمين مي خورند وارد مي شوند.
9. كساني كه در مساجد حرف دنيائي مي زنند به صورت مست وارد محشر مي شوند.
10. رباخواران به صورت خنزير وارد محشر مي شوند.[2]و در برخي روايات آمده كه افراد شراب خوار در حالي وارد محشر مي شوند كه كوزه اي شراب بر گردن آنها آويزان و جامي در دست آنهاست و بوي بسيار گندي از بدن او به اطراف پخش مي شود.[3]در برخي روايات آمده كه افراد متكبر به صورت مورچه محشور مي شوند.[4]و يا افرادي كه دورو هستند در حالي وارد محشر مي شوند كه دو زبان از آتش دارند[5] از اين گونه روايات بدست مي آيد كه آثار و پي آمد برخي گناهان به طوري خطرناك و شديد است كه انسان را به حالت هاي ياد شده و مانند آن در مي آورد و اگر انسان توفيق توبه پيدا نكند آن گونه عواقب خطرناك در انتظار اوست.
3. اما درباره اين فراز از پرسش كه چطور مي شود انسان هايي را كه بر اثر گناه به صورت و شكل هاي حيوان و مانند آن محشور مي شوند شناخت؟
در پاسخ بايد گفت از آن جا كه همه كس در قيامت دقيقاً به همان شكل و صورت و قيافه اي كه در دنيا داشته است محشور مي شود[6] گر چه شكل او حيواني و يا بگونة حالت گناهانش در بيايد باز هم دقيقاً صورت و قيافه همان فرد است.
براي نزديك شدن مطلب بذهن بايد گفت: آن گونه كه در تلويزيون و يا روزنامه ها گاهي از بعضي افراد كاريكاتور مي كشند، در حالي كه شكل حيوان خاصي و يا شكل خنده داري كه در واقع شكل چند حيوان را دارد، باز هم به طور بسيار روشن معلوم است كه آن كاريكاتور چه كسي است و همگان مي دانند كه آن فرد نيست. در مورد آن افراد نيزقضيه شبيه اين جريان خواهد بود، و در حالي كه انسان است كه بر اثر گناه به شكل حيوان خاص درآمده باز هم درست مثل آن كاريكاتور به آساني قابل شناختن است.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. سيد محمد حسين طهراني، معاد شناسي، ج 4 ـ 5 ـ ، نشر حكمت بي تا.
2. ناصر مكارم، پيام قرآن، ج 6،(معاد 2) نشر مدرسه اميرالمؤمنين، قم 1370 ش.
3. امام خميني، چهل حديث، نشر آثار امام، چاپ 20 سال 1378 ش.
پي نوشت ها:
[1] . نباء/ 18.
[2] . فيض كاشاني، محسن، علم اليقين، قم، نشر بيدار، بي تا، ج 2، ص 908.
[3] . همان، ص 910.
[4] . بحارالانوار، موسسه الوفاء، بيروت، 1403 ق، ج 7، ص 216، ص 208، باب 7، ح 117، ح 129.
[5] . همان.
[6] . فيض كاشاني، علم اليقين، پيشين، ج 2، ص 903.