آيا اهل برزخ با اهل دنيا ارتباط دارند؟

ارتباط و سر زدن اهل برزخ با بازماندگان و عالم دنيا، بر اساس قوانين عالم برزخي كه بر اهل دنيا محسوس نيست، از بسياري روايات به دست مي آيد تا آنجا كه در كتاب شريف كافي باب جداگانه ي پيرامون همين موضوع آمده است.
امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمود: وقتي مؤمن به ديدار اهلش مي آيد، كارهاي كه موجب رضايت و خوشنودي او است را مي بيند، اما كارهاي كه موجب ناراحتي او مي شود از او پوشيده مي شود، اما كافر وقتي به ديدار اهلش مي آيد آنچه موجب ناراحتي اش مي شود مي بيند اما كارهاي كه موجب خوشحالي او مي شود از او پوشيده مي شود.[1]مومن و كافر به ديدار اهل خود مي آيند، وقتي مؤمن مي بيند اهلش كارهاي خوب انجام مي دهد، حمد خدا مي گويد. اما وقتي كافر مي بيند اهلش كار خوب انجام مي دهد حسرت مي برد.[2]از اين دو حديث و احاديث ديگر دو نكته به دست مي آيد:
1. سنت ديدار اهل برزخ با اهل دنيا ماهيت عذاب يا نعمت دارد و بدون هدف نيست.
2. توفيق ديدار نسبت به جايگاه مؤمن و كافر متفاوت است، اگر اين ديدار مايه  خشنودي و كمال مؤمن باشد و مومن نيز درجه  ايمان اش بالا باشد هر روز مي آيد و گرنه هفته  يكبار و يا… در مقابل كافر اگر در كفرش عميق باشد و اين ديدار مايه  شرمساري او باشد هر روز و گرنه هفته  يكبار و… مي بيند.[3] پس ارتباط براي اهل برزخ محدود و بر اساس ضوابط است.
اهل برزخ بسيار آرزو دارند كه چيزهاي را كه ديده اند و همين طور از احوال شان زنده هاي در دنيا آگاه شوند، قرآن مجيد از زبان مومن آل ياسين از دنياي برزخ حكايت مي كند كه مي گفت: اي كاش بستگانم و قوم من مي دانستند چگونه خداوند مرا آمرزيد و مورد كرم و رحمت خويش قرار داد.[4]از رسول خدا نقل شده كه فرمود: براي مردگان خود هديه (صدقه و دعا) بفرستيد، ارواح مومنان هر جمعه به آسمان دنيا مي آيند، در برابر منازل خود با چشم گريان مي گويند: اي اهل و فرزندان و پدر و مادر و خويشان من! از آن اموالي كه در دست ما بود و حالا در دست شما است و عذاب و حساب آن بر ما است مهرباني كنيد به درهمي قرص ناني، لباسي كه خداوند شما را از لباس هاي بهشت بپوشاند، سپس پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه وآله ـ و همراهان گريه كردند و… [5]در منابع اهل سنت نيز از ارتباط و حضور ارواح برزخي با عالم دنيا مطالب فراواني يافت مي شود و از جمله اين که:
رسول خدا فرمود: كسي كه به زيارت قبر برادري مي رود، (روح آن ميت) با او اُنس مي گيرد پاسخ سلام مي دهد; كارهاي شما بر اقوام و اقارب شما (كه در برزخ اند) عرضه مي شود و موجب خوشحالي يا ناراحتي آنها مي شود.[6]حديث مشهوري كه از امّ سلمه نقل شده و طي آن از شهادت امام حسين ـ عليه السلام ـ خبردار شده را مشروح نقل كرده اند كه خود بهترين دليل بر ارتباط بين اين دو جهان است.
ام سلمه مي گويد: رسول خدا ـ صلي الله عليه وآله ـ را در خواب ديدم در حالي كه بر سر و محاسن مبارك شان خاك نشسته بود، عرض كردم چه شده اي رسول خدا، فرمود: ديروز شاهد شهادت حسين بودم.[7]

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. معاد شناسي، ج1 و 2، علامه سيد حسين تهراني.
2. معاد، شهيد دستغيب.
3. منازل الآخره، شيخ عباس قمي.

پي نوشت ها:
[1]. کليني، الفروع من الكافى، دارالکتب الاسلاميه، چاپ دوم، تابستان 1364، ج3، ص230، كتاب الجنائز، باب انّ الميت يزور اهله، حديث 1.
[2]. همان، حديث 2.
[3]. ر.ك: کليني، الفروع من الكافى، ج3، ص31 ـ 230، كتاب الجنائز، باب ان الميت يزور اهله; شبّر، عبدالله، حق اليقين، ج2، ص374.
[4]. يس/ 27.
[5]. قمى، عباس، منازل الآخرة، ص 40 ـ 39.
[6]. سيوطى، شرح الصدور، ص 273 و 342 و 351.
[7]. همان.