آيا احياء در شب قدر تأثيري در فشار قبر دارد؟

براي آگاهي از امور غيبي و ماوراء طبيعي انسان نيازمند به وحي است و با راهنمايي هاي رهبران الهي كه پيامبران و امامان معصوم مي باشند اطلاع به امور غيبي ميسّر است.
وجود بهشت با جزئيات آن يا مسأله صراط در قيامت و يا مسئله تجسم عمل از جمله اموري است كه در حوزه دين و در سايه وحي براي بشر روشن مي شوند و از طريق هدايت گري انبياء عظام امكان فهم و درك آنها وجود  دارد. از جمله امور غيبي كه در روايات معصومين ـ عليهم السّلام ـ بدان اشاره شده است مسأله عذاب و فشار قبر است. براي اينكه اصل مسأله و جزئيات آن براي ما معلوم شود و اينكه چه كساني گرفتار عذاب قبر و چه كساني از اين صحنة دهشت بار در امان هستند بايد به روايات معصومين ـ عليهم السّلام ـ مراجعه كرد.
در روايات ما مواردي را براي در امان بودن از فشار قبر بيان كرده اند لكن در ميان آنها شب زنده داري در  شب قدر نيامده است يعني رابطة مستقيمي بين شب زنده داري و احياء شب قدر با رفع فشار قبر ذكر نشده است، ولي از باب تأثيرات معنوي و بهره مندي از شب قدر، در نهايت، امكان رهايي از خيلي گرفتاري ها براي انسان ممكن است از جمله همين فشار قبر. همين كه انسان در شب قدر قلب خود را از كينه نسبت به مؤمنين خالي مي كند و اگر باعث اذيت و آزار ديگران شده عزم و تصميم بر جبران گذشته مي كند، خود راهي  براي ترميم گذشته است و در گرو همين توبه كه ندامت از گذشته و عزم بر ترك عمل خلاف در آينده است و سعي در جبران آن است مي تواند بهره هاي، معنوي فراواني ببرد از جمله رهايي از فشار قبر.
آنچه در متون روايي بيان شده، سبب فشار قبر چند امر است؛
1. سخن چيني 2. بي مبالاتي نسبت به نجاست (بول و ادرار) 3. كناره گيري و بي توجهي نسبت به خانواده 4. غيبت 5. دروغ.
در روايتي است از پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ كه فرمودند: عذاب القبر من النميمة و الغيبة و الكذب[1] عذاب قبر از ناحيه سه عمل است: 1. سخن چيني 2. غيبت 3. دروغ
در روايت ديگري است از امام علي ـ عليه السّلام ـ كه حضرت فرمودند: عذاب القبر يكون في النميمة و البول و عزب الرجل عن اهله[2] عذاب قبر از ناحيه سه عمل است: 1. سخن چيني 2. بول (بي مبالاتي نسبت به نجاست و ادرار)  3. كناره گرفتن مرد از خانوادة خود. البته لازم به ذكر است كه فشار قبر منحصر به اين امور نيست و لكن اين گونه عمل و رفتار آدمي تأثير به سزايي در گرفتاري فشار قبر دارند.
به طور كلي رهايي از تمام عذاب هاي برزخي و اخروي در گرو توبه است و چون بهترين عمل در شب قدر بازگشت به رحمت الهي است لذا مي توان شب زنده داري و احياء در شب قدر را به عنوان نجات آدمي از گرفتاري هاي پس از مرگ معرّفي كرد امّا اينكه صرف بيداري و احياء گرفتن در شب قدر بدون حال توبه تأثيري در رفع عذاب قبر داشته باشد، اينچنين نيست.
لازم است اين نكته را متذكر شويم كه براي رهايي از عذاب و فشار قبر دو نكته را بايد متوجه باشيم.
1. سعي كنيم آن اعمالي كه باعث فشار قبر مي شوند انجام ندهيم. يعني همان اعمالي كه در بالا ذكر كرديم.
2. سعي كنيم آن دستور العمل هايي كه در روايات آمده اند كه باعث رفع عذاب قبر مي شوند در حدّ توان انجام بدهيم.
برخي از آن دستورات عبارتند از:
الف ـ محبّت اهل بيت عصمت و طهارت (پيامبر در روايتي فرمود: هر كسي مي خواهد از عذاب قبر نجات پيدا كند بايد به اهل بيت من محبت بورزد.)[3]ب ـ خواندن سورة تبارك «ملك» (رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: «تبارك» هي المانعة من عذاب القبر)[4] سوره تبارك مانع از عذاب قبر است.
ج ـ خواندن نمازهاي مخصوص از جمله اينكه پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: هر كسي در شب جمعه دو ركعت نماز بخواند در هر ركعتي 50 بار سورة توحيد را بخواند و در آخر نماز بخواند (اللهم صلّ علي النبي العربي و آله) (از جمله آثاري كه اين نماز براي او دارد اين است كه) عذاب قبر از او رفع مي شود.[5]

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. مرگ واقعيت ناشناخته، محسن ميرزا پور، مركز مطالعات و پژوهش هاي فرهنگي حوزه علميه.
2. معاد در قرآن، آية الله جوادي آملي، نشر اسراء.
 
پي نوشت ها:
[1] . ر.ك: مجلسي، بحارالانوار، ج 72، ص 259.
[2] . ر.ك: همان، ج 77، ص 167.
[3] . ر.ك: همان، ج 27، ص 116.
[4] . همان، ج 89، ص 314.
[5] . ر.ك: همان، ج 86، ص 327.