قيامت مسألهاي است كه براي بسياري سؤال برانگيز است و از زمان وقوع آن ميپرسند. اين پرسش، تنها براي امروز و نسل معاصر نيست، بلكه در زمان انبياء گذشته به گونههايي مطرح شده كه از آن جمله در صدر اسلام و دوران حيات پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ نيز اين سوال مطرح بوده است. خداوند در پاسخ آن، به پيامبرش خطاب فرمود:« يَسْأَلُكَ النَّاسُ عَنِ السَّاعَةِ قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِنْدَ اللَّهِ وَمَا يُدْرِيكَ لَعَلَّ السَّاعَةَ تَكُونُ قَرِيبًا[1]» مردم درباره قيامت از تو سئوال ميكنند، در پاسخ بگو، آگاهي از آن نزد خداوند است. يعني قيامت و زمان وقوع آن، جز از اسرار عالم است كه جز خداوند، حتي پيامبران و فرستادگان او نيز از آن آگاهي ندارند و زمان وقوع آن را نميدانند. در جاي ديگر فرموده است: « إِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ وَيُنَزِّلُ الْغَيْثَ وَيَعْلَمُ مَا فِي الأرْحَامِ وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ مَاذَا تَكْسِبُ غَدًا وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ بِأَيِّ أَرْضٍ تَمُوتُ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ »[2] به تحقيق، علم قيامت نزد خداوند است…
و هم چنين ميفرمايد: «له ملك السموات و الارض و ما بينهما و عنده علم الساعة»[3] آسمان و زمين و آنچه ما بين آن دو تا است، ملك خداوند است و علم قيامت، نيز در نزد اوست. بر اساس اين بيانها اين چنين استفاده ميشود كه حتي پيامبران مرسل و فرشتگان مقرب نيز از آن بيخبرند و آگاهي از آن مخصوص خداي سبحان است. اما اينكه بعد از ظهور حضرت حجت (عج) دنيا چقدر تا قيامت فاصله دارد و چگونه خواهد شد؟ اين هم تقريباً پاسخ قسمت اول از سؤال را دارد. منتهي چيزي كه در اين مورد مطرح شده است و در منابع روائي از آن سخن گفتهاند، اين است كه ظهور حضرت حجت (عج) را بخشي از علامات و نشانههاي قيامت ميداند، و اينگونه روايات نيز منسوب به رسول گرامي اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ است كه از آن جمله فرموده است: ده چيز پيش از برپائي قيامت، ناگزير است كه رخ خواهد داد … آمدن حضرت عيسي ـ عليه السّلام ـ از آسمان و خروج حضرت قائم (عج).[4]از طرف ديگر، بسياري از نشانههاي ظهور حضرت حجت (عج) نشانههاي قيامت نيز معرفي شده است. بر اين اساس، نشانههاي ظهور حضرت حجت (عج) به گونهاي نشانههاي قيامت نيز هستند. اما اينكه چقدر فاصلهي زماني ميان ظهور حضرت كه از نشانههاي قيامت است با قيامت باشد، باز هم آن را خدا ميداند و علم آن نزد خداوند است.
اما در بعضي از روايات كه از طريق اهل سنت رسيده است، يكي از نشانههاي حتمي قيامت را ظهور مهدي (عج) شمردهاند.[5]هم چنين در ذيل آيه: «فهل ينظرون الا الساعة أن تأتيهم بغتة فقدجاء اشراطها …»[6] آيا آنها جز اين انتظاري دارند كه قيامت ناگهاني برپا ميشود، در حالي كه هم اكنون نشانههاي آن آمده است، بيان شده كه يكي از حوادث مهمي كه در آستانه قيامت رخ خواهد داد و مورد اتفاق شيعه و اهل سنت است ظهور مردي از خاندان پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ ميباشد. در ضمن حديث طولاني آمده است: هرگاه خداوند اراده كند، او (حضرت قائم (عج) پرچم قيامت را بر دوش خواهد گرفت و تا او نيايد و حكومت عدل را در گيتي برپا ندارد، عمر جهان به سر نميرسد و قيامت برپا نميگردد.[7]بنابراين، به هر تعبيري از نشانههاي قيامت ياد شود و ظهور حضرت قائم (عج) را از علايم آن بدانند، باز هم اصل وقوع قيامت كه چقدر فاصله با نشانههاي آن دارد و دنيا بعد از ظهور حضرت حجت (عج) چگونه خواهد شد، آگاهي از آن اسرار بدست خداوند و در حيطه علم او است، غير از او هيچ كسي از آن آگاهي ندارد و قيامت ناگهاني واقع خواهد شد.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. معاد، شهيد مطهري.
2. معاد، شهيد دستغيب.
3. معادشناسي، محمدحسين تهراني.
پي نوشت ها:
[1] . احزاب / 63.
[2] . لقمان / 34.
[3] . زخرف / 85.
[4] . مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، بيروت، مؤسسة الوفا، ج 52، ص 209.
[5] . مقدسي شافعي، يوسف، عقدالدر ص327، قاهره 1399 م. و صحيح مسلم، ج 4، ص 2226، چاپ مصر، 1384هـ.
[6] . محمد / 18.
[7] . شيخ طوسي، كتاب غيبت، قم، مؤسسه معارف اسلامي، 1411ق، ص436.