زمان ظهور امام زمان(عج) ومکان ان کجاست است؟

پس از وفات جناب ابوالحسن علي بن محمد سمري، چهارمين نائب خاص امام زمان ـ عجل الله تعالي فرجه الشريف ـ دوره غيبت کبري آغاز شد و تا کنون ادامه دارد، ظهور و قيام امام ـ عجل الله تعالي فرجه الشريف ـ در پايان اين دروه و به فرمان خداي متعال خواهد بود، پيشوايان معصوم ما، در روايات بسيار، تصريح فرموده اند که نمي توان وقت خاصي را براي ظهور تعيين نمود و فقط خدا به آن آگاه است. ناگهان و به فرمان خدا واقع خواهد شد، و هر کس تعيين وقت کند دروغگوست.
«فضيل» از امام باقر ـ عليه السلام ـ پرسيد: آيا براي اين امر وقتي تعيين مي شود؟ امام سه بار فرمود: «کذب الوقاتون؛ تعيين کنندگان وقت دروغگويند».[1]«اسحاق بن يعقوب» نامه اي توسط محمد بن عثمان عمري خدمت امام زمان ـ عجل الله تعالي فرجه الشريف ـ فرستاد و سئوالاتي نمود و امام در فرازي از پاسخ، در مورد وقت ظهور فرمود: «و اما ظهور الفرج فانه الي اللَّه تعالي ذکره و کذب الوقاتون؛ و اما ظهور فرج به فرمان خداي متعال وابسته است، و تعيين کنندگان وقت دروغگويند».[2]البته منظور از تعيين وقت، تعيين دقيق وقت ظهور است، و اين گونه تعيين وقت را پيشوايان معصوم ـ عليهم السلام ـ به هيچ وجه جايز نشمرده اند و آن را از اسرار الهي دانسته اند، ولي علاماتي را ذکر فرموده اند که چون آن ها واقع شوند نزديک بودن ظهور را نويد مي دهند.[3]و افزون برذکر نشانه هاي حتمي وغيرحتمي براي ظهور، زمان ظهور ووقت ان به شکل کلي وغيرمعين (مانند : روز وسال ان ) نيزدرروايات ذکر شده است . که هرگز به معناي تعيين دقيق زمان ظهور که در روايات ازان نهي شده نمي باشد .
روايات مختلفي درباره زمان (قيام) حضرت مهدي ـ عليه السلام ـ به شکل کلي وغيرمعين وجود دارد. در برخي، از نوروز به عنوان روز آغاز قيام ياد شده است.[4] برخي احاديث ديگري روز عاشورا را و روز شنبه را آغاز قيام آن حضرت ذکر کرده است.[5] و در تعداد ديگر روز جمعه، روز ظهور و آغاز قيام آن بزرگوار بيان شده است.[6]در همزماني نوروز با عاشورا اشکالي به نظر نمي رسد؛ زيرا نوروز طبق سال شمسي و عاشورا بر اساس سال قمري محاسبه مي شود و يکي شدن اين دو روز امکان پذير است. و نيز همزماني اين دو روز با جمعه يا شنبه نيز ممکن است، چه آن که ممکن است عاشورا و نوروز هر دو يا روز جمعه و يا شنبه باشد. آن چه مشکل و متنافي به نظر مي رسد، ذکر دو روز شنبه و جمعه از هفته به عنوان روز قيام، است. ولي مي توان اين دسته از روايات را نيز توجيه کرد و به نحوي ميان آن جمع نمود. زيرا اگر سند اين روايات صحيح باشد، در اين صورت احاديثي که جمعه را روز ظهور حضرت، تعيين کرده است بر روز قيام و ظهور حمل مي شود و رواياتي که شنبه را روز قيام مي داند، بر روز استقرار و تثبيت نظام الهي مهدوي و نابودي مخالفان تفسير مي شود.[7]به هر حال ظهور امام زمان ـ عليه السلام ـ ابتداء به وسيله منادي آسماني اعلام مي گردد، آن حضرت در حالي که پشت به کعبه داده است، با دعوت به حق، ظهور خود را اعلام مي دارد.
از امام باقر ـ عليه السلام ـ نقل شده است که فرمود: «حضرت مهدي ـ عليه السلام ـ در مکه به هنگام نماز عشاء ظهور مي کند، در حالي که پرچم و پيراهن و شمشير پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ را همراه دارد و چون نماز عشا را خواند، فرياد بر مي آورد: اي مردم! شما را به ياد خدا و به حضور تان در برابر خدا (در روز قيامت) متذکر مي شوم، در حالي که حجّتش را (در دنيا) بر شما تمام کرده است و پيامبران را مبعوث نموده و قرآن را فرو فرستاده است. خداوند به شما فرمان مي دهد که به او شرک نورزيد و فرمانبر او و پيامبرانش باشيد. آن چه را قرآن امر به احياي آن کرده است، احياء و زنده کنيد، و آن چه را که امر به نابودي آن کرده است، نابود سازيد و ياوران راه هدايت باشيد و بر تقوا و پرهيزکاري همکاري نماييد. زيرا دنيا، فنا و زوالش فرا رسيده و نفخه وداع سر داده است. من شما را به سوي خدا و رسولش و عمل به کتاب او و نابودي باطل و احياء و زنده ساختن سيره پيامبر اعظم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ دعوت مي کنم، آن گاه در ميان سيصد و سيزده نفر از يارانش ظهور مي کند».[8]بنابراين با توجه به روايات وارده در اين باب مي توان گفت که: ظهور آن منجي الهي در شبانگاه روز شنبه و يا جمعه خواهد بود، هنگام نماز عشاء. البته حقيقت امر در نزد خداوند متعال است و او بهتر مي داند.

ياران حضرت:
بر اساس روايات زيادي، وقتي كه حضرت امام زمان‏عليه السلام ظهور مي‏كنند تعداد ياران خاص آن حضرت 313 نفر به تعداد جنگجويان بدر خواهد بود چنانكه ابان بن تغلب مي‏گويد: در مكه در مسجدي خدمت امام صادق‏عليه السلام بودم و دستم در دست آن حضرت بود كه فرمود: ابان! خداوند 313 مرد را در اين مسجد بياورد… شمشيرهايي حمايل كرده‏اند كه بر هر يك نام شخص و نام پدر و اوصاف و نسبش نوشته است، سپس دستور مي‏دهد شخصي فرياد بزند: اين مهدي است به حكم حضرت داود و سليمان حكم مي‏كند و گواه نمي‏خواهد و در وصف اين افراد در روايت مي‏فرمايد:
 “رِجالُ كَاَنَّ قُلُوبَهُم زُبُرُ الْحَديد لا يَشوبُها شَكٌّ في ذات اللَّه، اَشَدُّ مِنَ الْحَجَر، لَوْ حَمَلُوا علي الْجِبال لاَزالُوها… رِجالٌ لا تَنامُون اللَّيلَ، لَهم دَوي في صَلاتِهِم كَدَوي النَّحل ، يَبيتُون قياماً علي اَطْرافِهِم و…”(1)[9]  “آنها مرداني هستند كه دلهاي شان همانند قطعه‏هاي آهن است، هرگز دچار شك و ترديد نمي‏شوند و يقين به خداوند همه وجودشان را فراگرفته است، مرداني سخت‏تر از صخره‏ها، اگر به كوه ها روي آورند آنها را از جاي بركنند… اين شيرمردان شب ها بيدارند و زمزمه قرآن و نمازشان چون صداي زنبوران عسل مي‏ماند و تا بامداد به عبادت خداي مي پردازند،… آنان راهبانان شب و شيران روزند،… اين مردان تنها از خدا مي‏ترسند و فرياد لا اله الاّ اللَّه آنان بلند است و همواره در آرزوي شهادت و كشته شدن در راه خدايند و…”.
 از طرفي از بعضي از روايات استفاده مي‏شود كه تعداد ياران امام‏عليه السلام هنگام ظهور بيشتر از 313 نفر است، در وجه جمع بين اين دو دسته از روايات بايد گفت آن دسته از رواياتي كه دلالت دارند بر 313 نفر، مراد از 313 نفر ياران خاص امام‏عليه السلام است كه مسئوليت هاي مختلف لشكري و كشوري، دولت كريمه آن حضرت را بعهده دارند و امام‏عليه السلام آن ها را براي رتق و فتق امور به بلاد مختلف روانه مي‏كند، چنانكه از روايات بر مي‏آيد اين تعداد از اصحاب و ياران خاص اختصاص به آن زمان ندارد بلكه از زمان هاي گذشته هم افراد مخلص رجعت خواهند كرد و شاهد بر اين مطلب رجعت حضرت عيسي مسيح‏عليه السلام است كه به امام زمان‏عليه السلام اقتدا مي‏كند.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ چشم اندازي به حکومت مهدي(عج)، نجم الدين طبسي.
2ـ دادگستر جهان، آيت الله ابراهيم اميني.
3ـ منتخب الاثر، آيت الله صافي گلپايگاني.
 
پي نوشت ها:
[1] . شيخ طوسي، کتاب غيبت، ص261؛ حسيني، سيد حسين، ياد محبوب، نشر آفاق، ص78.
[2] . کمال الدين، ج2، ص160، ح4. شيخ صدوق ره .
[3] . پيشواي دوازدهم حضرت حجة ابن الحسن المهدي، هيات تحريريه مؤسسه در راه حق.
[4]. مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، ج52، ص208.
[5]. کمال الدين، ج2، ص653.
[6]. مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، ج52، ص279.
[7]. طبسي، نجم الدين، چشم اندازي به حکومت مهدي(عج)، ص63.
[8]. ابن طاووس، ملاحم، ص64؛ ابن حمّاد، فتن، ص95.
[9] .بحار الانوار ، ج 52 ، ص 308