فلسفه چاه عريضه در مسجد جمكران چيست؟ اگر امام زمان را به عنوان معصوم قبول داريم بايد بدانيم كه علم لدني دارد و از احوال ما آگاهند و هر چه از ايشان بخواهيم متوجه مي شوند ديگر چه نيازي به نوشتن عريضه است آيا اينها بدعت نيست، بعضي ها گريه و زاري مي كنند.

در اصطلاح، عريضه نويسي يكي از شيوه هاي خاص توسل است.[1] كه در طول تاريخ، در فرهنگ اسلامي همواره مورد توجه بوده است. توضيح آنكه افراد جامعه با يك سلسله نياز و گرفتاري ها مواجه مي شوند كه بر حسب ظاهر امكان بر طرف نمودن آنها از طريق اسباب ظاهري و مادي ميسر نيست، يا حداقل بسيار مشكل است، در چنين مواردي به جاي نااميد شدن، از ناحيه پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ و ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ توصيه شده است كه از دعا و توسل كمك گرفته شود. آن گاه براي خود توسل شيوه هاي مختلفي بيان شده است كه يكي از آنها عريضه نوشتن است. عريضه گاه خطاب به خداوند است و در آن فرد نيازمند ضمن اشاره به مشكل و حاجت مورد نظر خود به مقام و منزلت يكي از معصومين يا همه آنها در پيشگاه خداوند متوسل مي شود و يا اينكه مستقيماً به معصوم نوشته مي شود تا او بواسطه ارج و منزلتي كه در نزد خداوند متعال دارد از خدا برآورده شدن آن حاجت و نياز را درخواست نمايد و در واقع واسطه بين خدا و بنده خدا بشود و يا اينكه خود معصوم بواسطه ولايت و قدرتي كه از ناحيه پروردگار عالم به او عطاء شده است، به اذن خداوند مهربان اين نياز و گرفتاري را برطرف سازد. بديهي است كه هيچ كدام از اين امور با قيودي كه براي آنها ذكر شد به اموري نظير شرك و بت پرستي و بدعت منتهي نمي شوند. در روايات و احاديث زيادي به عريضه نويسي به عنوان يكي از راه هاي توسل اشاره شده است كه دو نمونه از آن را مي آوريم:
امام صادق ـ عليه السلام ـ مي فرمايند:
«هرگاه كسي حاجت و درخواستي از خداوند متعال داشته باشد و يا از موضوعي در هراس باشد آن را به اين ترتيب كه بيان مي شود بر روي كاغذي بنويسد و در آب جاري و يا در چاه عميقي بيندازد…»[2]و در منتهي الامال آمده است كه:
«هر كس حاجتي دارد، آنچه را كه ذكر مي شود در يك قطعه كاغذي بنويسد و در ضريح يكي از ائمه و يا در نهر آب و يا در چاپ آب بيندازد.»[3]پس آنچه از روايات فهميده مي شود، عريضه نوشتن و در چاه انداختن يكي از راه هاي توسل است همانطور كه دعاي لفظي از راههاي توسل است و چاه جمكران هم فقط به خاطر اينكه نزديك مسجد جمكران مي باشد مردم بعد از بجا آوردن اعمال مسجد حاجت هاي خود را نوشته و درون آن چاه مي اندازند نه اينكه اگر شفاهاً از امام در خواستي داشته باشند امام به آن آگاهي پيدا نمي كند بلكه يكي از راه هاي توسل در خواست كتبي و عريضه است و اگر مردم گريه مي كنند به خاطر عشق به امام زمان ـ عج الله تعالي فرجه ـ بوده و بخاطر گرفتاري هاي خودشان مي باشد. بله اگر براي چاه گريه و زاري كرده و به خود چاه متوسل شوند هم شرك بوده و هم بدعت مي باشد كه در روايت و مكتب اسلام مردود است.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1 .كتاب عريضه نويسي، اثر سيدصادق سيدنژاد، چاپ انتشارات مسجد مقدس جمكران.
2. كتاب آيين نيايش، اثر ابراهيم غفاري، چاپ انتشارات آستان قدس رضوي.
3. منتهي الآمال، شيخ عباس قمي.

پي نوشت ها:
[1] . مجلسي، محمدباقر، بحارالانوار، بيروت، مؤسسه الوفا، 1404، ج 96، ص 243 و كفعمي ابراهيم ابن علي عاملي، البلد الامين، چاپ سنگي، ص 89.
[2] . قمي، عباس، كليات منتهي الامال، نشر الهادي، اول، 1376، ص 927.
[3] . قمي، عباس، منتهي الامال، ص 89.