چگونه شيعه واقعي حضرت علي ـ عليه السّلام ـ باشيم؟

شيعه در لغت به معناي تابع و پيرو، و در اصطلاح متكلّمين و فِرَق و مذاهب به گروهي از مسلمانان گفته مي‌شود كه اعتقاد به امامت و خلافت بلا فصل علي بن ابيطالب ـ عليه السّلام ـ و يازده فرزند پاكش دارند. و به همين معناي لغوي چهار بار لفظ شيعه در قرآن آمده است ازآن جمله«وَ انَّ مِنْ شيعتهِ لَإبراهيم»[1]. و در روايات اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ نيز مواردي آمده است.
بنابراين،اگر ما بخواهيم شيعة واقعي حضرت علي ـ عليه السّلام ـ باشيم در دو جبهه بايد جهاد كنيم. يكي جهاد علمي در عرصة آگاهي و بينش نسبت به مسائلي كه مربوط به شناخت و معرفت هر چه بهتر اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ و دستورات و فرمايشات آنها است چون ما اگر بخواهيم شيعة واقعي باشيم بايد بدانيم كه از چه كساني پيروي مي‌كنيم و آنها از ما چه توقّعات و انتظاراتي دارند و به ما چه دستوراتي داده‌اند و دوّم آنكه: بعد از دانستن و معرفت احكام و معارف، بايد آنها را به كار ببنديم و در اين راه از منابع و افراد كاملاً مطمئن و متخصّص استفاده كنيم (جهاد عملي) و بايد در هر دو زمينه برنامه‌ريزي صحيح، اصولي و متناسب و دقيق داشته باشيم چون در هيچ كاري اعمّ از امورات دنيوي و اخروي، بدون برنامه‌ريزي موفقيّتي در كار نخواهد بود.
بهترين و نزديك‌ترين راه رسيدن به چنين شناخت و معرفتي، مراجعه به روايات اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ است كه اوصاف شيعيان را بازگو كرده‌اند:
1ـ مردي به امام حسين ـ عليه السّلام ـ عرض كرد: «اي فرزند رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ من از شيعيان شما هستم، حضرت فرمود: از خدا بترس و چيزي را ادّعا نكن كه خداوند بگويد: در ادّعاي خود دروغ گفتي و گناه كردي، زيرا شيعيان ما كساني‌اند كه دلهاشان از هر گونه مكر و فريب و كينة پنهان پاك باشد بلكه بگو: من از دوستداران شما هستم.[2]2ـ مردي به همسرش گفت: نزد فاطمه ـ سلام الله عليها ـ دختر رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ برو و سؤال كن آيا من از شيعيان وي هستم يا خير؟ آن حضرت فرمود: به شوهرت بگو اگر به دستورات ما عمل مي‌كني و از چيزهايي كه ما نهي كرده‌ايم، پرهيز مي‌كني از شيعيان ما هستي وگرنه، شيعة ما نيستي … شيعيان ما از برجستگان اهل بهشت هستند ولي از محبّين ما و محبّين محبّين ما و دشمنانِ دشمنان ما و هر كس كه به قلب و زبان تسليم ما باشد وارد بهشت مي‌شوند امّا بعد از آنكه از گناهانشان پاك شدند.[3]3ـ امام باقر ـ عليه السّلام ـ : در شيعة علي ـ عليه السّلام ـ هفت خصلت وجود دارد: كساني‌اند كه در دوستي ما، جان خود را به يكديگر مي‌بخشند و به دوستي ما، با يكديگر دوست مي‌شوند و براي زنده كردن و برپا داشتن مذهب ما به ديدار يكديگر مي‌روند و با هم رفت و آمد مي‌كنند. اگر به خشم آيند، ستم نمي‌كنند و اگر از چيزي خوششان آمد، اسراف نمي‌كنند و براي همسايگان خود بركت هستند و براي كساني كه با آنها معاشرت مي‌كنند سلامتي و آسايشند.[4]4ـ امام باقر ـ عليه السّلام ـ : اي جابر آيا كسي تنها به اينكه بگويد خاندان پيامبر را دوست دارم دلخوش مي‌شود و خود را از شيعيان ما مي‌پندارد؟ به خدا سوگند پيروان ما كساني هستند كه از خدا بترسند و فرمانبري او را پيشة خود قرار دهند و مردم آنها را به تواضع و ترس از خدا و امانت‌داري و زياد ياد خدا كردن و روزه و نماز و نيكي به پدر و مادر و رسيدگي كردن به همسايگان فقير و يتيمان و راستگوئي و قرآن خواندن و زبان خود را از عيوب مردم، باز داشتن مي‌شناسد.[5]5ـ از علي ـ عليه السّلام ـ از نشانه‌هاي شيعه پرسيدند، حضرت فرمود: «آنها از شب‌زنده‌داري، زرد چهره و از زيادي روزه‌داري لاغراند و از بسياري ذكر خدا گفتن لبهايشان خشك و چروكيده و بر آنان گَرد بيم و ترس خدا نشسته است.[6]ـ بعد از ذكر اين چند حديث شريف، يادآوري چند نكته ضروري است:
1. بين محبيّن و شيعة علي ـ عليه السّلام ـ فرق وجود دارد هرچند محبّين آن حضرت از اهل نجات و سعادت‌اند ولي شيعيان، برگزيدگان و برجستگان اهل بهشت هستند و اگر برخي از اوصاف شيعيان در ما نبود نبايد نااميد بود بلكه با اتّكا به محبّت اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ حركت كنيم تا به درجات بالاي ايمان نائل شويم.
2. در بين شيعيان واقعي هم مراتب وجود دارد و بعضي فرمايشات اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ ناظر به اين مراتب است (روايت 5) چنانچه بر طبق روايات، حتّي معرفت و مقامات ايماني افرادي نظير سلمان و مقداد و ابوذر به يك اندازه نبوده است و هر كدام در مرتبة خاصّ بوده‌اند.
3. هر كس كه تصميم گرفت به اين فوز عظيم نائل شود، بايد بداند كه از مهمترين امور و لوازم، تصميم و عزم جدّي و ارادة محكم است كه امام كاظم ـ عليه السّلام ـ در دعاي روز 27 ماه رجب مي‌فرمايد: «و به تحقيق دانستم كه بهترين زاد و توشه براي سالكِ به سوي تو، اراده و عزم استواري است كه تو را انتخاب كند و اختيار كند و تو را بر ساير چيزها ترجيح دهد.»
و شخص بايد از كارهايي كه مانع رسيدن به اين هدف بزرگ است پرهيز كند و بداند كه با اين تصميم، شيطان و جنود شيطاني يك حساب جداگانه برايش باز خواهند كرد و از طرق مختلف سعي در تضعيف و سدّ راه اين سالك خواهند شد و البته گرفتاري‌ها و ابتلائاتي هم پيش خواهد آمد چنانچه در سورة عنكبوت آية 2 مي‌فرمايد: «آيا مردم گمان مي‌كنند كه با گفتن ما ايمان آورديم رها مي‌شوند و مورد امتحان و آزمايش قرار نمي‌گيرند»[7] ولي الطاف و امدادهاي غيبي خداوند كريم و جنود رحماني مؤيّد و كمك چنين فرد سعادتمندي خواهد شد.
4. در اين مسير رهزن بسيار است و بايد مراقب بود كه گرفتار دام افراد نادان و يا گمراه مغرض نيفتاد بلكه بايد از طريق كتاب و سنت اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ طيّ طريق نمود كه راهي غير از طريق اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ محكوم به ضلالت و گمراهي و شقاوت است و معلّمان و مربّيان اين طريق مقدّس عالمان ربّاني و وارسته هستند كه به حقّ نائبان امام زمان ـ عجل الله تعالي فرجه الشّريف ـ هستند چنانچه آن بزرگوار فرمودند: اما در پيشامدهاي روزگار به راويان احاديث (فقهاء اسلام شناس) رجوع كنيد و بايد توجه داشت كه شيعة واقعي در احكام حلال و حرام دقيق است و ذرّه‌اي تخطّي نمي‌كند و اهل مسامحه و سهل‌انگاري نيست.
عجله كردن و روي آوردن به برخي كتاب‌ها و اوراد و اذكار كه مورد تأييد عالمان ربّاني نيست. آفت و مانع راه است بلكه به فرمودة عارف ربّاني، حضرت آيت الله بهاءالدّيني ـ رحمة الله عليه ـ كتاب سير و سلوك ما، بايد همين رسالة توضيح المسائل باشند.
5. در كنار انجام واجبات و ترك محرّمات كه شرط اصلي و ضروري است. اهتمام به انجام برخي امور موجب توفيقات بزرگي در اين راه خواهد شد از جمله:
احسان و كمك به ديگران ـ نماز اوّل وقت ـ نماز شب ـ اخلاق خوب ـ صلة ارحام و احترام به والدين ـ شركت در مجالس توسّل به اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ ، احترام و محبّت به دوست‌داران اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ فقط به خاطر آنكه، آنها اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ را دوست دارند ـ هر شب قبل از خواب محاسبة نفس كردن و سنجيدن اعمالي كه در آن روز انجام داده‌ايم و تصميم بر جبران و ترك كردن اشتباهاتي كه آن روز مرتكب شده‌ايم.
نتيجه: شيعيان واقعي كساني‌اند كه در مقابل اوامر و دستورات خداي متعال و اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ تسليم محض باشند و داراي مراتب و مقامات مختلف هستند ولي اوّلين مرحله براي كساني است كه در انجام واجبات و ترك محرّمات موفّق هستند و اگر اين مرحله طي نشود، دسترسي به مراتب بالاتر محال و غير ممكن است و هر قدر شخص صحيفة جانش را از رذائل پيراسته كند و به فضائل اخلاقي آراسته كند به مراتب بالاتري دست مي‌يابد.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. خطبة 193 نهج البلاغه (خطبة متّقين، همّام)
2. وصيّت‌ حضرت علي ـ عليه السّلام ـ به امام حسن ـ عليه السّلام ـ (نامة 31 نهج البلاغه)
3. وصيّت‌ امام علي ـ عليه السّلام ـ به امام حسن و امام حسين ـ عليه السّلام ـ (نامة 47 نهج البلاغه)
4. صفات الشيعه ، شيخ صدوق ـ رحمة الله عليه ـ .
5. انسان كامل ، استاد شهيد مطهري ـ رحمة الله عليه ـ.

پي نوشت ها:
[1] . صافات/83.
[2] . ترجمه فرهنگ سخنان امام حسين ـ عليه السّلام ـ قم، نشر معروف، چاپ دوم، 1379، ص745.
[3] . بحار الانوار، با تحقيق جمعي از محققين، تهران، المكتبة الاسلاميه، چاپ سوم، 1398 هـ . ق، ج8، ص155، روايت11‌.
[4] . صدوق، خصال، تهران، انتشارات كتابچي، چاپ هفتم، 1374، ج 2، ص 159، باب السبع، روايت 56.
[5] . صدوق، صفات الشيعه و فضائل الشيعه، تهران، مؤسسه انتشاراتي فراهاني، ص 53، حديث 22.
[6] . همان، ص 52، حديث20.
[7] . عنكبوت/2.