شخصيت حضرت علي -عليه السلام- را از نظر اهل سنت، چه در زمان خود ايشان و چه در زمان حال به طور مختصر شرح دهيد.

مقدمه: پيامبر اسلام فرمود: اگر تمام درختان قلم، و درياها مركب و جنيان حسابگر و انسانها نويسنده شوند، نمي توانند فضائل علي(ع) را شمارش نمايند.[1] گرچه به قول ابن ابي الحديد، دشمنان علي(ع) در طول تاريخ سعي نمودند، فضائل علي را كتمان كنند، در عين حال شرق و غرب عالم را فضائل علي پر كرده است.[2] به عنوان نمونه به جرياني كه از واقدي يكي از علماي اهل سنت نقل شده است اشاره مي كنيم. هارون الرشيد 70 نفر از علماء را در روز عرفه جمع كرد، از شافعي پرسيد چه مقدار روايت در فضائل علي (ع) نقل نموده اي گفت 400 حديث. هارون گفت: نترس بگو، گفت بيش از 500 حديث، از محمد بن الحسن پرسيد، شما چند روايت نقل نموده ايد، گفت بيش از هزار حديث، از ابي يوسف پرسيد، او گفت اگر ترس نبود روايات فضائل علي قابل شماره نبود، و نقداً 1500 حديث مستند نقل نموده ام و 1500 حديث مرسل واقدي جواب داد 1500 حديث و…[3].
با اين مقدمه جواب سئوال، به صورت كلي اين است كه اهل سنت علي(ع) را خليفه چهارم مي دانند و او را شجاع ترين انسان، داناترين، پيشقدم ترين انسان در اسلام و زاهدترين و عادل ترين انسان مي دانند.
و اما تفصيل اين قضيه، با سيري اجمالي در كتب عامه به دست مي آيد.
1ـ علي(ع) و رسول (ع) از يك درخت مي باشند، پيامبر اسلام به علي(ع) فرمود: من و تو از يك شجره هستيم.[4]2ـ علي (ع) برگزيده خدا است پيامبر (ص) به فاطمه زهرا(س) فرمود: خدا بر همه اهل زمين نظر افكند، نظري كه جز خودش كسي نمي داند، پس، از ميان همه خلائق پدرت را برگزيد، بار ديگر نظر افكند و شوهرت را برگزيد.[5]3ـ ولادت علي(ع) در كعبه: اخبار بحد متواتر (و يقين آور) رسيده كه فاطمه بنت اسد، علي (ع) را در داخل مكه به دنيا آورد.[6]4ـ ايمان علي(ع): رسول خدا فرمود: اگر تمام آسمانها و زمين در يك كفه ترازو و ايمان علي(ع) در يك كفه ديگر قرار گيرد ايمان علي(ع) سنگين تر است.[7]حق با علي و علي با حق است.[8]5ـ آياتي كه درباه علي (ع) نازل شده. 1ـ آيه تطهير درباره علي و اهلبيت او.[9] 2ـ آيه مباهله درباره علي و پيامبر (ص)…[10]. 3ـ سوره هل اتي درباره علي و اهلبيت[11]. 4ـ آيه مودت قل لااسئلكم.[12] آيه افمن كان مؤمناً كمن كان فاسقاً[13] درباره علي عليه السلام است[14] و آيات ديگر كه حدود سيصد آيه مي شود.
6ـ منزلت علي را در نزد پيامبر (ص) عبدالله بن نجي مي گويد: علي به من فرمود: من در نزد رسول خدا منزلتي داشتم كه هيچ يك از خلائق آن منزلت را نداشت.[15]7ـ علي برادر رسول خدا، وزير رسول خدا، و جان پيامبر.[16]8ـ پيامبر فرمود: هر كه من مولاي اويم علي مولاي اوست.[17]9ـ علي بهترين فرد بشر است، هر كس در اين شك كند كافر است.[18]10ـ هر كسي علي را اطاعت كند خدا را اطاعت كرده.[19]11ـ محبت علي ايمان است.[20]12ـ همه علوم به علي (ع) ختم مي شود، ابن ابي الحديد هم علوم فقهاي اربعه (چهارگانه)، را از علي(ع) مي‌داند و فقهائي صحابه فقه را از علي آموختند.[21]13ـ ابن حجر مكي و خواجه بلخي و… نقل مي كنند كه پيامبر (ص) فرمود: داناترين امت من علي است.[22] و علي عليه السلام داناترين اصحاب در قضا بود.[23]14ـ مبارزه علي و صداي جبرئيل كه جوانمردي جز علي و شمشيري جز ذوالفقار نيست.[24]15ـ دشمن علي كافر است، جلال الدين سيوطي، ثعلبي مير سيد علي همداني و… نقل كرده اند كه پيامبر فرمود: دوست نمي دارد علي را مگر مؤمن و دشمن نمي دارد، او را مگر كافر و منافق.[25]16ـ علي سيف الله و اسدالله در روي زمين.[26]17ـ در تمامي جنگ ها پرچم به دست علي بود.[27]18ـ علي براي شكستن بتها برشانه پيامبر پا گذاشت.[28]19ـ علي زاهدترين، باتقواترين و با عدالت ترين مردم[29] و متواضع ترين و با گذشت ترين آدم.[30]20ـ علي در قيامت: همراه پيامبر (ص) وارد بهشت مي شود[31] و همراه شيعيانش در كنار حوض قرار مي گيرند.[32]او مسئول تقسيم بهشت و دوزخ است.[33] به كسي اجازه عبور از صراط داده نمي شود مگر با اجازه علي (ع)[34] علي در بهشت و كنار پيامبر (ص) و ابراهيم خليل.[35] و دهها عنوان ديگر كه، فقط به فهرست اجمالي بعضي از آنها اكتفا نموديم.
در پايان به عنوان نمونه گفته يكي از نويسندگان معاصر را نقل مي كنيم، طه حسين مي گويد: علي پسر ابوطالب پيش قدمترين انسان در اسلام و اول كسي بود كه با پيامبر نماز خواند علي، تربيت شده پيامبر است، مي توان گفت علي با اسلام بزرگ شد و پيامبر سخت او را دوست مي داشت، هنگام هجرت از مكه، او را جانشين خود در ميان امت قرار داد و او با همه خطرها جاي پيامبر خوابيد، بعد به مكه هجرت نمود و پيامبر بعد از ورود به مدينه او را به عنوان برادر خود انتخاب نمود; سپس فاطمه را به تزويج او درآورد، و هميشه با پيامبر بود و در روزهاي سخت جنگ، پرچم به دست علي بود در جنگ خيبر فرمود: فردا پرچم را به كسي مي سپارم كه خدا و پيامبر (ص) او را دوست مي دارد و او هم خدا و پيامبر را دوست دارد، و فرداي آن روز پرچم را به علي سپرد و جنگ تبوك علي را در مدينه، خليفه خود قرار داد و به او گفت تو نسبت به من مانند هارون نسبت به موسي هستي جز آنكه بعد از من پيغمبري نيست، در حجة الوداع فرمود: هر كس من مولاي او هستم علي مولاي اوست و عمر هميشه مي گفت: علي داناترين ما در قضاوت است و هر روز مشكلات خود را نزد علي مي برد و سائر فضائلي كه هم اهل سنت و هم شيعه قبول دارند[36] معاويه بعد از شنيدين خبر شهادت علي گفت: «زنان دگر شخصيتي مانند علي نزايند.[37] اگر بخواهيم تمامي آنچه در كتب اهل سنت درباره علي (ع) آمده بيان شود خود كتابي بلكه كتابهاي مستقلي مي شود.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ پژوهشي عميق پيرامون زندگي علي عليه السلام، استاد سبحاني.
2ـ شبهاي پيشاور در دفاع از حريم تشيع ـ مرحوم سلطان الواعظين شيرازي، ناشر دارالكتب الاسلاميه محمد آخوندي ص77 و ص386 تا ص391 و ص420 و ص726تا ص782 و ص945 تا ص960.
3ـ علي در كتب اهل سنت ـ موسوي همداني ـ سيد محمد باقر.
 
پي نوشت ها:
[1] . مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، بيروت، ناشر دار احياء التراث العربي، ج28، ص197
[2] . قمي، عباس، انوار البهية، ص26.
[3] . همان، ص22.
[4] . الحاكم النيسابوري، الحافظ ابي عبدالله علي، المستدرك علي الصحيحين، بيروت، دار المعرفة، ج2، ص241.
[5] . المتقي، علاء الدين علي، كنز العمال في سنن الاقوال، مؤسسه الرساله 1405ق، 1985 م، ج11، ص 604، روايت 32923 و الشيباني، عبدالواحد معروف (به ابن اثير) اسد الغابة، بيروت، دار احياء التراث العربي، ج4، ص42.
[6] . المستدرك علي الصحيحين، ج3، ص483.
[7] . المتقي الهندي، علاء الدين علي بن حسام الدين، كنز العمال في سنن الاقوال و الافعال، بيروت، مؤسسه الرسالة، 1405ق و 1985م، ج11، ص617، حديث 32993.
[8] . همان، ج11، ص621، روايت 33018.
[9] . ابن عساكر ـ ترجمه الامام علي بن ابي طالب، بيروت، مؤسسه محمودي، 1398ق، ج1، ص273.
[10] . علي در كتب اهل سنت، سيد محمد باقرموسوي همداني، قم، چاپخانه پيروز، ص 69.
[11] . ابن اثير، اسد الغابة، ج5 ص530.
[12] . علي در كتب اهل سنت، همان، ص82.
[13] . سجده/17.
[14] . علي در كتب اهل سنت، همان، ص89.
[15] . كنز العمال، همان، ج11، ص 606، رايت 33045.
[16] . همان ج11، ص610، روايت 32955.
[17] . همان، ج11، ص609، روايت 33045.
[18] . همان، ج11، ص625، روايت 33045.
[19] . مستدرك الصحيحين، همان، ج3، ص121.
[20] . كنز العمال، ح614، روايت 32981.
[21] . همان، ج11،ص 614، روايت 32977.
[22] . همان، ج11، ص614، روايت 32977، و رويات 32980.
[23] . همان، ج11، ص615، روايت 32983 و ص 617، روايت 32995 و ترجمة الامام علي بن ابي طالب، ج3، ص35.
[24] . البيهقي، ابي بكر احمد بن الحين ابن علي، السنن الكبري، بيروت، دار المعرفة، ج3، ص 276، س10، و ترجمة الامام علي، ج1، ص156، حديث 191 ـ 196.
[25] . كنز العمال، ج11، ص622، روايت 33027 تا 33030 و شماره 7 ـ 33026.
[26] . علي در كتب اهل سنت، همان، ص369.
[27] . همان، ص374.
[28] . نسائي، خصائص، ص31 به نقل از همان مدرك، ص374.
[29] . كنز العمال، ج11، ص617، روايت 32995.
[30] . همان، ص617.
[31] . همان، ص627، روايت 33056.
[32] . همان، ص616، روايت 32991 و 32998.
[33] . كنز العمال، همان، ج11، ص625.
[34] . كنز العمال، همان، ج11، ص621، روايت 33022 و ص 601، روايت 33900.
[35] . همان، ص616، ج11، روايت 32988.
[36] . مصري، طه حسين، الفتنة الكبري، علي و نبوة، مصر، دارالمعارف، 1119، ص15 تا 16.
[37] . سبحاني، جعفر، زندگاني علي عليه السلام، نشر جهان آراء، ص7.