امامت ائمه معصومين ـ عليهم السلام ـ هم چون خورشيدي درخشان در عالم هستي در حال درخشش مي باشند كه هر كس مي تواند از اين نور استفاده كرده و مسير سير حركت خود را پيدا كرده به كمال دنيا و آخرت نائل گردد و هر كس آن را نپذيرفت خود را در ظلمت و تاريكي محض گرفتار كرده و در هر دو جهان سرگشته و شرمسار خواهد بود.
براي اين كه پاسخي كامل به سوال داده باشيم جواب را در دو بخش مي آوريم:
قسمت اول: چگونگي و شرايط نصب يك امام:
علماي بزرگ اسلام در تعريف امامت چنين مي گويند كه: امامت عبارت است از پيشوايي و زعامت عامّه امّت اسلام، در امور ديني و دنيوي و ادامه دهنده و جانشيني پيامبر اعظم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و حافظ شريعت و تداوم بخش هدايت الهي است.[1]خداوند متعال در قرآن كريم چنين مي فرمايد: «و اذا ابتلي ابراهيم ربّه بكلمات فأتمهنّ قال انّي جاعلك للناس اماماً قال و من ذريّتي قال لاينال عهدي الظالمين» و چون حضرت ابراهيم را پروردگار به اموري مهم بيازمود و او همه آن ها را به شكل كامل به انجام رسانيد خداي سبحان به او فرمود: من تو را پيشوا و امام مردم قرار دادم حضرت ابراهيم ـ عليه السلام ـ درخواست كرد از خاندانم (نيز پيشواياني قرار ده) خداوند فرمود: عهد و پيمان ما به بيداد گران نمي رسد».[2]از مفاد اين آيه چنين استفاده مي شود كه شرط امامت اوّلاً انتخاب از جانب خداوند متعال مي باشد ثانياً موفقيت در آزمايشات و امتحانات الهي و ثالثاً از ظالمين نباشد به اين صورت كه حتّي به نفس خود نيز ظلم و ستم نكرده باشد.
بنابر اين امامت مقامي است كه از طرف خداوند متعال منسوب مي شود و هيچ كس حقّ دخالت در آن را ندارد و اين لياقت و شايستگي يك فرد است كه او را به مقام امامت مي رساند نه اين كه انتخاب و انتصاب شخصي غير از خداوند در آن دخيل باشد و معيارهاي خانوادگي و قبيله اي در آن دخيل باشد.
بنابر اين ذرّيه حضرت ابا عبد الله الحسين ـ عليه السلام ـ يك يك شان داراي چنين لياقت هايي بودند كه به اين مقام شامخ امامت نائل گشته اند نه اين كه چون از نسل امام حسين ـ عليه السلام ـ بودند به اين مقام رسيده اند و اگر لياقت و شأنيت چنين مقامي را نداشتند به طور قطع به مقام امامت نائل نمي گشتند.
قسمت دوم: بحث روايي قرار دادن امامت در ذرّيه حضرت امام حسين ـ عليه السلام ـ
قال الصادق ـ عليه السلام ـ : «إن الله عوض الحسين ـ عليه السلام ـ من قتله،أنّ الامام? من ذرّيته،والشفاء في تربته،والاجاب? الدعا عند قبره؛[3] امام صادق ـ عليه السلام ـ مي فرمايد: همانا خداوند در برابرشهادت حسين(ع)امامت را در ذرّيه و نسل آن حضرت قرار داد. و شفاء در تربت و خاك مزارش قرار داد.و مستجاب شدن دعا در حرم آن حضرت قرار داده است».
نكته قابل تذكر آن است كه قرار دادن امامت در ذرّيه ايشان به خاطر شهادت و نثار خون مباركش، ظاهر مطلب است بلكه مطابق مطالبي كه در موارد فوق بيان شد امامت شايستگي و پيروزي از امتحان الهي و يقين و اعتقاد كامل به خدا را مي طلبد كه امامت فرزندان امام حسين ـ عليه السلام ـ به خاطر وجود اين فضايل در آن ها مي باشد.
نتيجه گيري: بنابر اين امامت هم چون نبوّت از طرف خداوند نصب مي شود و نصب آن يك سلسله شرايطي هم چون موفقيت در امتحانات الهي دارد كه به خاطر موفقيّت ذرّيه سالار شهيدان در كسب چنين موفقيت هايي به مقام شامخ امامت نائل گشته اند.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ موسوعه امام صادق ـ عليه السلام ـ،نوشته سيد محمّد كاظم قزويني.
2ـ امامت پژوهي، نوشته دكتر محمود يزدي فاضل.
3ـ راهنماي حقيقت، شيخ جعفر سبحاني.
4ـ بحار الانوار، ج 25، باب نهم، نوشته مرحوم مجلسي.
5ـ تفاسير قرآن از جمله مجمع البيان و الميزان و نمونه در ذيل تفسير آيه 124 سوره بقره.
پي نوشت ها:
[1]. دكتر يزدي مطلق، محمود، كتاب امامت پژوهي، چاپ اول، نشر دانشگاه رضوي، ص 52.
[2]. بقره / 124.
[3]. شيخ حر عاملي، وسائل الشيعه (آل البيت)، ج 14، ص423.