آيا آدم و حوا اولين انسان‌هاي روي زمين‌اند يا قبل از آنها موجودات ديگر نيز وجود داشته اند؟

از نظر روايات و احاديث آدم و حوا اولين موجودات روي زمين نبوده‌اند. نظر تاريخ و ديرينه‌شناسان هم مؤيد احاديث است به عنوان نمونه حديثي از امام باقر ـ عليه‌السّلام ـ در كتاب «التوحيد» را ذكر مي‌كنيم. در آنجا فرض شده كه وقتي عالم به انتهاي عمر خود رسيد.  آن گاه چه خواهد شد. امام باقر ـ عليه‌السّلام ـ مي‌فرمايد: كه خدا عالم ديگري غير از اين عالم را مي‌آفريند و در آن آفريده‌ها و مخلوقات جديدي را خلق مي‌كند كه از نر و مادة (اين عالم) نيست… تو خيال مي‌كني كه خداوند غير شما، بشري را نيافريده است؟ (نه اينطور نيست بلكه) خداوند هزارها هزار عالم و هزارها هزار، آدم را آفريده است و تو در آخرين آن عالم و آخرين آن آدم‌ها نيستي.»[1]امّا پاسخگويي به اين پرسش از ديدگاه قرآن دشوار است. قرآن دربارة آفرينش انسان بر روي زمين در دو مقام سخن گفته است يك بحث از پيدايش انسان نخستين و دوم سخن پيرامون تكثر و تناسل انسان.
نسبت‌ به مقام نخست مي‌فرمايد: شخص آدم را از خاك آفريده است.[2] گرچه واژة بشر، در آية مباركه عام است ولي چون در مورد شخص حضرت آدم بكار رفته است لذا مراد فقط خلقت حضرت آدم است البته ساير انسان ها با توجه به اين که همگي به حضرت آدم بر مي گردند و وي از خاک آفريده شده از اين رو مي توان گفت که  همة انسان ها نيز با توجه به اصلشان از خاک آفريده شده اند.
اما در مورد نسل فعلي بشر با توجه به اختلاف رنگ ها و نژاد ها بايد گفت که آيه پنج سورة مباركه حج و آية اول سورة مباركة نساء بر اين مطلب دلالت دارند كه نسل همة انسان‌هاي فعلي به آدم و حوا برمي‌گردد. و عامل سومي در آن دخالت نداشته است البتّه لسان اين آيه، لسان اثباتي است و دلالت بر نفي آدم‌هاي قبل از آدم و حوا ندارد. آية شريفة سورة نساء دلالت دارد كه: آدم و حوا پدر و مادر نسل انسان هستند.[3] و همة افراد نوع انسان به اين دو منتهي مي‌شوند و اين دو هم از يك نوع‌اند حوا از جنس و حقيقت آدم است. و تكثير نسل فرزندان آدم تنها از طريق او و همسرش صورت گرفته و موجود ثالثي در آن دخالت نداشته است.
اين انبوه جمعيت انسان كه در سطح كرة زمين منتشر شده‌اند همه از آدم و حوا منشاء گرفته‌اند و جن، حوريه يا نسل‌هاي پيشين هيچگونه دخالتي در آن نداشته است.
دليل دوم بر اين‌كه نسل فعلي بشر به آدم و حوا برمي‌گردد و نسل‌هاي پيشين در آن دخالت ندارد اين است كه قرآن «از سويي خود را هدايتگر همة عالميان و بيم‌دهندة تمامي بشر معرفي مي‌كند[4] و از سويي همين بشر را فرزند آدم مي‌خواند.[5] و با تعبير «بني‌آدم آنان را مورد خطاب قرار مي‌دهد پس بشرِ مخاطبِ قرآن همگي فرزندان آدم است.»[6]دليل سوم، آياتي دلالت دارد كه مي‌فرمايد: آدم از خاك يا گل آفريده شده است ولي سنت الهي در قبال نسل او اين بوده كه از راه ساختن نطفه، بقاء نسل او را تضمين كرده است.[7]اين سه دليل و شاهد كافي است بر اين‌كه در انتشار و تكثر نسل كنوني بشر هيچ موجود ثالثي (نه حوريه، نه جن و نه غير از اين دو) دخالت نداشته است. امّا اين آيات دلالت ندارد كه تنها موجود انساني بر روي كرة زمين همين آدم و نسل او بوده است. و ممكن است در روي زمين دوره هاي متعدد از خلقت و آفرينش تحقق پذيرفته باشد و ليكن اين متيقن است كه در دورة فعلي، نسل بشر فقط به آدم و حوا برمي‌گردد.
 
پي نوشت ها:
[1] . صدوق، التوحيد، باب ذكر عظمة‌الله، ج 2، ص 277.
[2] . حجر/ 29، ص/ 72.
[3] . اعراف/ 27.
[4] . بقره/ 185، و مدثر/ 36،‌
[5] . اعراف/ 26، 27، 31، 35، يس/ 60.
[6] . جوادي آملي،عبدالله،‌ تفسير موضوعي قرآن مجيد، ج 14، ص 26، 27.
[7] . حج/ 5، سجده/ 7ـ9، ص/ 71ـ72، اسراء/ 61، آل‌عمران/ 59.