حكم عقل و اسلام بر اين مطلب تأكيد دارد كه كار را بايد به كاردان سپرد[1] و يا بايد كار را به افضل افراد سپرد، و اين فرد كاردان و افضل ممكن است به دليلي در مدت كوتاهي افضليت خود را از دست بدهد و از طرفي نيز احتمال دارد كه اين فرد براي مدتي بسيار زياد همچنان داراي صفت افضليت باشد چون اگر مثلاً ولايت فقيه را دورهاي نمائيم اين احتمال وجود دارد كه اين شخص قبل از پايان دوره افضل بودن خود را از دست بدهد و افضل از او پيدا شود و يا بعد از پايان دوره هم چنان صفت افضليت افراد را داشته باشد.
آنچه را كه اسلام تأكيد بر روي آن دارد اين است كه ولايت فقيه را همواره بايد افضل افراد بر عهده گيرد و آنگاه كه افضليت فرد مخدوش شد و افضل از آن پيدا شد خواه قبل از پايان مدت باشد يا پس از دوره باشد بايد تصدي امر را به ديگري واگذارد. بنابراين ملاك، مدت و مقدار دوره و يا دوره اي بودن آن نيست.
نكتة مهم ديگر اينكه وجود نقطه ثبات در نظام سياسي يك امر مطلوبي ميباشد و نميتوان پذيرفت كه تمام اجزاء حكومت اگر دورهاي باشند امري مطلوب است.[2] امري كه در اين ميان بايد بر آن توجّه كرد اين است كه بايد كاري كنيم كه از به وجود آمدن آفات در اين نقطه ثبات جلوگيري نمائيم.[3] و تنها در صورتي كه موفق به اين عمل شويم ميتوانيم وجود نقطه ثبات را امري مطلوب بدانيم. نكته قابل توجّه اين است كه حتّي در كشورهايي كه قائل به دموكراسي ميباشند نيز شاهد نقطه ثبات حكومت و حاكميت ميباشيم.
البته مسئلهاي كهدر اين جا وجود دارد اين است كه در نظام ولائي اسلام چگونه ميتوان از وجود آفات در اين نقطه ثبات (ولايت فقيه) جلوگيري نمود؟
در اين زمينه ميتوان پاسخ داد كه در نظام ولايت فقيه از جمله شرائط رهبر عدالت و تقواست[4] و قانون نيز مجلس خبرگان را كه انسانهائي مجتهد، پارسا و باتقوا ميباشند را موظف نموده است كه در مقام كشف (انتخاب رهبر) و هم در مقام بقاء (در طول زمان رهبري) مواظب باشند كه رهبر داراي صفت تقوا و عدالت باشد و آنگاه كه رهبر اين صفات را نداشته باشد خود به خود عزل ميشود و خبرگان ملّت نيز پس از تشخيص بايد آن را به مردم اعلام نمايند.
امام خميني (ره) ميفرمايند: اگر ولي فقيه يك كلمه دروغ بگويد، يك كلمه يك قدم برخلاف بگذارد آن ولايت را ديگر ندارد.»[5]بر اين اساس نياز به انتخاب دورهاي در رهبري نميباشد زيرا هر جا كه خلافي صورت پذيرد رهبر خود به خود عزل ميگردد. اگر در طول زمان رهبري، رهبر افضيلت خود را از دست داد وظيفه مجلس خبرگان است كه كس ديگر را جايگزين نمايد در ذيل به برخي از وظائف مجلس خبرگان براي روشن شدن مطلب اشاره ميكنيم:
1. اگر رهبري به دليل كهولت سن يا حوادث ديگر نتواند وظائف خود را به خوبي انجام دهد و يا به فراموشي مبتلا شود يا صلاحيت اخلاقي خود را از دست دهد در اين صورت خبرگان بايد او را عزل كنند.
2. نظارت بر كارهاي رهبر به وسيلة تعيين هيئت تحقيق.
3. تشكيل يك كميسيون جهت مطالعه دقيق براي شناخت افراد لائق براي ولايت امري جهت جايگزيني براي رهبر فعلي در صورت فوت يا فقدان شرايط.[6]
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. ولايت فقيه، امام خميني (ره)، مؤسسة نشر آثار امام خميني (ره)، چاپ اول، 1373.
2. ولايت فقيه، (ولايت فقاهت و عدالت)، جوادي آملي، نشر اسراء.
پي نوشت ها:
[1] . مصباح يزدي، محمدتقي، حقوق و سياست درقرآن، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره)، ص271.
[2] . مصباح يزدي، محمدتقي، پرسشها و پاسخهاي، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره)، ج1، ص72.
[3] . پرسشها و پاسخها، همان، ج 1، ص 72.
[4] . قانون اساسي، اصل 109.
[5] . صحيفة نور، ج 11، ص 122.
[6] . پرسشها و پاسخها، همان، ج 2، ص 55.