خانه » همه » مذهبی » آيا قبل از انقلاب اسلامي هم ولي‎فقيه وجود داشته است؟

آيا قبل از انقلاب اسلامي هم ولي‎فقيه وجود داشته است؟

فقدان اعمال ولي‎فقيه در جامعه به دو صورت زير قابل تصور است:
1. اصلاً در ميان افراد جامعه فقيه نباشد، كه عهده دار ولايت شود. كه اين فرض در مسأله ما جريان ندارد.
2. فقيه باشد، ولي بسط ‎يد نداشته باشد يعني به واسطه سلطه‎ي ستمگران و ظالمين دست فقيه باز نباشد. در چنين شرايطي ولايت فقيه ثابت است، اما بدليل وجود مانع و فراهم نبودن شرايط امكان اعمال آن وجود نداشته است و اين امر ضرري به ولايت فقيه نمي زند، چه اينكه ولي فقيه مشروعيت خود را از ناحيه خداوند مي گيرد و تحقق عيني حکومت ولي فقيه وابسته به وجود شرايط است و اگر شرايط فراهم نباشد يا زمينه تحقق آن را فراهم نگردد ولايت فقيه از بين نمي رود و مشروعيت خود را از دست نمي دهد بلكه تنها حکومت ولي فقيه تحقق پيدا نمي كند و هر زمان كه اين موانع از بين رفته و شرايط لازم فراهم گردد و مقبوليت مردمي ايجاد شود حکومت ولي فقيه عينيت پيدا مي كند. وضع جامعه اسلامي از زمان معصومين تا حال نوعاًَ اين گونه بوده است كه فقهاي بزرگي در هر عصري بوده‎اند ولي دستشان باز نبوده است، تا در سطح حکومت اعمال ولايت بكنند، و عمده علت باز نبودن دست فقهاء در طول تاريخ هم آماده نبودن جامعه ملت مسلمان و شرايط بوده است.
فرض عينيت نيافتن حکومت ولي فقيه بعد از غيبت امام زمان(عج) تا قبل از انقلاب اسلامي متصور است يعني با توجه به همة محدوديت ها و موانع اجرايي براي فقهاء، مسلمانان به خصوص شيعه در طول تاريخ، بوسيلة تقليد با مراجع و فقهاء هر عصري مرتبط بوده‎اند و در حد امكان به اعمال ولايت از سوي آنان كمك كرده‎اند و در عين حال فقهاء هم هرگاه اساس اسلام را در خطر ديده‎اند در صحنه حاضر شده و حتي در موارد لزوم، حكم جهاد نيز صادر كرده‎اند، نمونه بارز اين اقدامات تحريم توتون و تنباكو توسط ميرزاي شيرازي و قيام امام امت كه به سرنگوني سلطنت پهلوي و استقرار نظام جمهوري اسلامي انجاميد لکن حکومت ولي فقيه تا پيروزي انقلاب اسلامي ايران عينيت و تحقق نيافت, براي اين که مطلب بهتر روشن شود بياناتي از امام خميني (ره) را در اين جا نقل مي نمائيم, ايشان مي فرمايند:
« لازم است که فقهاء اجتماعاً يا انفراداً براي اجراي حدود و حفظ ثغور نظام حکومت شرعي تشکيل دهند,اين امر اگر براي کسي امکان داشته باشد واجب عيني است و گرنه واجب کفايي است در صورتي هم که ممکن نباشد, ولايت ساقط نمي شود,زيرا از جانب خدا منصوبندا , اگر توانستند بايد ماليات,زکات,خمس و خراج را بگيرند و در مصالح مصالح مسلمين صرف کند و اجراي حدود کنند اين طور نيست که حالا که نمي توانيم حکومت عمومي و سراسري تشکيل بدهيم کنار بنشينيم بلکه تمام امور که مسلمين محتاجند, از وظايفي است که حکومت اسلامي عهده دار شود, هر مقدار که مي توانيم بايد انجام دهيم » [1]  
بنابراين‎، در همة زمان‎ها از جمله زمان شاهنشاهي، فقيه جامع‎الشرائط وجود داشته است. ولي تا پيروزي انقلاب اسلامي دست فقهاء باز نبوده است و مرجعيت و زعامت شيعه به عهده‎ي مراجع معظم شيعه بود كه از آنها آيت‎الله العظمي بروجردي(ره) بعد از آن امام خميني (ره) و ديگر مراجع را مي‎توان نام برد لذا هر كدام در زمان خود به قدر وسعشان از اسلام و احكام اسلامي دفاع كرده‎، و زحمت‎هاي فراواني را متحمل شده‎اند.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. ولايت فقيه ولايت فقاهت و عدالت، آيت‎الله جوادي آملي، مؤسسه اسراء، 1378.
2. شئون و اختيارات ولي فقيه، امام خميني (ره)، موسسه تنظيم ونشر آثار امام خميني(ره) 1374.
3. فقه سياسي، عباسعلي عميد زنجاني، تهران، انتشارات امير كبير، 1377، ج2.

پي نوشت:
1-  ولايت فقيه , ص 42

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد