ابتدا بايد گفت كه مشكلات در زندگي هميشه وجود دارند، اما اين ما هستيم كه با عقل و مشاوره و كمك ديگران ميتوانيم به آن جهت دهيم و با كمك دعا و نيايش و قدرت ايمان بر آن غلبه كنيم. در ادامه به برخي از راههاي غلبه بر مشكلات اشاره ميكنيم و بعد از آن در مورد اعتماد به نفس، اخلاق و اهميت مشاوره سخن ميگوييم و در آخر يك نگاه كلي به بحث خواهيم داشت.
برخي از راههاي شناختي و عملي براي غلبه بر مشكلات
1. مشكلات همگاني است؛ مرفهترين افراد هم مشكلات و فشارهاي كاري خود را دارند. با نگاهي دقيق به افراد جامعه در مييابيم که بسياري از افراد با سختترين مشكلات مبارزه ميكنند كه نسبت به مشكل ما واقعا بسيار پيچيدهتر و دشوارتر است.
2. بيصبري و تحمل كم در سختيها غالبا گرفتاري را دو برابر ميكند. اول ما مشكل را يك امر غير قابل حل در نظر ميگيريم و بعد اين انديشه غلط باعث افسردگي و تشويش در ما ميشود.[1] آري با ارزشترين سنگهاي قيمتي در اثر تحمل و انتظار در زير فشار سنگها به اين مقام رسيدند.
گويند سنگ لعل شود در مقام صبر
آري شود وليكن به خون جگر شود
3. سعي كنيد مشكل خود را حل كنيد؛ بسيار پسنديده است كه با يك فرد متخصص آن را حضوراً مطرح كنيد. توجه داشته باشيد هميشه به مشكل فكر كردن و دنبال راه حل نرفتن، خود دو مشكل است:
الف- خود آن مشكل كه با آن روبرو هستيد.
ب- دغدغه و تشويشي كه با چه كنم چه كنم براي شما حاصل ميشود. پس از همين ابتداء به خودتان بگوئيد كه مشكل من قابل حل است. من از مشاوران خوبي ميتوانم براي حل مشكلم كمك بگيرم. آينده روشن است.
4. سعي كنيد توانمنديهاي خود را روي كاغذي بياوريد و نعمتهايي را كه از آن بهرهمند هستيد را فهرست نماييد. حتما خواهيد ديد كه الطاف و مهربانيهاي خداوند بر شما احاطه دارد.
5. از افرادي كه هميشه حرفهاي مأيوس كننده ميزنند فاصله بگيرد و در عوض دوستان مثبت انديش و معقول براي خود پيدا كنيد. [2]6. مربيّان تعليم و تربيت ميگويند: اگر مردم به دنبال آرامش كه در مذهب و دعاهاي مذهبي پنهان است ميرفتند، بيشتر اين مشكلات حل ميشد. پس شما از قدرت ايمان و توكل به خداوند كمك بگيرد. ويليام جميز روان شناس مشهور ميگويد: ايمان نيروي است كه در جاهايي كه همه وسايل مادي بي اثر ميماند موثر واقع ميشود، درمان ميكند، برميانگيزد و …
7. توجه داشته باشيد كه بسياري از بزرگان اذعان دارند كه مشكلات زندگي نقش سازندهاي در رشد و تعالي آنها داشته است. فقط كافي است خود را نبازيم و دنبال راه حل خوبي(بدون از دست دادن تعادل عاطفي و احساسي) بگرديم؛ و توجه داشته باشيد راز زندگي در آن چيزي نيست كه اتفاق ميافتد. بلكه در واكنش مثبت و عاقلانهايست كه شما نسبت به آن اتفاقها نشان ميدهيد.
كارل منينكر روان شناس مشهور معتقد است انسان سقوط ميكند نه به اين سبب كه شكست خوردهاست بلكه به اين دليل كه چنين ميپندارد(كه شكست خورده). بنابراين تصور نكنيد شكست خوردهايد، بزرگ بينديشيد، اعتقادات بزرگ و قوي(توكل به خدا، ايمان و …) داشته باشيد، دعاهاي بزرگ كنيد، و اعمال بزرگ(نه خارج از توان خود كه اينجا لازم است از مشاور و متخصص كمك بگيريد) انجام دهيد، كار و تلاش را به اينها بيفزاييد، و در نتيجه، رمز پيروزي بر مشكلات را به دست خواهيد آورد.[3]اعتماد به نفس
نيروي باور كليد طلايي اعتماد به نفس است.[4] باور به اينكه خدا شما را تنها نميگذارد، خداوند مهربان با شماست، كارهاي خداوند حكيمانه است، و باور به اينكه او در نهاد شما استعداد و توانمنديهاي بسيار خوبي گذاشته است. با مجموع اين نيروها شما ميتوانيد بر مشكلات خود فائق آئيد. شما اگرخجالتي هستيد ميتوانيد از اين نيروها كمك بگيريد. به توانمنديهاي خود ايمان داشته باشيد، براي رفع خجالت تمرين كنيد، از جملات مثبت تأكيدي استفاده كنيد. (مثل من ميتوانم، براي خجالت خود دليل منطقياي ميخواهم و …) ابتدا از فرد آشنا و نزديك شروع كنيد، بعد افرادي مثل دوستان هم بحث، تمرين كنيد، با اعتماد به نفس در بين گروه خود سخن بگوييد، حرف دلتان را بزنيد، ليستي از كارهايي كه بدون خجالت در جمع انجام دادهايد را تهيه كنيد، و همراه داشته باشيد و دائما مطالعه كنيد. پيش مشاور برويد و با اعتماد به نفس با او سخن بگوئيد، مشكلات خودتان را به همان زيبايي كه نوشتهايد براي ايشان بشماريد، و منتظر راه حل او باشيد.
استاد اخلاق
اگرچه دست يابي به استادان اخلاق مشكل است، اما ما ميتوانيم از زندگاني استاد بزرگ اخلاق، امام خميني (ره) درس بگيريم، كتابهاي ايشان را مطالعه كنيم و خودمان را به اين الگو صحيح نزديكتر كنيم. چه خوب است ما به سخنان دلسوزانه بزرگان گوش بدهيم و عمل كنيم. حضرت آيتالله بهجت كه به اخلاق و ورع معروف هستند ميفرمايند: بهترين كار براي شما اين است كه به واجبات خود عمل كنيد و از محرمات الهي دوري كنيد. بعد همين عمل كردنها باعث رشد بيشتر ميشود به شرط اينكه اين دستورالعمل را پياده كنيم. ما ميتوانيم از همين الان شروع كنيم، حتي از پشت ميز مطالعه نسبت به گناهان گذشته توبه كنيم و جدي سعي كنيم به دستور فوق عمل كنيم و اين راه به قول اساتيد اخلاق، برترين راه است به شرط اينكه با توسل به ائمه ـ عليهم السلام ـ صورت بگيرد كه البته مقدار آن هم بايد درشروع كار زياد نباشد(آهسته و پيوسته). آري حضرت علي ـ عليه السلام ـ ميفرمايند: كار خوب اگر مدام و كم باشد(اكتفاء به واجبات و محرمات) بهتر است از كار خوب زيادي است كه ملال آور باشد.
بهترين يار و همراه
وقتي از بزرگان از موفقيتها سؤال ميكنيم، هنگامي كه به افرادي كه از سختترين شرايط عبور كردند رجوع ميكنيم، زماني كه رمز پيروزي مردان بزرگ را در كتابها مشاهده ميكنيم، ميبينيم كه آنها به مشورت بسيار اهميت ميدادهاند. امروزه مشاوره جزء فرهنگ افراد تحصيل كرده شده است. آنها براي تحصيل، شغل، ازدواج، مشكلات زندگي، تغذيه و … از مشاوران كار آزموده استفاده ميكنند و طبق فرمايش حضرت علي ـ عليه السلام ـ با مشورت با آنها عقل با تجربه و كارآزموده، آنها را به عقل خود پيوند زده است در نتيجه بجاي درجا زدن، عبور از موانع و رسيدن به پيروزي را ياد ميگيرد. حضرت رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ نيز در اين باره فرمودهاند: هيچ نيروي پشتيباني همچون مشورت نيست.[5]نكته پاياني: به نكاتي كه در مورد غلبه بر مشكلات گفته شد به صورت كلي نگاه كنيد و از مجموع آنها كمك بگيريد. براي پيروزي هرگز ادغام شدن در مشكل راه خوبي نيست. به حل مشكل بينديشيد و از متخصصان امر حتماً استفاده كنيد. و از فعاليتهاي نشاطآور استفاده كنيد چرا كه آرامش و نشاط، روحيه شما را براي موفقيت بيشتر، اعتماد به نفس بالاتر و حل مشكلات بالا ميبرد. به نكات زير توجه كنيد:
1. تحرك داشته باشيد. بيرون برويد در هواي تازه قدم بزنيد از طبيعت استفاده كنيد. اكسيژن بيشتري بگيريد تا سرحالتر شويد.[6]2. از كتابهايي مثل لطيفه، شعر، كشكول استفاده كنيد. تبسم و لبخند زدن را تمرين كنيد چرا كه آن مثل ورزش دو دروني است. (مانند دونده به آرامش دست مييابيد و بر نگرانيها فائق ميآييد. ) از خود ميپرسم چرا اخم كردهايم؟ چرا؟
3. از گفتگوي مثبت با خود و دوستان استفاده كنيد[7](توجه به استعدادها و راههاي كسب روشهاي زندگي بهتر).
4. پرهيز از افكار آزارنده خود و دوستان و …(مشكل فعلي را هميشه از يك بعد نگاه نكنيد. به موفقيتهاي خود كه از سختيها حاصل شد بينديشيد.)
5. دوش آب ولرم بگيريدو با حوله پس از استحمام بدن خود را چند دقيقه ماساژ دهيد. [8]6. از رنگهاي روشن استفاده كنيد و همراه خود عطر داشته باشيد.
7. از مصاحبت از دوستان و خانواده خود لذت ببريد سعي كنيد. فقط به نكات منفي آدمها نگاه نكنيد. زمينه تفريح كوتاه و سالم را فراهم آوريد.
8. از خستگي مطبوع از كار بدني و ورزش متعادل و منظم از لذت خواب عميقتر و در نتيجه آرامش بيشتر استفاده كنيد و لذت ببريد.[9]
معرفي منبع جهت مطالعه بيشتر:
1. راز كاميابي در بحرانهاي زندگي، دكتر آل سيبرت، ترجمه امين برجسته، انتشارات خدمات فرهنگي كرمان
پي نوشت ها:
[1] . آلبرت اليس، احساس بهتر، بهتر شدن، بهتر ماندن، مهرداد فيروز، بخت موسسه خدمات فرهنگي رسا، ص58.
[2] . اولريش پرامان، راز خوشبختي، مترجم: كتايون تجلي، تهران، نشر پيدايش، 1381، ص 142.
[3] . نورمن وينست پيل، باز هم مثبت درماني، مترجم: فريبا مقدم، نشر اوحدي، 1376، ص 134.
[4] . همان، ص290.
[5] . شرفي، محمدرضا، جوان و نيروي چهارم زندگي، تهران، سروش، 1380، ص 119.
[6] . راز خوشبختي، ص 104.
[7] . همان، ص 143.
[8] . همان ص 94.
[9] . همان، تلخيص ، ص 204.