از زمان مطالعه براي کنکور تا جلسه کنکور، نکاتي براي موفقيت در کنکور بيان نمائيد؟

در اين نوشتار به نكاتي كليدي و مهم، از قبل از فرا رسيدن زمان امتحانات تا جلسة امتحان کنکور، اشاره مي گردد:
قبل از بيان نکات ديگر به مثلث اصلي موفقيت بايد توجه داشت يعني انگيزه، تلاش و برنامه‌بريزي (اتب). انگيزه تلاش را به وجود مي‌آورد، برنامه‌ريزي تلاش را هدايت مي‌کند و تلاش انسان را به نتيجه مي‌رساند.

پايه اصلي انگيزه دو چيز است:
1ـ ارزشمند دانستن هدف. فردي که قبولي در کنکور را ارزشمند مي‌داند، در باره پيامدهاي مثبت آن تصورات دارد. به عنوان مثال از قبولي در کنکور احساس غرور مي‌کند. هنگامي که در دانشگاه تحصيل مي‌کند خود را فرد سربلند و موفق تصور مي‌کند. احساس مي‌کند که پس از پايان تحصيلات دانشگاهي يک فرد مهم، با شخصيت و صاحب درآمد خوب خواهد شد. اين تصورات باعث مي‌شود که فرد قبولي در دانشگاه را ارزشمند تلقي کند. تا اينجا اين فرد به عامل اول انگيزه دست يافته است.
2ـ احتمال رسيدن به موفقيت. هر چه هدف در نظر فرد مهم و رغبت انگيز باشد ولي فرد در خود توان رسيدن به آن را احساس نکند، انگيزه براي فعاليت پيدا نمي‌کند. لذا براي اينکه فرد خود را با انگيزه بداند، خود را در رسيدن به هدف توانمند احساس کند.
برنامه‌ريزي ضلع دوم مثلث موفقيت است که در قسمت‌هايي ديگر (سؤال 1-7902-83) به تفصيل در مورد برنامه ريزي براي امتحان کنکور صحبت شده است.
تلاش عامل سوم است که انگيزه آن را به وجود مي‌آورد، برنامه ريزي آن را هدايت مي‌کند، مقاومت و  سرسختي فرد به آن تداوم مي‌بخشد. پس فرد بايد بداند که بدون زحمت کشيدن و تحمل سختي نمي‌تواند در کنکور موفق شود.

نکات ديگر
1ـ ضريب موفقيت هر داوطلب در كنكور برابر ضريب اعتماد به نفس اوست. اگر كسي 50 درصد خودش را باور دارد احتمال موفقيتش همان 50 درصد است نه 49 درصد. لذا اگر قرار است، ضريب موفقيت خود در كنكور را بالا ببريد در حقيقت بايد ضريب اعتماد به نفس خود را بالا ببريد.
2ـ به حساسيت‌هاي بيش از حد خانواده و اطرافيان در باب مطالعه، رشتة انتخابي و … توجه نداشته باشيد و تقريباً با يك نوع بي‌اعتنائي از كنار اين نوع مسائل عبور كنيد و اجازه ندهيد كه اين حساسيت‌هاي بي‌مورد يا بيش از اندازه، روي شما تأثير منفي بگذارد. شما راه خود را برويد و كار خود را انجام بدهيد، با اعتماد به نفسي كه داريد و يا برنامه‌ريزي درستي كه انجام داده‌ايد از فرصت‌هاي خود كمال استفاده را ببريد. در مقابل همة اين مسائل بايد به خود بگوئيد كه من دارم كار خودم را انجام مي‌دهم، توكل به خدا كرده‌ام، برنامه‌ريزي درستي هم كرده‌ام، من آنچه را كه وظيفه‌ام است انجام مي‌دهم، بقيه‌اش با خداست، خودش به من كمك مي‌كند و من نتيجه خواهم گرفت.
3ـ تست زدن به عنوان يك تكنيك، بسيار حائز اهميت است. با توجه به اينكه سياست طراحان سؤال از طرف سازمان سنجش در يكي دو سال اخير به اين سمت رفته است كه مي‌خواهند ميزان فهم مطالب و همچنين ميزان دقت و سرعت داوطلب را بسنجند. اين ميزان دقت در ساية تست زدن فراوان و همچنين سرعت عمل به دست مي آيد. وقتي شما زياد و به طور مرتب تست مي‌زنيد روز به روز ركوردي را براي خودتان ثبت مي‌كنيد و خود به خود سرعت تست زدن شما افزوده مي‌شود. در حقيقت كنكور روي چهار پايه قرار دارد كه اگر اين پايه‌ها استوار باشند موفقيت صددرصد است: «دقت»، «سرعت»، «تعادل روحي داوطلب» و «ميزان فهم مطالب درسي»، مي‌توان گفت كه همه اينها در سايةتست زدن تقويت مي‌شود.
4ـ به هيچ وجه از هيچ درسي نگذريد حتي همان درسي هم كه ضعيف هستيد را كنار نگذاريد، تلاشتان را بكنيد، زماني را به اين درسها اختصاص بدهيد، اگر بتوانيد 20 درصد يا 30 درصد درسهائي را كه ضعيف هستيد بزنيد خيلي بهتر از اين است كه آن درس را خودتان صفر بگذاريد. بعضي از دانش‌آموزان برخي درسها را به خاطر اين‌كه دوست ندارند، نمي‌خوانند يا مي‌‌گويند: «اين درس سختي است و همه بچه‌ها هم در اين درس ضعيف هستند پس فائده‌اي ندارد، اين را مي‌گذاريم كنار»، در صورتي كه اشتباه مي‌كنند اتفاقاً در همان دروس مشکل ديگران ضعيف هستند.
5. دروس بايد با هم كار شوند، اگر شما در پيش دانشگاهي درس مي‌خوانيد روي درس‌‌هاي همين يك سال حساسيت بيشتري نشان دهيد. از آنجائي كه حدود 60 درصد تا 65 درصد از سؤالات كنكور از پيش دانشگاهي خواهد بود؛ مسلماً بالا بودن سطح يادگيري شما نسبت به درس‌هاي پيش دانشگاهي نتيجه خوبي برايتان خواهد داشت. نتيجة اول، موفقيت در امتحانات ترم آخر است كه اين اصل قضيه است. و دوم اين‌كه، در كنكور هم حدود 60 تا 65 درصد موفق خواهيد بود. اما در رابطه با چند ماهي كه به كنكور باقي مانده، بايد درسها با هم خوانده شوند، همراه با هر درس، تست زدن‌ها هم آغاز شود. در مرحله اول به شكل 50 درصد تست و 50 درصد مطالعه و يك ماه آخر به شكل 90 درصد تست و 10 درصد مطالعه، در اين مرحله شما فرصت مرور نکات اساسي و خلاصه ها را پيدا مي کنيد.
6ـ مرور يادداشت‌ها و خلاصه دروس يكي از مهمترين فعاليّت‌هاي مطالعاتي است، در هنگام مرور هر گاه به مطلبي كه فراموش كرده‌ايد يا نمي‌توانيد آن را انجام دهيد برخورديد، مضطرب نشويد بلكه اين را يك «خبر خوش» تلقي كنيد. زيرا فهميده‌ايد مشكل كجاست و مي‌توانيد آن را از سر راه خود برداريد. در هنگام پاسخگوئي به سؤالات در چند روز باقيمانده، پاسخ‌ها را به صورت رئوس مطالب بنويسيد تا بتوانيد سؤالات بيشتري را پاسخ دهيد. حتماً در روزهاي باقيمانده خواندن را كه به طور خطرناكي فعال است به حداقل برسانيد و بيشتر به فعاليت‌هاي مطالعاتي مانند مرور و آزمون بپردازيد. و هر چه به امتحان نزديك مي‌شويد، به پردازش آنچه هم اكنون مي‌دانيد متمركز شويد، نه درگير شدن با مطالبي كه نمي‌دانيد.
7ـ تلاش بيش از حد نكنيد اگر تمام شب قبل از امتحان را مطالعه كنيد حقيقتاً ممكن است مطالب بسيار زيادي را بدانيد اما خسته‌تر از آن خواهيد بود كه در روز امتحان سؤالات را درست بخوانيد و حق مطلب را در پاسخ به سؤالات ادا كنيد. فراموش نكنيد كه ارزيابي شما بر مبناي پاسخ به سؤالات در روز امتحان است نه مطالبي كه شب قبل از امتحان مطالعه كرده‌ايد.
8ـ همچنان كه به زمان شروع امتحان نزديك مي‌شويد، به آنچه مي‌توانيد انجام دهيد فكر كنيد، نه آنچه نمي‌توانيد انجام دهيد. سعي كنيد، با نظم فكري صحيح در جاي خود در جلسة امتحان بنشينيد. با اين شروع با ارزش گام بزرگي به سوي موفقيّت در آزمون بر مي‌داريد.
9ـ ما نيز مي‌دانيم كه اولين دقايق شروع امتحان شايد عذاب‌آورترين لحظات باشد اما بدانيد كه به همان نسبت اين دقايق مي‌تواند با ارزش‌ترين لحظات باشد اگر به طور معقول از اين زمان استفاده كنيد. براي اين‌كار قبل از آزمون به تكرار جملات مقدسي همچون «يا رب الفتح و الفرج»، ـ اي پروردگار پيروزي و موفقيت ـ ، بپردازيد. دكتر هربرت بنسون روانشناس برجستة غربي نيز تكرار كلمات و جملات مقدّس را يكي از راه‌هاي مطمئن براي كسب آرامش مي‌داند.
10ـ هر يك ساعت يك دقيقه به خود فرصت دهيد تا به ذهن خود امكان استراحت و تفكر داده باشيد. به افكار خود وقت بدهيد تا به شكل الگوي معقولي در كنار هم قرار گيرند. يك شكلات كاكائوئي ـ كه از هم اكنون روزي يك يا دو عدد از آن را امتحان مي‌كنيد تا به آن عادت نمائيد ـ بخوريد. و با تنفس عميق تجديد اعصاب نمائيد. هرگاه مضطرب شديد مي‌توانيد به اين روش عمل نماييد براي بهتر انجام دادن، اين تمرين را از هم اكنون روزي چند بار انجام دهيد:
الف: به مدت سه ثانيه يك نفس عميق بكشيد.
ب: به مدت 10 ثانيه اين نفس را در سينه حبس نماييد.
ج: به مدت 5 ثانيه بازدم كنيد.
11ـ شب قبل از كنكور، خيلي بيش از ساير شبها نخوابيد و از هم اكنون صبحانه‌هاي خود را با غذاهاي كم حجم و مقوي ميل نماييد تا روز كنكور هم با همين رژيم به سر جلسه برويد. در طول آزمون نوشيدن آب به ميزان كافي خوب است. همچنين هر نوع اشكال در مورد كنكور را با ناظر جلسه در ميان بگذاريد. وظيفه آنها پاسخگوئي به مشكلات شماست، مثلاً لق بودن دسته صندلي يا تابش شديد آفتاب بر روي شما و … .
12ـ نكاتي در مورد رسيدن به پاسخ صحيح در سئوالات تستي:
ـ درست خواندن سؤال و امتناع از خيلي سريع و بي‌دقت خواندن آن به تصور داشتن سرعت عمل، زيرا ممكن است به دامن اشتباه بيفتي.
ـ فهميدن سؤال، كه ارزش آن برابر با نيمي از پاسخ‌گويي آن است خيلي مهم است. براي اين‌ كار بايد مطمئن شويد كه منظور اصلي طراح سؤال را يافته‌ايد. اگر به سؤالي كه به نظر شما مشكل و پيچيده مي‌آيد يا داراي نكات ريزه‌كاري است برخورد كرديد اگر پس از صرف كمي وقت متوجه شديد الآن پاسخ صحيح را نمي‌توانيد بيابيد بلافاصله به سراغ سؤال بعدي برويد چنانچه اين سؤال نيز مشكل و بي‌پاسخ بود بدانيد كه هدف طراحان محك زدن هوشياري شما در مديريت زمان است بنابراين آن سؤال را نيز رها كنيد و در فرصتي كه پس از پاسخ‌گويي به سؤالات ديگر پيش مي‌آيد مجدداً به سراغ آنها بياييد. براي سرعت عمل بيشتر در اين مواقع مي‌توانيد هرگاه به چنين سؤالاتي برخورد نموديد اگر پاسخ آن را نمي‌دانستيد علامت (-) در مقابل آن قرار دهيد و اگر پاسخ آن را مي‌دانيد ولي پيچيده است يا الآن بياد نمي‌آوريد علامت (+) در مقابل آن قرار دهيد تا در هنگام رجوع، اول به سؤالات با علامت (+) مراجعه نموده سپس در انتها اگر فرصت بود به سراغ سؤالهاي با علامت (-) برويد.
ـ برروي كلمات آخر مثل «نيست»، «ندارد» و … دقت كنيد.
ـ تمام گزينه‌ها را مطالعه كنيد و قبل از مطالعة تمام آنها پاسخ را انتخاب نكنيد.
ـ روي كلمات «همه»، «اغلب»، «شايد»، «هيچ» و … دقت داشته باشيد.
ـ از تعويض پاسخ‌ها در مرور سؤالات خودداري كنيد زيرا طبق نظر روانشناسان، اغلب، اولين پاسخ بهترين پاسخ خواهد بود.
ـ ابتدا پاسخ‌هائي را كه مي‌دانيد غلط است را كنار بگذاريد و بدين طريق تعداد پاسخ‌ها را محدود كنيد تا احتمال پيدا كردن پاسخ صحيح بيشتر شود. [1]ـ و … .
 
پي نوشت ها:
[1] . از شماره 13ـ1 اقتباس از : روزنامه كيهان. تاريخ: 19/1/83.
روزنامة قدس. تاريخ: 7/4/77.
روشهاي مطالعه. ترجمه: علي اكبر سيف، چ4. تهران، انتشارات رشد، 1369.
تكنيك‌هاي مطالعه برتر. ذبيح‌الله حسن زاده و سيد محمود ميرزماني، چ1، تهران، انتشارات دانا. 1382، ص128.