چرا بايد من درس بخوانم؟

به طور کلي مي‌توان انگيزه‌هاي درس خواندن و کسب علم را به دو قسم مادي و معنوي تقسيم کرد:

انگيزه‌هاي مادي درس خواندن
1ـ درس خواندن راهي براي به دست آوردن شغل و درآمد مناسب: اين نکته روشن است که امروزه اگر کسي سواد نداشته باشد، نمي‌تواند کار مناسب به دست آورد و در آمد کافي داشته باشد. افراد بي‌سواد مجبورند به کارهاي طاقت‌فرسا و کم‌درآمد اکتفا کنند. پيشرفت جامعه اقتضا مي‌کند که شغل‌هاي خوب و پر در آمد نياز به تخصص و سواد داشته باشد.
2ـ کسب علم براي کسب مقام و جايگاه اجتماعي مناسب: معمولا در هر جامعه به افراد با سواد با ديده احترام نگاه مي‌شود. جايگاه اجتماعي مناسب به عواملي بستگي دارد که يکي از عوامل مهم آن سطح تحصيلات است.

انگيزه‌هاي معنوي درس خواندن
1ـ نياز فطري انسان به دانستن
2ـ درس خواندن و رسيدن به کمال و تقرب الهي.
3ـ کسب علم وظيفه‌اي براي خدمت به جامعه و همنوعان.
 4ـ ارضاي حس کنجکاوي
5ـ دانش غذاي روح انسان: همه انسان‌ها به اين مسأله آگاهي دارند كه بدن ما به غذاهاي متنوع نيازمند است، ولي به غذاي روح توجّه كمتري دارند. روح ما انسانها به ويتامين هاي گوناگون نياز دارد كه بايد مورد توجه قرار گيرد. علم و دانش به نيازهاي روحي پاسخ مي‌دهند و باعث تغيير و ارتقاء رفتار مي شوند.

اهميت و ضرورت درس خواندن
اهميت تحصيل دانش در دين مبين اسلام بسيار مورد توجه قرار گرفته است که به مواردي اشاره مي گردد.
اولين آياتي از قرآن كريم كه به صورت وحي بر پيامبر نازل شد، بر اهميت خواندن و نوشتن اشاره مي كند.[1]درس خواندن و كسب علم و دانش، شناخت انسان را نسبت به خود و اطرافش رشد مي دهد. و موجب نزديك شدن به خدا و پيامبران و ائمه مي شود.[2]حضرت علي ـ عليه السّلام ـ در يكي از حكمت هاي نهج البلاغه دانش را ميراث گران بها مي داند.[3]كسي كه اهل مطالعه باشد، در سايه مطالعة كتاب ها به آرامش بسيار بالايي دست مي يابد كه اين آرامش هرگز از او گرفته نمي شود.[4]در قرآن مجيد، آيات فراواني وجود دارد كه به اين نكته اشاره دارند كه مقام صاحبان علم و دانش با كساني كه از آن بي بهره اند، مساوي نيست.
كساني كه علم را به خاطر خدا در جهت نزديك شدن به او و خدمت به خلق مي آموزند، شامل آيات قرآني هستند.

ديدگاه‌هاي دانشمندان
سقراط حكيم در رابطه با مطالعه مي گويد: «جامعه وقتي به سعادت و فرزانگي مي رسد كه مطالعه كار روزانه اش باشد.»[5]دكارت، فلسفه دان معروف هم مي گويد: «مطالعه، يگانه راه براي آشنايي و گفتگو با بزرگان روزگار است كه قرن ها پيش از اين در دنيا به سر برده اند و اكنون در زير خاك منزل دارند».[6]ويكتور هوگو هم به اين نكته اشاره كرده: «خوشبخت كسي است كه يكي از اين دو چيز را دارد: يا كتاب هاي خوب و يا دوستاني كه اهل مطالعة كتاب باشند.[7]بنابراين بايد توجه داشت كه «درس خواندن همراه با هدف» باعث خوشبختي شده و درك ما را از زندگي به بهترين مقام سوق مي دهد.

تلاش‌هاي خستگي ناپذير علماء براي كسب دانش
وقتي به زندگي علماء و دانشمندان توجه شود، پشتكار آنها در راه علم آموزي، نظر هر بيننده اي را به خود جلب مي كند. آنها خود را شناختند و به بهترين درك از نظام آفرينش و زندگي، رسيدند.
آيت ا… مرعشي نجفي، با نماز خواندن و روزه گرفتن براي ديگران و تحمل سختي هاي فراوان، پولي تهيه مي كرد و با آن كتاب مي خريد.
محدث قمي، يكي از علماي شيعه است كه اندك اندك پولي تهيه و جمع مي كرد و براي خريد با پاي پياده به تهران مي رفت تا به تحصيلات خود ادامه دهد. در حالي كه از بيماري تنفسي رنج مي برد. ايشان در شبانه روز حدود 18 ساعت به مطالعه و نوشتن مشغول بودند.[8]

تعيين هدف و انگيزه براي درس خواندن
داشتن هدف و يا به عبارتي «هدفمندي» در كارها و زندگي باعث مي شود كارها براي انسان آسان شود. سعي كنيد براي تحصيل و درس خواندن خود هدفي انتخاب كنيد. اين كار باعث علاقه به درس هم خواهد شد. در كنار آن هم در اين انديشه باشيد كه بهترين اهداف را برگزينيد تا شأن و منزلت اين كار هم بيشتر شود.
امام محمد غزالي، يكي از دانشمندان اسلامي در اين باره به نكاتي اشاره مي كنند كه ذکر آن خالي از لطف نيست: «اي فرزند! چه بسيار شبها كه در راه فراگيري دانش و خواندن كتاب ها از خواب خوش، چشم پوشي كردي و تا هنگام بامداد بيدار ماندي. و من نمي دانم كه چه انگيزه اي تو را به اين كار فرا خوانده است؛ اگر هدف تو رسيدن به بهره هاي ناچيز مادي، گردآوري ثروت، به دست آوردن مقام هاي اعتباري، فخرفروشي و اموري از اين قبيل بوده است، چه زيان كار و بي چاره اي. واي بر تو و باز هم، واي بر تو. امّا اگر هدف تو زنده كردن آيين پيامبر خدا ـ صلّي الله عليه و آله و سلّم ـ، پاك ساختن بدي ها، تربيت روحي و… بوده است، چه بهره مند و خوشبختي. گوارا باد بر تو، و باز هم گوارا باد».[9]بنابراين سعي كنيم تا هدف ارزشمندي براي تحصيل انتخاب كنيم و از كساني باشيم كه خود را شناختند، به توانايي ها و علايق خود پي بردند و با برداشتن گام هاي موفقيت به سعادت دنيا و آخرت رسيدند.
در انتخاب كتاب، سعي كنيم «كتابهاي ويتامين دار» را انتخاب نماييم كه مشكلات و موانع زندگي ما را برطرف كند و شناخت و آگاهي ما را به جهان هستي افزايش دهد و باعث پيشرفت گردد.
چه احساسي داريد؟
اگر احساس مي كنيد مشكلاتي در راه تحصيل و درس خواندن داريد، با دقت كافي و «انديشمندانه» آنها را برطرف كنيد و مسير علم آموزي را هموار كرده، تا باعث افزايش «انگيزه» به درس خواندن شود.
اميدواريم بهترين راه، يعني «درس خواندن» را با دل و جان انتخاب كرده و با تلاش و كوشش به آيندة زيباي خود دست يابيد، همراه توكل و كمك خواستن از خداي مهربان.

معرفي منبع جهت مطالعه بيشتر:
ـ بيا كتاب بخوانيم، جواد محدثي، تهران، مدرسه، 1377.
 
پي نوشت ها:
[1] . علق/ 5ـ1.
[2] . نهج البلاغه، ترجمه: محمد دشتي، حكمت 96.
[3] . همان، حكمت 624.
[4] . تميمي، عبدالواحد محمد؛ غرر الحكم و دررالكلم، جلد 1، ص 80.
[5] . كار بخش راوي، ماشاء ا… ؛ چگونه كودكان و نوجوانان را به مطالعه علاقه مند كنيم، ص 174.
[6] . موگهي، روش مطالعه و تلخيص، ص 28.
[7] . چگونه كودكان و نوجوانان را به مطالعه علاقه مند كنيم، ص 174.
[8] . روش مطالعه و تلخيص، ص 26.
[9] . نظري، مرتضي؛ عوامل موفقيت در تحصيل، ص 14.