مقدّمه: پدر و مادر نعمتهاي الهي در زندگي فرزندان هستند. فرزندان در همة عمر خود مي توانند از پدر و مادر براي پيشرفت خود استفاده كنند. دعا كردن در حق پدر و مادر، رضايت پدر و مادر، خدمت به پدر و مادر، هديه دادن به پدر و مادر، شاد كردن دل پدر و مادر، برطرف كردن نيازهاي آنها، چيزهايي از اين قبيل باعث «توفيقات» فرزند خواهد شد. رضايت الهي و به تبع آن سرازير شدن بركات الهي به زندگي فرزندان نتيجة اين كارها مي باشد. بنابراين، با وجود اين كه احساس مي كنيد پدر و مادر شما كم لطف هستند، باز هم بايد احترام آنها را نگه داريد. احترام والدين، در اسلام از جايگاه خاصي برخوردار است.
اهميت احترام والدين از نظر اسلام
1. نيكي به والدين از بزرگ ترين واجبات مي باشد و ترك آن حرام مي باشد.
2. مردي خدمت رسول خدا(صلي الله عليه وآله) آمد و گفت: به جهاد بروم يا مونس پدر و مادرم باشم كه پير شده اند و به من مأنوس هستند و راضي به رفتن من نيستند. پيامبر فرمود: نزد پدر و مادرت بمان كه يك شبانه روز پيش والدين ماندن بهتر از جهاد يك سال است.
3. پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ در جواب مردي كه گناهان زيادي انجام داده بود و خواستار چاره اي براي توبه بود؛ فرمود: نيكي به والدين كفّارة گناهان است.
4. پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ فرمود: هرگاه از روي رحمت به پدر و مادر خود بنگرد به هر نظري ثواب يك حجّ مقبول برايش مي باشد. اطرافيان گفتند: يا رسول الله هرگاه در روز صد مرتبه چنين كند؟ فرمود: بلي به هر نظري ثواب حجّي دارد.
5. پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ فرمودند: خشنودي خداوند با خشنودي والدين است و خشم او با خشم ايشان است.
6. و نيز فرمود: نيكي كننده به والدين، در بهشت يك درجه از انبياء پائين تر است و عاق والدين در جهنم با فرعونيان يك درجه فاصله دارد.
7. و در روايتي آثار دنيوي نيكي به والدين را طولاني شدن عمر، رهايي از تهيدستي، محبوبيّت در بين مردم، دور شدن هفتاد قسم مرگ ناگوار، عاقبت به خيري، آسان شدن سختيهاي جان دادن، دعا كردن والدين در حق فرزند كه مستجاب مي باشد؛ ذكر كرده اند.[1]در مقابل اين همه آثار مثبت كه براي نيكي به والدين ذكر شده عاقّ والدين هم محروميّت از اين آثار مي باشد. از امام صادق ـ عليه السلام ـ روايت شده است كه كمترين عقوق (ناسپاسي به والدين) گفتن افّ است (به روي پدر و مادر) و اگر خدا چيزي را از آن آسانتر مي دانست از آن نهي مي كرد.
و از جمله عقوق، خيره و تند نگاه كردن به پدر و مادر است. و همچنين غمگين ساختن پدر و مادر مي باشد. بطور كلّي آزردن خاطر والدين و رنجاندن و ناراحت ساختن آنها عقوق و حرام مسلّم مي باشد. گرچه پدر و مادر انسان را به معصيت گناه دعوت كنند؛ در اين صورت هم، احترام آنها واجب است ولي اطاعت لازم نيست.[2]بنابراين از نظر اسلام، شما در نيكي به پدر و مادر تكليفي داريد كه بايد به نحو أحسن انجام دهيد. پدر و مادر شما نيز نسبت به شما وظايفي دارند كه بايد انجام دهند. كوتاهي پدر و مادر در وظايف خودشان شايد علّتش برآورده نشدن نيازهايشان از طرف شما مي باشد.كه اگر به مطالب قبلي توجّه داشته باشيد، برطرف مي شود. و اگر علّت ديگري داشته باشد كه ناشي از آنها مي باشد، باز هم شما به تكليف خود عمل كنيد و بدانيد خداوند همانطور كه عاقّ والدين را سخت عذاب مي كند عاقّ ولد (يعني ناسپاسي نسبت به فرزند) را هم عذاب خواهد كرد.
اصل گفتگو صميمانه را در زندگي داشته باشيد. و در صورت امكان هر هفته يكي دو ساعت، با آنها بنشينيد و درد و دل آنها را خوب گوش كنيد. و با احترام و غيرمستقيم اشتباهات آنها را بيان كنيد؛ البته جلوي ديگري مطرح نكنيد.
و در آخر بايد توجه داشت كه هر چقدر هم آنها بدي كنند و كم لطفي نسبت به شما داشته باشند، شما بايد بيشتر محبت و احترام كنيد. و هرگز قطع رابطه و يا كم لطفي نسبت به آنها ننمائيد. كه اين روش باعث درست شدن ديد آنها نسبت به شما مي شود.[3]
پي نوشت ها:
[1] . دستغيب، عبدالحسين، گناهان كبيره، انتشارات اسلامي وابسته به جامعه مدرسين، چاپ نهم، 75، ج اول، ص122.
[2] . همان، ص 118.
[3] . نراقي، ملااحمد، معراج السعادة، انتشارات كاشف الغطاء، چاپ اول، 1382، ص 425.