من خيلي مادرم را دوست دارم، اما او وقتي عصباني مي شود، مرا كتك مي زند. وظيفة من چيست و چگونه بايد با او رفتار كنم؟

مقدمه:
اگر پدر و مادر عصباني باشند، چهار مشكل عمده را براي خود به وجود مي آورند: الف) نامهرباني فرزند و يا مخالفت فرزند در انديشه و رفتار، با آنان؛ ب) از برخورد خود احساس گناه مي كنند؛ ج) انگيزه فرزند را براي كمك در كارها، كم مي كنند؛ د) برخورد بد فرزندان با والدين و اطاعت ناپذيري را همراه دارد.[1]قبل از عصبانيت:
امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي فرمايد:«هر كسي با چشم بغض و كينه به پدر و مادر خود كه به وي ستم كرده اند، نگاه كند، نمازش در پيشگاه الهي مقبول نيست.» قبل از اينكه كه با عصبانيت و در نهايت كتك و تنبيه جديدي از طرف مادر مواجه شويد، از روي نكات زير سه بار (در فواصل مختلف) بخوانيد و آنرا با خط خود در دفترچه يادداشت بنويسيد و سعي كنيد به نکات زير عمل كنيد.
چرا عصباني مي شود:
چه چيزهايي سبب عصبانيت مادرتان مي شود؟ از خود بپرسيد مادر چرا از دست من عصباني مي شود؟ كشف علت هاي عصبانيت مادرتان مي تواند به حل اين مشكل كمك كند. وقتي اين راه ها را كشف كرديد بايد عوامل تنش زا را از مادرتان دور كنيد. رفتارتان را به گونه اي كه مادر مي پسندد و لو در ظاهر تغيير دهيد.(البته اگر او در اشتباه است) از خود بپرسيد چه وقت هايي مادرم از من عصباني مي شود آنها را ياداشت كنيد سعي كنيد شما آن موقعيت را ايجاد نكنيد.
صحبت كنيد
با مادرتان بيشتر صحبت كنيد و از مادرتان درباره كارهايي كه مي كنيد مشورت بخواهيد مانند: مادر! نظر شما درباره اين عطري كه خريدم چيست؟ به نظر شما اين لباس براي من مناسب است يا ….. تلاش كنيد با گفتگوي صميمانه، فضاي آرام تري را در خانه به وجود بياوريد. اگر مادرتان كمتر با شما حرف مي زند از او خواهش كنيد: خواهش مي كنم با حرف ها و حركاتتان به من نشان دهيد چطور مي شود مشكلاتمان را حل كنيم و فضاي آرام تري در خانه به وجود بياوريم. اگر بتوانيد اين راه را به من نشان بدهيد من تمام تلاشم را براي بهبود رفتار و نگرش خود به خرج خواهم داد. جلوي ديگران از نكات مثبت او تعريف كنيد هيچ گاه وقتي كه عصباني است از او انتقاد نكنيد در موقع عصبانيت او با سكوت و دل داري او سعي كنيد جو را آرام كنيد كاري نكنيد كه عصبانيت او شديد شود وقتي با هم صميمي هستيد از او بخواهيد انتظاراتش را يكي يكي براي شما بشمارد.
درك متقابل
همان طور كه انتظار داريد شما را درك كند وضعيت مادرتان را درك كنيد. بايد به او بفهمانيد كه او را درك مي كنيد. مشكلاتي كه احياناً متوجه اوست را خوب مي فهميد و آماده ايد كه براي رفع مشكلات به او كمك كنيد.
ابراز علاقه و احترام
علاقه و احترام خود به مادرتان را ابراز كنيد. اين ابراز علاقه را مي توانيد با هديه در روز تولد يا سالروز ازدواجشان تكميل كنيد. به گونه اي به او احترام بگذاريد كه او از شما به خاطر رفتارش شرمنده نشود بلكه به تفكر در اين باره وادار شود. براي ابراز علاقه از عباراتي كه دختران همكلاسي نسبت به مادرشان به كار مي برند مي توانيد استفاده كنيد، مانند مادر! من شما را خيلي دوست دارم، ……، در مواجهه با عكس العمل مادر كه بگويد چطور شد تغيير كردي بايد بگويي من بايد از تجارب شما استفاده كنم و اشتباهاتم را برطرف كنم. شما هر چه كنيد جز خير و صلاح من چيزي نمي خواهيد. بايد ابراز اين مسايل را با دقت و مديريت انجام دهيد. در شرايطي كه او عصباني است اين حرف ها سودمند نخواهند بود قبل از عصباني شدن مادرتان اين احساس را در او به وجود آوريد كه او را دوست داريد. به پاس محبت هاي مادرتان براي او هديه اي بخريد. اگر خيلي سريع عصباني مي شود و عصبانيت هاي او بي مورد است در مواقعي كه با هم صميمي هستيد سعي كنيد او را متقاعد سازيد كه براي آرامش بيشتر و كنترل هيجان هايش از مشاوره حضوري استفاده كند.
طفره نرويد
شنونده خوبي باشيد، بايد به حرف هاي مادرتان خوب گوش كنيد و ببينيد مادر از شما چه مي خواهد؟!
چند ثانيه(ده تا 15 ثانيه بيشتر طول نكشد) پس از شنيدن دستور مادرتان، بله بگوييد[2] و هرگز طفره نرويد، طفره رفتن يعني تمايل به تعويق انداختن مداوم كارها به زماني در آينده كه انگار هيچ وقت فرا نمي رسد. ممكن است دير جواب دادن شما باعث عصبانيت مادرتان شود.
تغيير رفتار
دستورات مادر را اجرا كنيد مگر در مواردي كه خلاف شرع باشد. بايد بر سختي ها غلبه كنيد و رفتار خود را تغيير دهيد همه مشكلات را از عصبانيت مادرتان نبينيد. اگر او فردي عصبي است او را كمك كنيد كه هنگام عصبانيت خود را كنترل كند. رفتار كمكي شما، رفتار عصبي مادر را كاهش خواهد داد. از پدر يا نزديكان خود مثل برادر يا خواهر بخواهيد هنگام عصبانيت او واسطه شوند و با يك ليوان آب سرد، تغيير وضعيت او، و سخنان آرام بخش او را آرام سازند.
تغيير وضعيت
هنگامي كه مادرتان عصباني مي شود بهترين راه اين است كه از دسترس او دور باشيد يا اين كه پدر يا برادر يا كسي ديگر بين شما واسطه باشد. براي اين كه خودتان عصباني نشويد نيز بايد به چند نكته توجه كنيد: الف) اگر نشسته ايد بلند شويد و قدم بزنيد و اگر سر پا هستيد بنشينيد؛  ب) مكان خود را تغيير دهيد؛  ج) دست و صورت خود را با آب بشوييد و اگر امكان دارد وضو بگيريد و …..
تغيير باور
منطق خشم و عصبانيت و پرخاشگري، منطق تفاهم و صلاح انديشي نيست. در چنين شرايطي فهم و عقل و انديشه كارايي خود را از دست خواهد داد و به آشفتگي ها خواهد افزود.[3] داد زدن و نق نق كردن و تهديدكردن در هنگامي كه عصباني هستيد باعث وخيم تر شدن اوضاع مي شود. پس عصباني نشويد و بدانيد كه براي تغيير يك فرد و يا يك ملت بايد اول محور افكار او را تغيير داد.[4] سعي كنيد اول اين تغيير را در خودتان به وجود بياوريد و بعد افكار مادرتان را نسبت به خودتان بهبود بخشيد.(انكار گذشته او را نسبت به خودتان تصحيح و اصلاح و تعديل كنيد)
احساس مسوليت
معمولا در خانواده هايي كه هر كس در جايگاه خود، نقش خود را ايفا مي كند مشكلات كمتري ايجاد مي شود، ابتدا جايگاه و نقش خودتان را در خانواده بشناسيد و براي خود مسوليت قايل شويد و احساس مسئوليت كنيد، مسئوليت پذيري شما باعث جلب اعتماد مادرتان به شما خواهد شد، از اين رو در برخوردش با شما تجديد نظر خواهد كرد.
هنگام عصبانيت
هنگامي كه عصباني هستيد به نكات زير عمل كنيد: شما مي توانيد وقتي با مادرتان صميمي هستيد اين روشهارا به او آموزش دهيد.
الف) خود را از صحنه دور كنيد، بدون اين كه جنجالي بيافرينيد يا داد و فرياد كنيد به جاي ديگري برويد؛
ب) درباره چيزي كه شما را عصباني كرده براي لحظه اي فكركنيد؛
ج) چشمان خود را ببنديد و چند نفس عميق بكشيد؛
د) پس از اين كه عصبانيت شما كمتر شد علت عصبانيت و اشتباهات خود را در برگه اي يادداشت كنيد.
هـ) ورزش را از ياد نبريد. بويژه براي تقويت اعتماد به نفس و براي غلبه بر عصبانيت پياده روي كنيد.
و) كارهاي هنري انجام دهيد، به پرورش گل بپردازيد.
 
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. روان شناسي رابطه، دكتر غلامعلي افروز، انتشارات نوادر.
2. خانواده متعادل، دكتر محمد رضا شرفي انجمن اولياء و مربيان.

پي نوشت ها:
[1] . كنت ونيگ، چگونه كودكان را با خود همراه كنيم، ترجمه دكتر مهدي تهراني دوست، انتشارات سنا، اول، 82، ص 14 با تغيير و تلخيص.
[2] . همان، ص 31.
[3] . صادقي اردستاني، احمد، نيازهاي جوانان انتشارات خرم، چاپ اول، 1379، ص 77.
[4] . تقي زاده، محمد احسان، باد بي آرام نوجواني، انتشارات يكتا، چاپ اول، ص 123.