قبل از پرداختن به پاسخ اصلي سؤال، لازم است يك نكته به عنوان مقدمه عرض شود و آن اينكه: يكي از عوامل فروپاشي خانواده ها و اختلال در روابط زناشويي, شكّ افراطي و بدگماني همسران به يكديگر است و در برخي موارد اين امر به انهدام و فروپاشي بنيان هاي محكم نظام خانواده مي انجامد. ادارة امور زندگي مشترك , نياز به تدبير عاقلانه, دانش كافي, آگاهي و بصيرت , خرد ورزي و دور انديشي دارد. موفقيّت در اين زمينه, تلاش زيادي مي خواهد بايد در صدد ايجاد يك خانواده متعادل بود. براي برقراري و استمرار رابطه اي پر دوام , پر بركت , مسرّت بخش , با نشاط و شادي آفرين , ميان زن و شوهر و پيشگيري از سردي ها و بدبيني و سوء ظنّ ها , اختلافات و درگيري ها , هر دو نفر (زن و شوهر) بايد تلاش نمايند و در جهت جلب رضايت فرد مقابل و ايجاد آرامش و آسايش همديگر , قدم هاي اساسي و محكمي بردارند[1].
در صورتي كه نسبت به گفته خود نيز مطمئن هستيد مي توانيد از شيوه هاي ذيل كمك بگيريد:
1. گفتگوي صميمانه: براي اينكه بتوانيد بر او تأثير مثبت بگذاريد اعتماد و محبت بين شما دو چندان شود , اوقاتي را تعيين كنيد كه با صميميت و صداقت با هم به گفتگو و تفاهم بپردازيد. سعي كنيد همديگر را بيشتر بفهميد , با تمايلات و تعلقّات هم , بيشتر آشنا شويد. در صورت امكان , در اوقات فراغت به بيرون از منزل (پارك , سينما , …) برويد و يا سفرِ بيرون از شهر داشته باشيد. هدف از اين اقدامات در كنار هم بودن, با هم سخن گفتن , همراه و همدل بودن است كه باعث ازدياد محبت , افزايش اعتماد و اطمينان در طرفين مي شود. به لحاظ محدوديت هاي شغلي كه در بين شما وجود دارد , احتمالاً فرصت هاي كمي داريد كه با هم بودن را بيشتر تجربه كنيد. در صورت امكان شيفت كاري را به گونه اي تنظيم نماييد كه با هم سر كار برويد و با هم به منزل برگرديد. در منزل در كنار يكديگر بودن , زمينه هاي شك و گمان را از بين مي برد و همدلي ها و تفاهم و محبت بين شما به تدريج اثر بخش خواهد شد به گونه اي كه رضايت شما محور روابط مي گردد به شرط اين كه جر و بحث نكنيد و در بحث ها به دنبال اقرار گرفتن و محكوم كردن نباشيد. رعايت اين اصول هر چند زمان مي برد ولي اثر بخش است.
2. تبادل عاطفي: هم چنان كه در ابتداي زندگي با شور و مهر و محبت با هم برخورد مي كرديد، اين تبادل عاطفه و محبت را اكنون چند برابر كنيد. دوام و استحكام پايه هاي زندگي مشترك، نياز مستمر به ايثار عواطف صادقانه و صميمانه دارد. سعي كنيد در قلب, كلام و رفتار، همسر خود را بيشتر از گذشته مورد مهر و محبت قرار دهيد. با شادابي و نشاط با او برخورد كنيد. همسرتان را آنگونه كه هست بپذيريد, نه آن چنان كه مي خواهيد. انتظارات و توقّعات خود را تعديل نماييد. خود را به خاطر اين ميكروب شكّ افسرده و نگران نشان ندهيد. همسر شما نبايد احساس كند كه شما به او شكّ داريد و اعتماد گذشته را نداريد. با حُسن سلوك و اعتماد متقابل است كه شيريني و حلاوت در زندگي مشترك افزايش مي يابد.
3. مراسم معنوي: سعي كنيد در خانه خود بحث هاي ديني هر چند براي زندگي باشد داشته باشيد. برنامه سفر زيارت ائمه و امامزاده داشته باشيد و در دعاهايتان براي زندگي ديني و دنيوي خود دعا كنيد.
4. تفاهم به جاي تخاصم و تنش: بايد بجاي لجاجت و درگيري رفاقت در خانواده حاكم باشد. با ايجاد روحية تعاون و همدلي و تفاهم , جلوي لجاجت ها و تنش ها را بگيريد. سرماية برقراري و استمرار رابطة خوشايند و مطلوب، همراهي, هم فكري ،حق گويي وحق جويي در بين همسران است و اين مايه سعادت و خوشبختي است1.
5. آشنايي با شرايط كاري همسرتان:
شرايط كاري همسرتان را بيشتر بشناسيد , ويژگي هاي محل كارش را درك كنيد و به او اعتماد كنيد. اگر همسر شما به عنوان شخصيتي مورد اعتماد و الگويي نيكو در محل كارش مورد توجه قرار گرفته است و او را به انجام كارهاي خير و گره گشايي از مشكلات همكارانش وا داشته است , اين نه تنها جاي نگراني ندارد , بلكه موجب افتخار و احترام است. داشتن روحية اجتماعي و توانِ برقراريِ روابط خوب با ديگران از صفات نيكوي هر انساني است. البته بايد در اين روابط , موازين عرفي و شرعي مراعات شود.
6. تقويت روحية مذهبي:
با توجه به اينكه همسر شما فردي ديندار و مذهبي است، تلاش كنيد به طور غير مستقيم روح دينداري او را پرورش و تقويت نماييد.
او را با احكام شرعيِ روابط مردان و زنان نامحرم بيشتر آشناكنيد. در زمان و موقعيت مناسب به او متذكر شويد كه ارتباط مداوم با زنان بدون رعايت حدود شرعي و عرفي , باعث ايجاد فساد و وسوسه هاي شيطاني مي شود. لذا بايد مراقبت شديدي داشت.
7- رعايت احترام و ادب در انتقاد:
از تذكرهاي پي در پي و انتقادهاي بي مورد خودداري كنيد گاهي نوشتن نامه محترمانه و بيان خواسته خود به شكل درخواست و خواهش اثر بخش تر از گفتگوي حضوري است.
8-منفي بافي ممنوع!
منفي نگر نباشيد و به نقاط مثبت همسرتان مانند ايمان و اينكه محبت به شما دارد بيشتر توجه كنيد به قابليّت ها و توانايي هاي مثبت , مفيد و ارزندة او تكيه كنيد.
9- در انجام كارهاي خوب، همسرتان را ياري كنيد:
در جهت پيشرفت او , قدم برداريد و به او در مسير تكامل فردي و اجتماعي كمك نماييد. در حكم بالي باشيد كه همسرتان را به پرواز در آورد. به جهت اين شكِ مزمن , در خود فرو نرويد و در افكار و وسوسه هاي خود غرق نشويد و حرص نخوريد , بلكه به فكر پيشرفت زندگي و ايجاد نشاط و شادابي همسرتان و شيوة نفوذ بيشتر باشيد. در حضور بستگان و دوستان از كارها و صفات خوب ايشان تعريف و تمجيدِ معقول و منطقي نماييد. از او حمايت كنيد تا علاقه و اعتمادِ همسرتان به شما افزايش پيدا كند و اعتماد طرفيني شود. با وجود پاره اي از نقاط ضعف و منفي در رفتار همسرتان, شخصيّت او را همچنان با ارزش تلقي كنيد. توجه داشته باشيد كه هم گرايي و هماهنگي مطلق در زندگي مشترك بين زوجين امكان پذير نيست, بلكه اين توافق و تناسب , نسبي است.
به شيرين زباني و لطف و خوشي
تواني كه پيلي به مويي كِشي
10-تدريجي بودن تغيير رفتار:
شخصيّتِ آدمي , قابل تغيير و تحوّل است همان گونه كه در شكل گيري يك رفتار , زمان ,نقش مؤثري دارد. در تغيير يك رفتار نا مناسب كه عادت شده است، نياز به گذشت زمان طولاني دارد. مي توانيد به صورت تدريجي , با ترفندهاي مختلف , رفتار او را تغيير دهيد. عامل مهم در تغيير رفتار , ايجادِ انيگزة دروني ِ نيرومندي در فرد است كه از درون ,وي را به تكاپو وا دارد. فرد بايد انگيزش تغيير را در خود حسّ كند و با ارادة خود , رفتارش را كم كم عوض نمايد. توجه به اين تدريجي بودن تغيير رفتار , امر مهمي است.
11- به گونه اي عمل نماييد كه او را به مقاومت در برابر خواستة شما وادار نكند و حالت تدافعي به خود نگيرد1. به جايگاه او در خانواده و محيط كارش , احترام فوق العاده اي قائل شويد. با تلقين هاي مثبت , مي توانيد كم كم رفتارش را اصلاح كنيد. مثال : در زمان و موقعّيت مناسب و در بين گفتگوهاي صميمانة خود به او بگوييد : « من به تو اعتماد كامل دارم و مي دانم كه در روابط با همكارانت , صداقت داري و حدود را رعايت مي كني و به زندگي با تو , افتخار مي كنم ». با زبان نرم و سالم , همراه با احترام و اعتماد ، بدون تندي ، عصبانيّت و خشونت , به آرامي در زمان ديگري , به او بگوييد: « براي اينكه در روابط با همكارانت در موضع اتّهام قرار نگيري و مسائل و حدود عرفي و شرعي را مراعات نمايي , تعادل را در رفتار با همكارانت حفظ كن , در محيط كار بايد فكر انسان به انجام وظيفه اش باشد نه تعريف با همكاران . »
حساسيت را كنار بگذاريد: اصول ارتباطي را رعايت كنيد. براي كاهش حساسيّت , به او احترام بگذاريد. او را درك كنيد و سخنش را بفهميد حساسيت به نيازها و درخواست هاي همسرتان داشته باشيد. فقط به خودتان فكر نكنيد. منظورِ خود را درست به او بفهمانيد. براي انتقال پيام خود , از الفاظ عقلاني و غير احساسي استفاده كنيد.
خود را در جايگاه او قرار دهيد و مسئله را از نگاه او بررسي كنيد. به او هم بگوييد كه مسئله را از نگاه شما , درك كند.
پي نوشت ها:
[1] افروز , غلامعلي, روان شناسي رابطه ها, دانشگاه تهران , چاپ دوم, 83 , ص15.
1 . افروز, غلامعلي, روانشناسي رابطه ها , ص15.
1 . خانواده متعادل، ص20.