انسان داراي ابعاد مختلفي است كه يكي از آنها بُعد عاطفي ميباشد، برخورداري انسان از اين ويژگي، موجب ميشود در مواردي خوشحال و شاد باشد و در جاهايي نيز محزون و غمگين؛ از اين جهت شادي و غم به خودي خود نه بار ارزشي مثبت دارد و نه منفي. به اين معنا كه نميشود كسي را به خاطر غمگيني و يا شادي، تحسين و يا مذمت كرد، بلكه شرايط مختلف و عوامل گوناگون فردي و اجتماعي، اعتقادي، اخلاقي و غيره باعث ميشود كه برخي از شاديها را مورد ملامت و سرزنش قرار دهيم، مثل شادي در برابر كسي كه مصيبت ديده است، و يا برخي از شاديها را تحسين و تشويق نماييم مثل اين كه در ايام ولادت پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ جشن ميگيريم و شادي ميكنيم. همين طور هم در مورد بعضي از غم و اندوهها، بايد گفت كه مورد مذمت قرار ميگيرد. مثل اين كه كسي در مراسم ازدواج برادرش به گوشهاي برود و ماتم گرفته و از خوشحالي بقيه هم ناراحت باشد. و به عكس اگر در مراسم عزاداري، انسان محزون باشد، ظاهر و باطنش نشان از غم و اندوه داشته باشد، سزاوار و شايسته است. چه اين كه گفته شده است در قبرستان، خنده نكنيد.[1]ما به عنوان افراد مذهبي لازم است كه همة افكار، گفتار و كردارمان را به گونهاي جهت دهيم كه در مسير قرب الهي قرار گيرد. در اين صورت، هم به جاي خودش، غم و شادي داريم و هم اين كه غم و شادي را وسيلة تقرب به خداوند متعال قرار دادهايم. اولين شرط براي رسيدن به اين هدف، اخلاص در نيت است. بايد نگاه كرد كه اين رفتار من (از جمله خنده) مورد رضايت خداوند و اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ هست يا خير؟ از اين رو ممكن است كه يك تبسم حتي در ايام محرم برتر و با فضيلتتر از گريه باشد. بايد توجه كرد كه اين خنده و يا گريه به چه نيت و هدفي انجام ميشود.
با اين كه قرار دادن خنده و شادي در مسير رضايت الهي و اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ يكي از راههاي كاستن از خنده به حساب ميآيد. در اين جا به موارد ديگري كه ميتواند كارساز باشد اشاره ميكنم.
1. توجه به اين كه، مصيبت امام حسين ـ عليه السّلام ـ و اهل بيتش ـ عليهم السّلام ـ براي ما، اگر بيشتر از مصيبت يكي از خويشاوندان ما نيست، حداقل اين كه كمتر نباشد. مگر نه اين است كه آن حضرت همه چيز خود را براي ما مردم فدا كرد. مگر نه اين است كه ما حسيني هستيم، پس بايد بيشتر مواظبت كرد كه رفتارمان، ما را از آنها جدا نكند.
2. خواندن زيارت عاشورا و توجه به معناي آن، از جمله اين فراز كه «يا ابا عبدالله لقد عظم مصابي بك»: اي حسين! به خاطر تو، مصيبت بزرگي به من رسيده، من مصيبت زده توام.
3. توجه و يادآوري مصيبت اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ در كربلا و سفر اسارت حضرت زينب ـ سلام الله عليها ـ و امام سجاد ـ عليه السّلام ـ .
4. توسل به اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ و كمك خواستن از آنها.
5. زياد ياد خدا كردن و ذكر گفتن.
6. هم نشيني با دوستان و افرادي كه از دوستداران اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ هستند و رعايت غم و شادي آنان را مينمايند. و دوري از افرادي كه چنين نيستند. افرادي كه محرم و شعبان بر ايشان يكسان است و در عالم غير ديني و غير مذهبي تنفس مي كنند حرمت هاي مذهبي را رعايت نميكنند و دوستي و همنشيني با آنان موجب همرنگ شدن با ايشان است.
7. شركت در مجالس سخنراني، روضه و عزاداري در ايام محرم.
8. عدم حضور در مجالسي كه با كارهاي مختلف، حرمت شكن هستند.
9. استفاده از امكانات مختلف سمعي و بصري مناسب با ايام عزاداري.
10. توجه به اين كه هر چه خود را با غم و شادي اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ (در اين زمان امام زمان ـ عليه السّلام ـ) همراه و همدل كنيم، آنان هم جبران ميكنند و اگر همراهي نكنيم، در دنيا و آخرت شرمنده خواهيم شد.
11. توجه به اين كه هر چه در ايام عزاداري اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ ، رنج و سختي تحمل كنيم، با مزد فراوان روبرو خواهيم شد. حتي اگر به اندازه يك نفس كشيدن همراه با حزن باشد.
پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: خداوند به زمين نگاه كرد و از ميان همه، ما را انتخاب كرد و از ميان همه، شيعيان را براي ما برگزيد. آنان ما را ياري ميكنند، به خاطر خوشحالي ما خوشحال ميشوند و به خاطر اندوه ما ناراحت ميشوند. جان و مال خود را در راه ما ميبخشند. آنان از ما هستند و به ما منسوب ميباشند.[2] خوب است با يك مقداري مراقبت بيشتر در ايام محرم و همسان شدن با امام زمان ـ عليه السّلام ـ كه شب و روز در مصيبت جدشان گريه ميكنند، اين افتخار انتساب به اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ را از دست ندهيم.
12. با توجه به اين كه هر روز از هفته به نام برخي از معصومين ـ عليهم السّلام ـ نام گذاري شده است. و در آن روز ما ميهمان آنان هستيم، به عنوان ميهمان، رعايت حال ميزبان و صاحب خانه را نماييم و براي اين كار خوب است همه كارهايمان را به آنان امانت دهيم، اين امانت گذاري باعث ميشود كه دقت بيشتري داشته باشيم كه كارهاي بهتري انجام دهيم. براي آگاهي از اين زيارت نامه، به مفاتيح الجنان، قسمت زيارت معصومين ـ عليهم السّلام ـ در روزهاي مخصوص مراجعه شود.
پي نوشت ها:
[1] . در رابطه با ايام محرم كه شيعيان در ماتم سيد و سالار شهيدان عزادار هستند، براي هر شيعه لازم است كه خود را صاحب عزا بداند و از هر آن چه با سوگوار بودن منافات دارد و جور در نميآيد، دوري نمايد.
[2] . مجلسي، محمد تقي، بحار الانوار، ج44، ص287، ح26 و ج10، ص114، ح1.