آيا اگر خطايي از انسان به صورت نا آگاهانه سر بزند، گناه محسوب مي شود يا خير؟

گناه به عمل و كاري گفته مي شود كه از روي عمد و با علم و آگاهي و بدون جبر و اجبار، بر خلاف دستور خداوند انجام شود و يا شخص حكمي از احكام الهي را بدون عذر شرعي ترك نمايد؛ در اين صورت انسان گناه كار محسوب مي شود و اگر توبه نكند، كيفر عمل و گناه خود را خواهد ديد. اما اگر كسي كاري كند كه نداند خلاف دستورات ديني است، و يا بداند ولي از روي اشتباه و نسيان و سهو و غير عمدي انجام دهد و يا در انجام آن مجبور باشد، مثلاً كسي او را به خوردن روزه و يا ترك نماز، مجبور كند و يا به گفتن و شنيدن غيبت و يا موسيقي حرام مجبور نمايد و … ، در اين صورت عمل انجام شده، گناه محسوب نمي شود و كيفري هم نخواهد داشت.
البته نبايد از نظر دور داشت عمل حرام و گناه غير عمدي و غير آگاهانه در صورتي گناه محسوب نمي شود از روي نسيان و يا اکراه و يا اضطرار و يا سهو انجام شود، اما اگر از روي جهل واقع شود دو صورت دارد: گاهي زمينه و فرصت کافي براي پرسش براي شخص بوده که از حکم عملي بپرسد ولي او کوتاهي کرده و حکم آن مسأله را نپرسيده است در اين صورت اين شخص جاهل  مقصر محسوب مي شود و عملي را که از روي جهل مرتکب شده گناه محسوب مي شود. ولي گاهي زمينه و فرصت لازم براي پرسش وجود ندارد و يا تحقيق و فحص کافي کرده به گناه آن عمل واقف نشده است، در اين صورت انجام آن عمل به عنوان گناه براي او محسوب نمي شود.
لازم به يادآوري است كه اگر عمل ياد شده در سؤال مربوط به حق الناس باشد، نظير مال و عرض و آبروي مردم و مانند، گرچه گناه نيست، اما بايد از طريقي رضايت و حلاليت طرف مقابل که حقش ضايع شده را بدست آورده و آن را جبران کند. [1] 
پي نوشت:
[1] . دستغيب، گناهان كبيره، قم، ‌نشر انتشارات اسلامي، ‌1376 ش، ج2، ص13.