اما در پاسخ به بخش اول نامة شما كه از نحوة برخورد و رفتار با دانشجويان اهل سنت پرسيدهايد، بايد عرض نمود كه رفتار شما بايد حسنه باشد، با آنها همانگونه برخورد نماييد كه با ديگران ميكنيد، زيرا:
1. در فرهنگ قرآني نوعي برادري ديني بين خانواده بزرگ امت اسلامي اعم از شيعه و سني برقرار است. اين اخوت اسلامي اولين بار با تشكيل امت اسلامي در مدينه به دست مبارك رسول الله -صلي الله عليه و آله و سلم- رسماً منعقد گرديد. روايات متعددي از امام صادق -عليه السلام- در چگونگي رابطة برادران ايماني نقل شده است. در روايتي از آن حضرت آمده است: المسلم اخوا المسلم هو عينُهُ و مرأته و دليله[1] يعني مسلمانان چشم آيينه و راهنماي برادر مسلمان خود است.
2. محبت به ديگران و اخلاق نيكو يكي از دستورات اخلاقي و آداب معاشرتي اسلام است كه ائمه اطهار -عليهم السلام- بيش از همه به آن پايبند بودند. پيامبر اسلام حتي با مشركان رفتار شايسته و برخورد بزرگوارانه از خود نشان ميداد در سيرة آن حضرت آمده است: مرد يهودي خانهاش سر راه پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) بود و هميشه به پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) جسارت ميكرد و اذيت مينمود. يك روز پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم) متوجه غيبت مرد يهودي شد، پرسيدند اين مرد يهودي كجاست؟ گفتند: مريض شده و در بستر خوابيده است. فرمود: به عيادتش برويم، پيامبر اسلام (صلي الله عليه و آله و سلم) با جمعي از اصحاب به عيادت مرد يهودي رفتند. اين مرد يهودي كه آدم لجباز و يك دندهاي هم بود با مشاهده همين رفتار محبت آميز نرم شد.[2] اين رفتار و نحوة برخورد پيامبر اسلام الگوي بسيار خوبي است براي ما كه با همگان حتي با آنهايي كه نسبت به ما توهين و جسارت مينمايند نيز رفتار شايسته و بزرگوارانه از خود نشان دهيم چه بسا برخورد شايستة ما باعث اصلاح و هدايت آنها گردد.
امير المؤمنين علي (عليه السلام) با يكي از اهل كتاب در راه مسافرت رفيق شدند حضرت از او پرسيد؟ تو كجا ميروي؟ گفت من ميروم بصره. او از حضرت پرسيد شما كجا ميرويد؟ فرمود من ميروم كوفه ـ مقداري از راه را با هم آمدند سر دو راهي كه رسيدند حضرت به جاي آنكه از او جدا شود همراهش به طرف بصره راه افتاد چند قدمي كه رفت اين شخص گفت: شما گفتيد ميخواهيد به كوفه، برويد اين راه بصره است، با من ميآييد؟ حضرت فرمود: بله ميدانم اين راه بصره است اما دين ما به ما ميگويد اگر با كسي رفيق شديد وقتي ميخواهيد از او جدا شويد چند قدمي او را همراهي و بدرقه كنيد. گفت عجب دين شما اين است؟ واقعاً من هم عاشق دين شما شدم و مسلمان شد.[3] شما برادر گرامي نيز اگر با دانشجويان اهل سنت برخورد شايسته و نيكو از خود نشان دهيد، علاوه بر آنكه به اين دستور اخلاقي اسلام عمل نمودهايد، رفتار شما معرّف مذهب شيعه است و رئيس مذهب ما ميفرمايد: كونوا دعاة للناس بغير السنتكم.[4] يعني با رفتار خود ديگران را دعوت نماييد. رفتار پسنديدة شما باعث ميشود كه آنها نسبت به شما و مذهب شيعه ديد مثبت پيدا نماييد.
3. اشتراكات فرهنگي، اجتماعي نيز اقتضا ميكند كه با برادران اهل سنت برخورد و رفتار شايسته داشته باشيم. در واقع رفتار شايسته در نحوة برخورد با برادران اهل سنت زمينة اتحاد و همبستگي جامعه را كه نياز اصلي ما است، فراهم ميكند.[5]بخش ديگر سؤال شما اين بود كه آيا در دل نسبت به آنها كينه داشته باشيم يا خير؟
اگر براي شما يقين حاصل شده است كه آنها نسبت به ائمه اطهار (عليهم السلام) كينه و عداوت دارند و نسبت به آن بزرگواران علناً توهين ميكنند، در قدم اول وظيفه شما اين است كه با برخورد شايسته و منطقي، براي آنها توضيح دهيد. اگر خود شما اين توانايي را نداريد، يكي ديگر از مسئولان، اساتيد و … دانشگاه را در جريان بگذاريد. اگر باز هم به گفتهها و عقايد خود اصرار نمودند، و از طرفي مصالح اجتماعي و مقررات دانشگاه به شما اجازه نميدهد كه برخورد عملي با آنها نماييد، در اين صورت ميتوانيد در دل نسبت به آنها تبري بجوييد. به اين معنا كه حداقل راضي به افكار و اعتقادات و رفتار او نباشيد. اما اگر نسبت به مقدسات مذهب شيعه بياحترامي نميكنند، دليلي وجود ندارد كه نسبت به آنها كينه داشته باشيد. بسياري از اهل سنت هستند كه نسبت به ائمه اطهار (عليهم السلام) احترام قايلاند و به زيارت امام رضا (عليه السلام) و حضرت معصومه (سلام الله عليها) ميروند، چه دليلي وجود دارد كه نسبت به آنها هم كينه داشته باشيم؟ سومين فراز سؤال شما اين بود كه: آيا ميتوان غذاي اهل سنت را خورد؟ با توجه به اين نكته كه آنها خمس نميپردازند؟ پاسخ اين است كه اولاً: خمس شرط خاصي دارد. يكي از شروط اصلي وجوب خمس اين است كه پول، مواد غذايي و .. از مخارج سال زياد بيايد،[6] در غير آن صورت به آن مال خمس تعلق نميگيرد شما هم كه يقين نداريد غذايي را كه دوستان اهل سنت شما تهيه ميكنند از مخارج سال آنها زياده بوده در واقع خمس به آن تعلق گرفته است. ثانياً: آنچه از غير شيعه كه معتقد به خمس اموال نيستند به ما ميرسد، ائمه (عليهم السلام) تصرف در آن را براي شيعيان حلال شمردند بنابراين مانعي ندارد. نكته پاياني اينكه خوردن مال حرام، يا مخلوط به حرام كه مال خمس نداده يكي از مصاديق باعلم وعمد آن است، اثر وضعي خود را ميگذارد چه اينكه مال خود باشد يا از شيعياني كه خمس نميدهند امّا نسبت به اموالي كه از اهل سنت به ما ميرسد و ائمه (عليهم السلام) اجازه تصرف در آن بدون پرداخت خمس را دادهاند مشمول اين اثر نخواهد بود. اميد است پاسخ ما چراغ راه زندگي شما برادر ارجمند واقع شده و با همة مسلمين اعم از شيعه و سني روابط حسنه داشته باشيد. پيشنهاد ما اين است اولاً: تلاش، سازندگي، وحدت ملي و اسلام هدف اصلي زندگي خويش قرار دهيد كه گسترة آن همه اقشار ملت را در بر ميگيرد. ثانياً: در كنار ارتباط و معاشرت با غير شيعه، مواظب اعتقادات خود و مذهب شيعه باشيد. اگر شبهاتي براي شما پيدا شد، با مراكز علمي و تحقيقي شيعه مرتبط باشيد تا حل شود. همان طور كه ميدانيد شيعه داراي مباني اعتقادي بسيار قوي و عميقي است.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. مهدوي كني . محمد رضا . اخلاق عملي . نشر فرهنگ اسلامي . سال 1374 .
2. كمالي . سيد علي . همزيستي و معاشرت در اسلام . انتشارات اسوه . سال 1375 .
3. عبدوس . محمد تقي . اصول اخلاقي امامان (عليهم السلام) . دفتر تبليغات اسلامي . سال 1375 .
4. تهراني . شيخ جواد . آيين زندگي . انتشارات در راه حق . سال 1378 .
پي نوشت ها:
[1] . محمدي ريشهري . محمد . ميزان الحكمه . ج 2 . ص 1340 .
[2] . امور تربيتي منطقه 1 . مجموعه سخنرانيهاي سمينار بررسي شيوههاي عملي امر به معروف و نهي از منكر . ص 55 ـ 63 . قم . 1371 .
[3] . همان . ص 65 .
[4] . مجلسي . بحار الانوار . ج 5 . ص 198 .
[5] . براي مطالعة بيشتر در اين خصوص مراجعه شود به : كنگرة جهاني ائمة جمعه و جماعات . وحدت مسلمين . دفتر نشر الهادي .
[6] . مراجعه به رسالههاي عملية مراجع تقليد . احكام خمس .