همسرم دروغ مي گويد و نماز نمي خواند لطفاً مرا راهنمايي كنيد كه چه طور با يد با او رفتار كنم؟

براي حل هر مشكلي در ابتدا بايد، نوع مشكل كاملاً واضح و آشكار شده باشد؛ سپس فرضيه سازي كنيد؛ يعني يك سري علل و عواملي را كه مي تواند باعث ايجاد اين مشكل مي شود را در مقابل خودتان ليست كنيد ـ بدون توجه به ميزان تاثير آنها ـ بعد از اين ريشه يابي و پي بردن به عوامل احتمالي، عواملي را كه هيچ دخلي در مشكل مورد نظر شما ندارند كنار بگذاريد. با شناسايي عوامل اصلي، راهكارهاي مقابله با آن را با توجه به همين عوامل پيدا كرده و آنها را عملياتي كنيد. البته هنگام بررسي، حتماً سعي شود با توجه به ميزان تاثير، و ترتيب اولويت باشد.[1]با استفاده از اين روش، مي توانيد اكثر مشكلات پيش روي خود و ديگران ـ حتي همين دو موردي كه سؤال كرديد ـ را تا حدود زيادي حل كنيد براي عيني تر شدن اين روش، نياز به مثال زدن داريم كه همين دو مورد را به عنوان مثال ـ البته به طور خلاصه ـ توضيح مي دهيم.
الف ) دروغگويي
گاهي انسان در مقابل شخصي قرار مي‌گيرد كه به راحتي دروغ مي گويد و از آن هيچ ابايي ندارد. دوست داريم اين شخص، كه نزديك ترين فرد به ما است دست از اين كار بردارد؛ بنابراين ناچاريم در قدم اول و ابتداي كار فرضيه سازي كنيم، يعني علل دروغ گويي او را ريشه يابي كنيم، مثلاً در مورد همسرتان مي توان اين گونه ريشه يابي كرد:
1. بي اعتمادي
شوهر اعتماد به زن ندارد از اين رو دوست ندارد اسرارش را به او بازگو كند، براي همين در مقابل سؤالات همسرش متوسل به دروغ مي شود.
2. ترس
جرئت بيان حقايق را به همسر ندارد زيرا از عواقب آن ـ مانند اختلافات و… ـ مي ترسد از اين روي دروغ مي گويد.
3. ناتواني در ارتباط کلامي
شوهر چون توانايي ارتباط كلامي را ندارد گاهي ناچار مي شود از دروغ در نقش چاشني ارتباط استفاده كند.
4. تأثير محيط
كودكي خود را در خانواده اي گذرانده است كه هيچ ابائي از دروغگويي نداشتند و او تأثير پذيرفته است.
5. زشت ندانستن دورغ
دروغ را اصلاً كار بد و قبيح نمي داند كه بخواهد از عدم انجام آن سرباز زند. (عدم آشنايي با ضررهاي اجتماعي و فردي و اخروي آن).
6. عادت
از محيط كار و اجتماع اطرافيان تاثير پذيرفته و دروغگويي عادتش شده است و نمي تواند از اين عادت دست بردارد.
7. مشکلات رواني
بعضي مشكلات رواني مثل كمبودها، بي هويتي، عدم ثبات شخصيت و… باعث شده كه با دروغ­گويي و خود نمايي در مقابل ديگران خودي نشان دهد.
8. و…. .
اينها گوشه هايي بودند از فرضيه هايي كه مي توان ساخت ـ هر چه سعي كنيد فرضيه هاي بيشتري تصور كنيد بهتر است.
ما اين موارد را بدون توجه به صحيح بودن يا نبودن آنها در مورد شوهرتان ليست كرديم. حال نوبت آن است مواردي را كه احتمال بيشتري مي دهيم تاثير در دروغگويي همسرتان دارد جدا كنيم و بقيه را دور بريزيم، مثلاً شايد شما بگوييد خانوادة شوهرم خانواده اي هستند متدين و اصلاً دورغ و دروغگوئي در خانه آنها راه پيدا نكرده است. بنابراين شما مورد چهارم را خط مي زنيد و… بعد از يافتن عوامل اصلي دروغگويي همسر، متناسب با هر علتي، به دنبال راه­هاي درمان آن برآييد. براي نمونه:
1. راز داري
سعي كنيد هميشه رازدار همسر خود باشيد و اين را در عمل اثبات نماييد تا بدين وسيله اعتماد همسرتان به شما جلب شده و بتواند واقعيات را به شما بازگو كند.
2. انصاف و سعه صدر
توانايي خود را در شنيدن حقائق تلخ بالا ببريد و نگاه منطقي به قضايا داشته باشيد تا همسرتان بتواند با خيال آسوده و بدون هيچ ترس و واهمه اي با شما هم كلام شده و حقيقت را بازگو كند.
3. تشويق و تنبيه
از توانايي گفتاري او در بيان حقائق تعريف و تمجيد كنيد و در مقابل گفتارهاي دروغ او واكنش منفي نشان دهيد؛ مثلاً از ميزان مهر و محبت خود بكاهيد و… تا بدين سان هم رفتار منفي ايشان ـ به اصطلاح روانشناسان ـ منجر به «خاموشي» مي شود، هم رفتارهاي مثبت او «تقويت» مي شود.
4. راستگويي
خود نمونه عملي راستگويي باشيد و صداقت را هم در رفتار و هم در گفتار داشته باشيد چه در مقابل همسر، فرزندان، پدر و مادر و…. و چه در مقابل خود و خداي خود.
5. صميميت در خانه
فضاي خانه را فضايي صميمي كنيد. گاهي شوهرتان فضا را دوستانه نمي بيند به همين دليل با يك دروغ، سعي مي کند از صحبت كردن با شما طفره برود؛ ولي وقتي شما را پذيرا مي بيند و صادقانه و با صميميت تمام با او هم كلام مي شويد ديگر دغدغة فرار ندارد.
6. تغيير رفتار به صورت غير مستقيم
با بيان داستانها و خاطرات افرادي بپردازيد كه دروغگويي روزگار آنها را تباه كرده و حتي مي توانيد به پيامدهاي دروغگويي ـ اجتماعي، فرهنگي، رواني و…. كه در يكي از پاسخهاي ما به صورت كوتاه بيان شده ـ بپردازيد تا از عواقب اين گونه كارها آگاه باشد؛[2] (البته نه به شكل خطابي و مستقيم).
7. توجه خاص به علت رواني
اگر علت دروغگوئي را در مشكلات رواني مي بينيد كه فرد در استرس ها و تعارض ها و ناكامي ها از آن كمك مي گيرد به دنبال درمان و چار جوئي اين مشكلات  و پيدا كردن راه  منطقي خروج از مشكل باشيد و يقين بدانيد كه دروغ يك مسكن موقتي است نه دائم.
8. تقويت جنبه هاي مثبت فرد
ابعاد مثبت شخصيت او را تقويت و تمجيد كنيد و نسبت به دروغ او ابراز نارضايتي كنيد.
راه­هاي ديگري هم مي توان فرض كرد و يقيناً خود شما زمينة شناسايي اين مشكل و راه حل هاي آن­را بهتر از ما  مي توانيد كشف كنيد چون در همان فضا هستيد و مسائل را به خوبي درك مي كنيد.
ب) نماز نخواندن:
در مورد نماز نخواندن هم ابتدا مثل مثله قبلي ريشه يابي كنيد. بعضي از عوامل كه موجب اين حالت مي شوند ـ به طور خلاصه ـ عبارتند از:
عدم اگاهي از عواقب ترك نماز، عدم اطلاع از جايگاه بالاي نماز در دين، غرق شدن در منكرات و شهوات، خجالت و حياي نابجا به سبب تمسخر، دوستان ناباب، ضعف اراده، عدم تمرين دهي و تربيت ديني از طرف خانواده، داشتن الگوهاي زنده و محبوب بي نماز، اهمال كاري و تاخير در شروع كار و…. .
شما متناسب با هر دليلي مي توانيد راه حلي بيابيد. از رفتارهاي ذيل نيز مي توانيد براي حل اين مشكل كمك بگيريد:
1. اشاره به آثار نماز
به آثار و فوائد روحي و رواني نماز اشاره كنيد. امروزه روانشناسان اعتراف دارند كه دعا و نماز باعث كاهش اضطراب و استرس زندگي مي شود. مهاتما گاندي كه پيشواي بزرگ هندوستان بود،‌ مي گويد: «اگر نماز و دعا نبود من مدتها قبل ديوانه شده بودم».[3]2. استفاده از اعتقادات مثبت
از صفات مثبت او كمك بگيريد. مثلاً با استفاده از علاقه او به امام حسين ـ عليه السلام ـ به او بگوئيد كه امام حسين ـ عليه السلام ـ فرموده اند: من به نماز عشق مي ورزم و… .
3. نماز و بندگي
گاهي ترك نماز براي عقده گشائي است، مثلاً پدر او سختگير بوده و او را با ضرب و شتم به نماز وا مي داشته است و…. او هم براي مخالفت با پدر كه نسبت به نماز او حساس بوده، نماز را كنار گذاشته است. شما بايد حقيقت نماز و وظيفة عبد را براي او توضيح دهيد.
4. الگو دهي
سيماي نمازگزاران  واقعي «الگوهاي صالح» مخصوصاً كساني كه در قيد  حيات هستند را به او نشان دهيد، نمازگزاراني كه بين رفتار و گفتارهايشان توافق و سازگاري وجود دارد.[4]5. توجه به آثار ترک نماز
ضررهاي (دنيوي و اخروي) ترك نماز را براي او برشمريد ضرر هاي آخرتي مثل وعده عذاب در آخرت، مرگ با خفت، فشار قبر، سختگيري در حساب قيامت، نظر رحمت نداشتن  خدا در آخرت. و ضرر هاي دنيا مثل كوتاه شدن عمر، بي بركتي در روزي، بدچهره شدن، پذيرفته نشدن كارهاي خير، مستجاب نشدن دعا و…. .
در پايان بايد متذكر شد كه در گفتارهايتان لحن آمرانه نداشته باشيد، گاهي مقايسه هاي بسيار، انتقاد صريح، بمباران اطلاعات ديني و…. مخل هدايتگري است. انتظار نتيجه گيري سريع هم نداشته باشيد و متوجه «اصل تدريجي بودن تربيت ديني» هم باشيد. اميدواريم كه موفق باشيد.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. دروغ، سيد محمد رضا صدر، چ 2، قم،‌انتشارات دفتر تبليغات اسلامي، 1378.
2. درسهائي از تربيت انساني، محمد اسدي گرمارودي، چ 3، تهران، مركز نشر فرهنگي رجاء، 1373.
3. سيماي فرزانگان، رضا مختاري، چ 5، قم، انتشارات دفتر تبليغات اسلامي، 1372.
4. روشهاي تربيت، سيد مهدي موسوي كاشمري، چ 1، قم، انتشارات دفتر تبليغات، 1379.
5. داستانهاي معنوي در آثار شهيد مطهري، لطيف راشدي، چ 1، قم، انتشارات تحول آفرين، 1381.
6. روش هاي آسيب زا در تربيت؛ محمد رضا قائمي مقدم؛ قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
 
پي نوشت ها:
[1] . جان اي گلاور و راجراچ برونينگ، روانشناسي تربيتي، ترجمة علينقي خرازي، تهران، مركز نشر دانشگاهي، چاپ 4، 1382، ص 209.
[2] . صدر، سيد محمد رضا؛ دروغ، قم، انتشارات دفتر تبليغات اسلامي، چاپ 2، 1378، ص 197 تا 227.
[3] . ديل كارنگي، آئين زندگي، ترجمه جهانگير افخمي، تهران، انتشارات ارمغان، 1379، ص 195.
[4] . مصباح يزدي، محمد تقي؛ پندهاي امام صادق ـ عليه السلام ـ ، قم،‌ انتشارات موسسه امام خميني (ره)، 1381، ص 42.