منظور از اينكه در حديث آمده است «اگر حضرت فاطمه را بشناسيم شب قدر را درك كرده ايم» چيست؟

يكي از چيزهايي كه براي همه واضح و روشن است اين مطلب است كه دين مقدس اسلام براي زن ارزش و احترام خاصي قائل شده و بين زن و مرد فرقي نگذاشته و تنها امتياز را در تقوي و پرهيزكاري قرار داده است و در قرآن مجيد به اين مطلب اشاره كرده و فرموده: « إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ » گرامي ترين شما با تقوي ترين شماست. در بين زن ها وجود مقدس فاطمه زهرا ـ سلام الله عليها ـ كه سيدة زنان عالم است مانند خورشيد جهان مي درخشد و شخصيت و معنويت آن حضرت بالاتر از فكر و انديشه ي انسان هاي معمولي است.
توجيه حديث مذكور اين است كه اگر كسي بتواند به مقام والاي زهراي مرضيه پي ببرد و آن حضرت را آن طور كه حقش است بشناسد به ثواب و فضيلتي مي رسد كه مساوي با درك شب قدر است. اين مسئله مشابه زيادي دارد مثلاً در روايات آمده است : كسي كه با معرفت حق خدا و رسول و اهل بيتش از دنيا برود شهيد است[1]، كسي كه با محبت آل پيامبر از دنيا برود شهيد به حساب مي آيد[2]، كسي در حال غريبي بميرد[3] يا كسي كه با مرضي از دنيا برود جزو شهدا هستند؛[4] يعني، اجر و پاداشي مانند پاداش شهيد خواهند داشت.
با توجه به مطالب گذشته، متن کامل حديث مطرح شده در پرسش چنين است:
حضرت صادق(ع) فرمود: «إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ» اَلَّيَلَةُ فاطِمَةُ و القدرُ اللهُ فَمن عَرَفَ فاطِمَةَ حَقَّ مَعرِفَتِها فَقَد اَدْرکَ لَيلَةَ القَّدر و اِنّما سُمِّيت فاطِمةٌ لانَّ الخَلقُ فُطِمُوا عَن مَعرِفَتِها؛ (اين كه خداوند مي­فرمايد) ما قرآن را در شب قدر نازل كرديم (مراد از) شب، فاطمه و مراد از قدر خداوند، در نتيجه هر کسي فاطمه را آن چنان که بايد بشناسد به حقيقت شب قدر را درک نموده است و اين که فاطمه، فاطمه ناميده شده است براي اين است که مخلوق از (کنه) معرفت او عاجز است.»
توجيه ديگري كه در مورد اين حديث اين است كه اين حديث در مقام نفي توانايي درك حقيقت شب قدر توسط مردم است. حديث در مقام بيان اين مطلب است كه عظمت شب قدر براي مردم قابل درك نيست همانگونه كه مقام حضرت حضرت فاطمه – سلام الله عليها- نيز قابل درك نيست و اگر كسي توانست مقام آن حضرت را درك كند عظمت شب قدر را نيز درك خواهد كرد اما اين مسأله سالبه به انتفاء موضوع است.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ الفص الفاطميه، حسن زاده آملي.
2ـ آداب الصلوه، امام خميني(ره).
3ـ چشمه در بستر، محمد آقايي.

پي نوشت ها:
[1] . نهج البلاغه، خ190.
[2] . قرطبي، محمد بن احمد انصاري، تفسير قرطبي، بيروت، مؤسسة تاريخ العربي، 1405ق، ج16، ص23.
[3] . متقي هندي، كنزالعمال، بيروت، موسسه الرساله، ج10، ص246، ح29313.
[4] . نعمان بن محمد بن منصور، دعائم الاسلام، دارالمعارف، 1383ق.