سرزمين‎هاي خلافت اسلامي و مرزهاي آن اگر امروز روي نقشه باشد شامل كدام كشورها مي‎شود؟

سرزمين‎هاي اسلامي بين 20 درجه طول غربي و 140 درجه طول شرقي از خط استوا قرار گرفته‎اند غربي‎ترين كشور اسلام در غرب آفريقا واقع است، كه سنگال نام دارد. و شرقي‎ترين آن اندونزي مي‎باشد كه در آسياي جنوب شرقي قرار دارد. بين غربي‎ترين و شرقي‎ترين كشور مسلمان بيش از 10 ساعت اختلاف زمان وجود دارد. كل كشورهاي اسلام بيش از 26 ميليون كيلومتر مربع مساحت دارند.[1]جهان اسلام به لحاظ موقعيت قاره‎اي و جغرافيائي به مناطقي تقسيم مي‎شود كه مجموعاً 51 كشور اسلام به سه گروه كشورهاي آسيايي، آفريقايي، و اروپايي تقسيم مي‎شوند، كه ما بصورت فهرست وار به نام امروزي اين كشورها اشاره مي‎كنيم.
خلافت اسلامي در اوج قدرت خود مرزهايش از شرق به آسياي ميانه و افغانستان امروزي و شرق پاكستان محدود مي شد، از شمال به كوه‎هاي قفقاز و جنوب تركيه فعلي محدود بوده است،  از جنوب به درياي عرب و اقيانوس هند منتهي مي‎شد، از غرب به شمال آفريقا و اسپانيا محدود مي‎شد.
1. كشورهاي مسلمان آسيا
الف. آسياي جنوب غربي (خاورميانه): عربستان، فلسطين، عراق، سوريه، لبنان، يمن، اردن، كويت، امارات متحده عربي، عمان، بحرين، قطر، تركيه، افغانستان، ايران.[2]ب. كشورهاي آسياي جنوبي: مسلمانان سرزمين كشمير، نپال، پاكستان، بنگلادش، مالديو.
ج. آسياي جنوب شرقي: سنگاپور، ويتنام، كامبوج، تايلند، اندونزي، پرجمعيت‎ترين كشور اسلامي مالزي.
د. آسياي مركزي: قرقيزستان، تاجيكستان، قزاقستان، ازبكستان، تركمنستان، آذربايجان، گرجستان، ارمنستان، مغولستان.
2. كشورهاي آفريقايي
الف. آفريقاي شمالي (مغرب): مصر، ليبي، تونس، الجزاير، مراكش.
ب. آفريقاي شرقي: اتيوپي، سومالي، كنيا، تانزانيا.
ج. آفريقاي غربي: موريتاني، مالي، سنگال، گينه، ليبريا، غنا، نيجريه، كامرون، كنگو.
د. آفريقاي مركزي: سودان، چاد، نيجر، اوگاندا، زئير.
هـ. آفريقاي جنوبي: موزامبيك، ماداگاسكار، زامبيا، زيمباوه، آنگولا، نامبيا.[3]3. قاره اروپا
در سال 91 هجري پيروزي عظيمي نصيب سپاهيان اسلام گرديد زيرا در اين تاريخ «طارق بن زياد» به همراه عده‎اي از مسلمانان كه وي فرماندهي آنها را عهده دار بود موفق شد طي فتحي بزرگي جنوب غربي اروپا به تصرف در بياورد. او بعد از گذشتن از تنگه (جبل الطارق)، اسپانيا(اندلس) را فتح كرد. و مردم اين ديار از مسلمانان استقبال قابل توجهي نمودند. اندلس از مراكز بسيار درخشان تمدن اسلامي شد.
پس از اين موفقيت قواي اسلام وارد فرانسه شده و پايگاه‎هاي خود را در آنجا مستقر كردند امّا چون اين مراكز تا مقر حكومت مسلمين فاصله زيادي داشت با كمبود امكانات مواجه شدند و فتوحات خود را در اين سرزمين متوقف كردند.
در قرون بعد فتوحات ديگري در اروپا نصيب مسلمين شد كه نتيجه آن دستيابي دولت مقتدر اسلامي بر اروپاي شرقي و منطقه بالكان بود، كه مركز امپراطوري عثماني به اروپا (تركيه) نقل مكان يافت و بعد از آن تركان عثماني به قلمرو بالكان هجوم برده، صربستان و بوسني را به تسلط خود در آوردند.[4]الف. اروپاي جنوبي: اندلس، اسپانيا.
ب. اروپاي شرقي (منطقه بالكان): آلباني، بوسني هرزگوين، مقدونيه، كوزوو، يونان، بلغارستان، مجارستان.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. سرزمين اسلام: غلامرضا گلي زواره.
2. آفاق اسلام: سازمان حوزه ها و مدارس علميه خارج از كشور.
3. خاورميانه: محمد تقي رضويان.
4. ريشه يابي نام و پرچم كشورها: رسول خير انديش.

پي نوشت ها:
[1] . گلي زواره، غلامرضا، سرزمين اسلام، قم:انتشارات دفتر تبليغات اسلامي، ص61.
[2] . چوخاچي زاده، محمد باقر، مسائل جغرافيايي جهان اسلام، تهران: پژوهشكده علوم دفاعي دانشگاه امام حسين ـ عليه السّلام ـ، ص 92.
[3] . عسكري، علي بابا، جغرافي كشورها، چاپ سحاب، ص 42؛ و گلي زواره‎اي، پيشين، ص321.
[4] . گلي زواره‎اي، پيشين، ص489.