آيا در قرآن کريم حضرت مريم اقنوم سوم معرفي شده است؟ آن جا که در سوره مائده مي گويد «من و مادرم را الهين گرفته ايد»؟

آيه اي که باعث ايجاد اين سوال شده آيه 116 سوره مائده است و مضمون آن اين گونه است که: در روز قيامت خداوند از حضرت عيسي ـ عليه السلام ـ مي پرسد که آيا تو به مردم گفتي که من و مادرم را به عنوان دو معبود غير از خدا انتخاب کنيد. حضرت عيسي ـ عليه السلام ـ در جواب مي گويد: منزهي تو من حق ندارم آن چه را که شايسته من نيست به مردم بگويم، اگر چنين  سخني را گفته باشم تو مي داني آن چه را که در روح و جان من است … من جز آن چه به من فرمان دادي چيزي به آن ها نگفتم و به آن ها گفتم خداوند را بپرستيد که پروردگار من و پروردگار شما است.
در اين آيه شريفه هيچ اشاره اي به اقانيم سه گانه نشده است بلکه از معبوديت و الوهيت حضرت عيسي و حضرت مريم ـ عليه السلام ـ در نزد نصاري سخن مي گويد به اين معني که نصاري حضرت عيسي و حضرت مريم ـ عليه السلام ـ را در معابد و کليساهاي خود مي پرستند و پرستش حضرت مريم ربطي به اقانيم ثلاثه ندارد.
اما اين که مسيحيان حضرت مريم را مورد پرستش و عبادت قرار مي دهند علامه طباطبايي در اين باره مي گويد که اعتقاد به الوهيت حضرت مريم از نياکان مسيحيت به اخلاف آنان رسيده است و از قول آلوسي مفسر اهل سنت مي گويد که  ابو جعفر امامي از بعضي  از نصاري حکايت نموده که در قرون گذشته قومي بودند به نام «مريميه» که اعتقاد به الوهيت حضرت مريم داشتند. و نيز از قول صاحب المنار نقل مي کند که پرستش مادر مسيح در کليساهاي شرقي و غربي بعد از قسطنطين مورد اتفاق مسيحيان بوده و تنها فرقه پروتستان که چند قرن پس از ظهور اسلام پيدا شدند آن را انکار نمودند.
به گفته صاحب المنار عبادت حضرت مريم در ميان نصاري به صورت هاي مختلف انجام مي گرفته است. برخي از اين عبادت ها به صورت نماز مشتمل بر دعا، ثنا، استغاثه و استشفاء بوده است. همه اين عبادت ها توأم با خضوع و خشوع در برابر صورت و مجسمه و بلکه صورت خيالي حضرت مريم انجام مي شود. هر چند هيچ فرقه اي از نصاري ديده  نشده که کلمه «اله» را بر حضرت مريم اطلاق کند بلکه همگي از مريم به «مادر اله» تعبير مي کنند، و اين نسبت قرآن کريم که فرموده نصاري مريم و فرزندش را «اله» براي خود گرفتند، منافات با اين جهت ندارد که نصاري مريم را «اله» نخوانده اند، زيرا آنان عملا با مريم معامله «اله» نموده و او را مي پرستند.[1]پس از اين مطالب به اين نتيجه مي رسيم که در قرآن کريم حضرت مريم از اقانيم سه گانه مسيحيان شمرده نشده بلکه  به عنوان يک معبود که مسيحيان او را مي پرستند مطرح شده است. و اقانيم سه گانه در الهيات مسيحيت خداي پدر، خداي پسر و روح القدس مي باشد،[2] پس روح القدس در اعتقاد مسيحيان بنابر آن چه که در قاموس کتاب مقدس آمده اقنوم سوم مي باشد و آن را روح مي گويند به خاطر اين که در الهيات مسيحيت مبدع و مخترع حيات است و به علت اين که يکي از کار هاي مخصوص او تقديس قلوب مومنين است به او مقدس گفته شده است.[3]

پي نوشت ها:
[1]. طباطبايي، محمد حسين، ترجمه تفسير الميزان، ج6، ص 349، (ترجمه سيد باقر موسوي)  قم، جامعه مدرسين، 1374 ش.
[2]. طبرسي، فضل بن حسن، مجمع البيان، ج3، ص 223، تهران، ناصر خسرو، 1372 ش.
[3]. مکارم شيرازي، تفسير نمونه، ج1، ص 340، تهران، دار الکتب الاسلاميه، 1374 ش.