در خصوص روزه در روز عاشورا و تاسوعا در بين مذاهب اسلامي ما را راهنمائي كنيد؟

روزة روز عاشورا قبل از واجب شدن روزة ماه مبارك رمضان، واجب بوده است.[1] در بين فرق و مذاهب اسلامي از اين جهت اختلافي نيست، تنها شافعي ها اعتقاد دارند كه روزه روز عاشورا قبل از روزه ماه رمضان واجب نبوده است.[2]علماي شيعه نيز قبل از ماه مبارك رمضان، روزة عاشورا را واجب دانسته، ولي در نحوة وجوب آن اختلاف دارند، عده اي اعتقاد به وجوب تطوّعي دارند. به اين معنا كه فقط روزة روز عاشورا واجب نبوده بلكه در هر ماه دو سه روز روزه واجب بوده است، و عده اي هم اعتقاد به وجوب عيني آن داشته و مي گويند روزة روز عاشورا اختياري بين فديه و روزه بوده، و روزه افضل بوده است.[3]پس علماء بر واجب بودن روزة عاشورا قبل از واجب شدن روزة ماه مبارك رمضان اجماع دارند. امّا بعد از واجب شدن روزة ماه رمضان،‌روزة عاشورا حكم استحباب را گرفته است. چون عاشورا يكي از روزهاي مهم در طول تاريخ بوده است. عرب اين روز را روز جشن ملي دانسته و در آن، به جشن مي پرداختند،[4]و قبل از آن هم اتّفاقات مهمّي در اين روز افتاده است. تولد حضرت عيسي و ابراهيم ـ عليه السلام ـ در اين روز بوده و شكافته شدن دريا در مقابل حضرت موسي و هلاكت فرعون،‌قبولي توبه حضرت آدم و به كوه جودي نشستن كشتي حضرت نوح،در اين روز بوده است. از اين رو، روزة اين روز مستحبّ بوده و در روايات آمده است كه پيامبر در اين روز روزه مي گرفته و به ديگران هم سفارش مي كرده است علي ـ عليه السلام ـ روزة اين روز را موجب آمرزش گناهان سال مي دانستند.[5]روز تاسوعا را هم روزه به خاطر اينكه متصل به عاشورا بوده روزه مي گرفتند. ثانياً به خاطر اينكه يهود روزه را فقط در روز دهم يعني عاشورا تعيين كرده بودند، به جهت مخالفت و عدم مشابهت به آنها، مسلمانان تاسوعا را هم روزه گرفته و از طرفي به جهت احتياط در رويت هلال و جهات ديگر، تاسوعا هم روزه گرفته مي شد.[6]اين وضع ادامه داشت و مسلمين روز تاسوعا و عاشورا را روزه مي گرفتند تا اينكه واقعه غم بار و مصيبت بار عاشورا و حادثه جانسوز شهادت مظلومانه امام حسين ـ عليه السلام ـ در روز عاشورا اتفاق افتاد.
بني اميه به جهت پيروزي ظاهري بر امام ـ عليه السلام ـ اين روز را، روز مباركي دانسته و در آن روز به جشن پرداخته و آذوقه سال را به خانه آورده و اين روز را روزه گرفته[7] و جشن و سرور را هر سال تكرار مي كردند.
از اين رو ائمه ـ عليهم السلام ـ و به طبع آنها فقهاء دورانديش، از روزه اين روز نهي كرده و روزه اين روز مكروه شد. امام صادق ـ عليه السلام ـ در اين خصوص مي فرمايند:
«روز عاشورا و تاسوعا را روزه نگيريد، چون اين روز مصيبت اسلام و اهل بيت ـ عليهم السلام ـ است. و اگر كسي در اين روز، روزه بگيرد، با آل زياد محشور مي شود. و اگر كسي آذوقه به خانه ببرد، بركت از مال او و اهل بيت او برداشته شده شيطان در آن شريك مي شود…»[8]از امام رضا ـ عليه السلام ـ نيز حديثي درين مورد نقل شده كه مضمونش چنين است:
«اين روز، روزي است كه بني اميه در آن روز، روزه مي گيرند و در اين روز اسلام و مسلمين عزادار شدند، پس در اين روز، روزه نگيريد. هر كس در اين روز، روزه بگيرد، همچون آل اميه، آتش جهنم نصيبش خواهد شد.»[9].
بنابراين قبل از واقعه عاشورا، اختلاف بين فرق و مذاهب اسلامي در روزة روز عاشورا نبوده است. و بعد از واقعه عاشورا هم تنها اختلاف با بني اميه مي باشد. كه آنها هم به علت دشمني با اسلام و اهل بيت، آن را شعار خود قرار داده اند و آتش ابدي، را به جان خريده اند.[10]روزة روز تاسوعا هم بجهت روز عاشورا مطرح مي باشد. و تنها در يك حديث از امام صادق ـ عليه السلام ـ از روزة روز تاسوعا هم نهي شده است.[11] كه متن حديث در بالا ذكر شد.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. كتاب عاشورا چه روزيست، عماد الدين حسيني اصفهاني
2. وسائل الشيعه، ج7، باب 21، حديث 7.

پي نوشت ها:
[1] . صفاتي، زهره، زيارت در پرتو ولايت، آيات بيّنات، دوّم، 1383ش، ص156.
[2] . نووي، محيي الدين، المجموع، بيروت، دارالفكر، بي تا، ج6، ص212.
[3] . حلّي، منتهي المطلب في تحقيق المذهب، چاپ قديم، ج2، ص556.
[4] . حسيني اصفهاني، عاشورا چه روز است، شركت سهامي طبع كتاب، اوّل، 1348ش، ص208.
[5] . خوانساري، حسين، مشارق الشموس في شرح الدروس، بيروت، مؤسسة ال البيت الاحياء التراث. بي تا، ج2، ص457.
[6] . المجموع، ج6، ص216.
[7] . زيارت در پرتو ولايت، ص152ـ زيارت عاشورا،‌ يوم تبركت به بنواميه.
[8] . مشارق الشموس، ج2، ص458.
[9] . سبزواري، محمد باقر، ذخيرة العباد، بيروت، مؤسسة ال البيت، بي تا، ج3، ص520.
[10] . زيارت در پرتو ولايت، ص60.
[11] . حرّ عاملي، وسائل شيعه، بيروت، دارالاحياء التراث العربي، اوّل، بي تا، ج7، ص34، باب21.