حكمت اينكه شيعيان در عزاي امامان خود عزاداري مي كنند و هر سال مراسم عزا برپا مي كنند چيست؟ امامان آنها از دنيا رفته اند، بعد از گذشت صدها سال چه لزومي دارد كه اين گونه خود را ناراحت و عزادار نمايند؟

گريه و خنده از عوارض وجودي انسان هستند كه بسياري از حالات روحي و دروني انسان در اين دو بروز و ظهور پيدا مي كنند و فطرت انسان بر اين نهاده شده كه در هنگام از دست دادن محبوب، اندوهگين و در هنگام شادي آنها، خشنود مي شود.[1] و غالباً اين اندوه و شادي باعث بروز گريه و خنده مي شوند، و دين مبين اسلام كه قوانين آن با فطرت مطابق[2]است; بر اين امر صحّه گذارده و رئيس مذهب، پيامبر(صلي الله عليه وآله) و صحابه او به خاطر از دست دادن عزيزان خود غمگين مي شدند و گريه مي كردند كه موارد متعددِ آن در متون شيعه و اهل سنت نقل شده از جمله گريه پيامبر(صلي الله عليه وآله) براي پسرش ابراهيم[3] يا براي فاطمه بنت اسد.[4]حال اگر شيعيان در مصيبت ائمه(عليهم السلام) عزاداري و گريه مي كنند به اين دليل است كه آنان محبوب شيعيان هستند و تار و پود وجودشان، با عشق و محبّت آنان عجين شده و اين اظهار محبت در حقيقت اداء حق رسالت است چرا كه پيامبر(صلي الله عليه وآله) در ازاي رسالت و هدايت گري خويش، فقط مودتِ ذي القربي را طلب نموده: (قل لا اسئلكم عليه اجراً الا المودة في القربي) با توجه به اين كه خودِ اهل سنت گفته اند كه منظور از قربي فاطمه(عليها السلام)، علي(عليه السلام) و فرزندان اوست.[5] و محبّ واقعي كسي است كه در شادي آنان مسرور و در مصيبت آنان اندوهگين باشد و اين اختصاص به زمان رسول اللّه(صلي الله عليه وآله) ندارد بلكه براي تمام أزمنه و كل مسلمانان ثابت است و هر مسلماني در هر كجا و هر زمان موظّف به اداء حق رسالت است. و حتي در عزاي امام حسين(عليه السلام) به خاطر ضايع شدن اجر رسالت و جاري شدن ظلم و جور در حق اهل بيت و ذوي القرباي پيامبر(صلي الله عليه وآله) آسمان و زمين گريستند و اين مطلب را مفسرين شيعه و اهل سنّت در ذيل آيه (فما بكت عليهم السماء و الارض و ما كانوا منظرين) ذكر كرده اند.[6]هم چنين از رسول گرامي اسلام(صلي الله عليه وآله) نقل شده: (الزموا مودتنا اهل البيت فانه من لقي اللّه و هو يحبّنا دخل الجنّة بشفاعتنا)[7] (هميشه با مودت ما اهل بيت همراه باشيد، پس كسي كه در روز قيامت خداوند را ملاقات كند در حالي كه ما را دوست بدارد به واسطه شفاعت ما داخل بهشت خواهد شد.)
نكته ديگر اينكه عزاداري در مصائب ائمه(عليهم السلام) در واقع يك حركت اجتماعي بر ضد ظلم و جور و احياء عدل و سنّت پيامبر(صلي الله عليه وآله) است چرا كه بني اميّه; كه به گفته خود اهل سنت، از طرف پيامبر(صلي الله عليه وآله) شر الملوك ناميده شدند[8] و هم چنين بني عباس، با خيانت ها و ستم هايي كه در حق اهل بيت(عليهم السلام) روا داشتند اجر رسالت را ضايع نمودند و مسير اسلام را منحرف ساختند و عزاداري شيعيان در حقيقت اظهار برائت از ستمگران زمان و زنده كردن ارزشهاست و يكي از نمونه هاي بارز آن انقلاب اسلامي ايران است كه مردم با الهام از مكتب عاشورا و قيام امام حسين(عليه السلام) بر عليه حاكمان جور قيام نمودند و به ارزش هاي اسلامي جان تازه اي بخشيدند.

پي نوشت ها:
[1] سبحاني، جعفر، بحوث قرآنيه في توحيد و الشرك، مؤسسه امام صادق(عليه السلام)، چاپ اول، 1419، ص140.
[2] «فطرت اللّه التي فطر الناس عليها» روم/30.
[3] صحيح مسلم، دار احياء التراث العربي، بيروت،  ج4، ص1808، ح2315.
 صحيح بخاري، بيروت، دار احياء التراث العربي، ج2، ص105.
[4] حاكم نيشابوري، مستدرك علي الصحيحين، بيروت، دار المعرفة، ج3، ص108.
[5] طبراني، معجم كبير، بيروت، دار احياء التراث العربي، چاپ 2، 1404، ج3، ص47، ح2641.
 ـ فخر رازي، تفسير كبير، بيروت، دار احياء التراث العربي، ج27، ص166.
 ـ نورالدين هيثمي، مجمع الزوائد، بيروت، دارالكتب العربي، چاپ سوم، ج7، ص103.
[6] تفسير قرطبي، بيروت، دار احياء التراث العربي، ج16، ص141.
 ـ ابن كثير، تفسير القرآن العظيم، بيروت، دار المعرفة، 1402هـ ، ج4، ص142.
 ـ طبري، جامع البيان في تفسير القرآن، بيروت، دارالمعرفة، 1407، ج25، ص74.
[7] ابن حجر هيثمي، صواعق المحرقه، ص173، باب11، فصل1، مقصد2.
 ـ معجم الزوائد، همان، ج9، ص172.
 ـ طبراني، معجم الأوسط، رياض، مكتبة المعارف، چاپ اول، 1407 هـ ، ج3، ص122، ح2251.
[8] صحيح ترمذي، بيروت، دار احياء التراث العربي، ج4، ص503، ح 2226.