در طول تاريخ صف بندي هاي فرقه اي ميان مسلمين، متأسفانه موجب كشتارهاي خونيني بوده است و بسياري از مردم بيگناه قرباني جهل و تعصب هاي احمقانه و جاه طلبي هاي عده اي دنيا پرست شده اند و در اين كشمكش ها هيچ طائفه اي به اندازه طائفه شيعه قرباني نداشته است، شهادت در راه خدا ميراثي ماندگار از ائمه اطهار به اين گروه عاشق بوده است.
مي توان با جرات گفت كه از اولين روزهاي اسلام كمتر سالي بر شيعه گذشته است كه در آن سال داغدار جمعي از عزيزانش كه فقط به جرم دوستي و محبت به اهل بيت پيامبر در خون خويش خفته اند، نبوده است. و در ميان شهيدان اين مكتب خونرنگ خلعت شهادت بر قامت علماي آن بسيار جلوه گر است.
مرحوم علامه اميني در كتاب ارزشمند خود شهدا الفضيله كه آماري است از عالمان شهيد شيعه، ضمن ذكر ساير شهدا از حدود چهل شهيد نام ميبرد كه مستقيماً و فقط بجرم تشيع بدست اهل سنت به شهادت رسيده اند و در پايان كتاب مي نويسد كه اين آمار غير از كشتارهاي دسته جمعي است كه گاه و بيگاه در بلاد مختلف بوقوع پيوسته است (مثل كشتار مدرسه شيخ داوود در جزيره بني صالح بحرين ـ كشتار سنه 997 در خراسان و هتك حريم رضوي ـ كشتارهاي كربلا در سنين 1216 و 1258 ـ كشتار مسجد زكريا در حلب در زمان سلطان سليم عثماني) كه به شهادت بسياري از فضلاء و دانشوران و شيعيان اهل بيت منجر شده است.[1]اسامي شهيداني كه در كتاب شهدا الفضيله آمده است به ترتيب از قرن 4 الي 14:
1. ابوعلي نافعي انطاكي.
2. محمد بن هاني اندلسي ازدي.
3. ابوالحسن احمد كندي جرجرايي.
4. ابوعلي فتال واعظ نيشابوري.
5. سيد عزالدين يحيي.
6. حسن همداني سكاكيني.
7. ابن محسد شيرازي.
8. علي بن ابي الفضل بن محمد حلبي.
9. امير سيد شريف استرآبادي شيرازي.
10 عمادالدين طوسي.
11. بنايي خراساني.
12 علامه سيد عبدالوهاب حسيني تبريزي.
13 مولي احمد سندي.
14 شيخ شمس الدين شهيد اول.
15 شيخ زين الدين شهيد ثاني.
16. شيخ فضل اله خراساني. وي در يكي از ناجوانمردانه ترين جنايات ازبكان اهل سنت در حرم شريف امام رضا به شهادت رسيد.
17. شهاب الدين تستري در بخارا به دست ازبك ها كه در واقعه حرم رضوي اسير آنها شده بود به شهادت رسيد.
18. احمد هندي تهتهني.
19 قاضي نورالله شوشتري شهيد ثالث.
20 علامه امير زين العابدين حسيني كاشاني.
21. سلطان حسين استرآبادي.
22. شيخ ابوالفضل هندي.
23 شيخ حسين تنكابني.
24. محمد رضي قزويني.
25. ميرزا هاشم همداني.
26. علامه محمد علي سكاكي شيرازي.
27. آقا محمد مهدي مازندراني.
28. مولي علي زنجاني.
29. سيد هبه الله ابوالبركات عاملي.
30. سيد محمد عاملي.
31. شيخ زين عاملي.
32. شيخ صالح عسيلي.
33. علامه ميزا محمد مهدي اصفهاني.
34. مولي عبدالصمد همداني.
35. ميرزا محمد كشميري.
36. حاج رضا استرآبادي.
37. مولي محمد علي قندهاري.
38. شيخ جليل تبريزي.
39. شيخ علي احسايي.[2]بعد از ذكر اسامي اين شهدا در اينجا براي نمونه از شهيد زين الدين علي بن احمد عاملي كه در برهه اي خاص از تاريخ اسلام به شهادت رسيد، ياد مي نمائيم او در سال 911 در دهكده «جبع» در جبل عامل لبنان بدنيا آمد در خدمت پدر دانشمندش به تحصيل پرداخت در 14 سالگي به قريه «ميس» وارد شد و نزد فقهاي آنجا به فراگيري فقه اهل بيت پرداخت پس از «8» سال به «كرك» رفت و نزد علماي آنجا به تحصيل ادامه داد سپس در دمشق و مصر فلسفه و علوم ادبي و رياضي آموخت، وي پس از مراسم حج 944 به جبع بازگشت و به ارشاد مشغول شد. شهيد در 952 به رياست مدرسه نوريه بعلبك انتخاب گرديد و 5 سال به تدريس فقه مذاهب پنج گانه پرداخت.[3]به موازات پيروزي شيعه در ايران در قرن دهم مشكلاتي براي شيعيان ساير نقاط فراهم شد. عثمانيان پس از فتح قسطنطنيه در سال 857 توسط سلطان محمد، مدعي احياي خلافت اسلامي شدند. اين ادعا در سال 922 توسط سلطان سليم پس از فتح مصر و دستگيري آخرين خليفه عباسي كه در تبعيد بود عملي شد. اگر چه اهل سنت اين واقعه را بسيار خوش داشتند، اما براي شيعه بسيار ناگوار بود. بديهي بود كه شيعه دست به ناسازگاري زده و سني ها هم قلع قمع كنند سلطان بايزيد در سال 907 دستور تبعيد آنان را به موريا (شبه جزيره پلويونز) را داد و سلطان سليم قبل از جنگ با شاه اسماعيل دستور قتل عام شيعه را صادر كرد و تا 40000 نفر هم آمار كشته ها اعلام شد.[4]در اين زمان تنگ نظري عالمان سني عرصه را بر دانشمندان شيعه تنگ كرد. قاضي شهر صيدا به سلطان عثماني نوشت «در شهرهاي شام مردي بدعت گذار و خارج از مذاهب اربعه وجود دارد سلطان فردي را براي دستگيري وي فرستاد شهيد در سفر مكه بود كه مأموري وي را يافت، وي پس از درخواست مهلت اعمال حج را انجام داد امّا مأمور موصوف در كنار درياي استانبول سر شهيد را قطع كرد و بدنش را رها كرده، سر او را به خدمت سلطان برد،» سال شهادت او را 966 نوشته اند».
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. مفاخر اسلام، علي دواني
2. شهدا الفضيله، علامه اميني
پي نوشت ها:
[1] . علامه اميني، شهيدان راه فضيلت، ترجمه: ف.ج ، انتشارات روزبه، بيتا، بيجا.
[2] . اميني، شهيدان راه فضيلت، ترجمه ف.ج، انتشارات روزبه، بينا و بيجا (از تمام كتاب).
[3] . دواني، علي، مفاخر اسلام، ص434.
[4] . راجر سيوري، ايران عصر صفوي، ترجمه: كامبيز عزيزي ، تهران، نشر مركز، 1374 ، ص38.