شيعه به گروهي از مسلمانان كه معتقد به امامت و خلافت بلا فصل اميرالمؤمنين ـ عليه السّلام ـ و يازده تن از فرزندان او هستند، اطلاق مي شود.[1]با رحلت پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ در سال 632 ميلادي اميرالمؤمنين ـ عليه السّلام ـ به امر خداوند و معرفي پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ امام و خليفه بلافصل ايشان شدند؛ ولي دسايس عده اي از افراد كه در غدير خم با وي بيعت كرده بودند مانع از خلافت ظاهري ايشان و فرزندان وي كه مقام امامت داشتند شد.
با توجه به جوّ حاكم بر جامعه آن روز امام دوازدهم غيبت نموده اند كه با ظهور دوباره او جهان بعد از ظلم و بيداد شاهد عدالت خواهد بود.
موقعيت شيعه ايران در مقايسه با ساير مناطقِ شيعه نشين مانند عراق و لبنان از شرايط حايز اهميت و استثنايي برخوردار است. علت اين امر به وجود مناطق مختلفي با مذهب شيعه در ايران از عصر اسلام برمي گردد.
با گذشت تاريخ، مذهب تشيّع روز به روز ريشه دارتر مي شد كه با روي كار آوردن حكومت صفويان در قرن شانزدهم به اوج خود رسيد.
شاه اسماعيل صفوي مؤسس اين سلسله بعد از رسيدن به سلطنت در سال 905 هجري قمري مذهب شيعه اثني عشري را مذهب رسمي كشور اعلام كرد. اين امر براي اشاعه مذهب شيعه اثني عشري و برقراري حكومت واحد در امپراتوري اسلام بود كه در سايه آن مي توانست به قدرت و عظمت و همبستگي بيشتري دست يابد.
اعلام رسميت اين مذهب باعث شد تا شيعيان آزادي عمل پيدا كرده و از ظلم و ستم حكومت هاي سني رها شوند و حضور علماء و روحانيون لبناني در ايران باعث تحكيم پايه هاي دين و گسترش هر چه بيشتر مذهب شيعه در ايران شد.
با روي كار آمدن سلسله قاجاريه در قرن هيجدهم تبليغ دين به اوج خود رسيد كه همه در سايه رهبري و خلاقيت قشر هدايتگر روحانيت بود؛ و اين امر در قرن نوزدهم، با تحكيم و استخوان بندي مناسب يك نظام سازمان يافته اجتماعي نيرومند همراه شد.
با ضعف و ناتواني حكومت قاجاريه، ايران مورد تهديد استعمارگران قرار گرفت. روحانيت در اين زمان نقش بيشتري در رهبري مردم براي دفاع از حريم دين و ملت را عهده دار شد.
بعد از انقراض قاجاريه، سلسله پهلوي به روي كار آمد كه هويت غيراسلامي به خود گرفت و سعي در جدايي دين از سياست داشت مقاومت روحانيت شيعه كه نه تنها به اعتراضات مذهبي و سياسي دست مي زد بلكه با توجه به توانايي اش در به حركت در آوردن توده ها، رهبري و هدايت آن را نيز به دست گرفت و اين منجر به شكوفايي انقلاب اسلامي ايران به رهبري امام خميني ـ رحمة الله عليه ـ شد؛ و اين نشانگر نفوذ و قدرت روحانيت شيعه است.
آمار موجود بيانگر گسترش اين مذهب در ايران و جهان اسلام است. از كل جمعيت ايران بيش از نود درصد شيعه اثني عشري هستند. همچنين حدود هفتاد درصد از جمعيت منطقة خليج فارس كه سه چهارم ذخاير نفتي جهان را در اختيار دارد شيعه اثني عشري هستند.
مذهب شيعه در دنياي غرب آنچنان كه بايد، شناسانيده نشده و درك اندكي از آن شده است. در دنياي اسلام هم، جوامع شيعه جز در ايران منزوي بودند كه با شكوفايي انقلاب اسلامي ايران به رهبري روحانيت شيعه در حال خروج از انزواي مذهبي، اجتماعي و سياسي است.
حكومت اسلامي ايران نشانگر قدرت وسيطره ايرانِ شيعه مذهب بر تمام دنياي شيعه در جهان اسلام است و همواره براي نيل به جهاني كردن اسلام و احياي اسلام شيعه در بطن دنياي اسلام مي كوشد.
بنابراين مي توان نتيجه گرفت كه روحانيت ايران كه عهده دار هدايت مردم در عرصه هاي ديني، فرهنگي و سياسي هستند همچون مردم اين سرزمين همگي مذهب تشييع داشته و سعي بليغ در ترويج اين مذهب دارند.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر :
1. علي ـ عليه السّلام ـ آئينة حق نما/ سيد ابراهيم حسيني سعيدي/ انتشارات احرار تبريز/ 1380.
2. تاريخ شيعه/ علامه محمد حسين مظفر/ مترجم: سيد محمد باقر حجتي/ دفتر نشر فرهنگ اسلامي/ 1368.
3. ژئوپوليتيك/ فرانسوا توال/ مترجم: كتايون باصر/ انتشارات ويستار/ 1382.
4. فرهنگ و تمدن اسلامي/ واسيلي ولاديمير بارتُلد/ مترجم: عباس به نژاد/ انتشارات سپهر/ 1383.
5. صفويه در عرصة دين، فرهنگ و سياست/ رسول جعفريان/ پژوهشكده حوزه دانشگاه/ 1379.
پي نوشت ها:
[1] . فرهنگ دهخدا، ج 31، ص 218، علي اكبر دهخدا، انتشارات دانشگاه تهران، 1349 هـ .ش.
[2] اقرب الموارد، ج 1، ص 627، سعيد الخوري الشرتوني اللبناني، مكتبة آية الله العظمي مرعشي نجفي، 1403 هـ .ق.