اعتقاد مسلمانان در مورد حضرت عيسي و سرگذشت آن حضرت با اعتقاد مسيحيان چه تفاوتي دارد و آنها چه مي‎گويند؟

مسلمانها مسيح را پيامبري از پيامبران الهي مي‎دانند.[1] پيامبري كه خود داراي شريعت و كتاب بوده است ولادتش كه نشان از پيامبري وي داشته، از مادر ارجمندي به نام مريم صورت پذيرفته است.[2] تولد خارق العاده‎اش، سبب نشده كه وي بندگي خدا را انكار نمايد.[3] يا مردم را به پرستش غير خدا دعوت كند.[4] دربارة سرانجام زندگي مسيح، قرآن سخن كساني را كه مدعي قتل وي شده‎اند، ناشي از اشتباه آنها مي‎داند.[5] و عقيده دارد كه خداوند مسيح را به سوي آسمان بالا برده است.[6]اما نظر مسيحيت دربارة عيسي كه تحت عنوان «مسيح‎شناسي» آمده،[7] با نظر اسلام متفاوت است، آنها در قالب «تثليث» عيسي را به عنوان خدا، در كنار دو خداي پدر و روح القدس قرار داده‎اند.[8] و در قالب «الوهيت» معتقدند كه خدا، در موجود عيسي تجسم يافته است.[9] و دربارة سرانجام عيسي گفته‎اند مسيح متحمل مرگ جانكاه بر صليب شد تا پيروانش را به رستگاري برساند.[10] با توجه به اين موارد اساسي اختلاف ديدگاه به توضيح و نقد هر يك مي‎پردازيم.

عيسي: خدايي در ميان خدايان
«تثليث» به اين معناست كه خدا هر چند از حيث تعداد، يكي است، ولي در سه شخصيت و ذات يعني خداي پدر، خداي پسر و روح القدس، تجلي و ظهور يافته است.[11]

نقد نظرية تثليث
تثليث نه با عقل سازگار است و نه با اصول شرايع آسماني. عقل ستيزي تثليث از اين روست كه يك چيز محال است در عين حال كه يكي است، سه چيز باشد.[12] و دين ستيزي آن به دليل مخالفت با اساس دعوت شريعت‎هاي آسماني است. اگر سه ذات كه هر يك داراي شخصيت و صفات مستقل هستند داشته باشيم، سه اله داريم. و چند خدايي با روح دعوت همه اديان به يك خدا، ناسازگار است، عدم پذيرش تثليث از سوي عقل و دين، موجب شده كه انسانهاي الهي دربارة آن دچار سرگرداني شوند.[13] و دين مسيح، جاذبة خود را براي كساني كه تمايل قلبي نسبت به آن دارند، از دست بدهد.[14]عقيدة به تثليث در ميان مسيحيان اوليه جايي نداشته و بعدها از ناحية پولس وارد مسيحيت شده است.[15] بعدها شوراي اسقف‎هاي اعظم كليسا كه در سال 325 ميلادي در شهر نيكائيه منعقد شد، آن را به عنوان جزئي از ايمان مسيحي قرار داد.[16]خداوند در آياتي از قرآن تثليث را ناشي از مبالغة در دين دانسته[17] و قائلين به آن را كافر مي‎داند.[18]

عيسي: تجسم خداي آسمان
الوهيت به اين معناست كه مسيح را تجلي بخش ذات خداوند بدانيم. تجسد خدا در عيسي، به عنوان يك عقيدة محوري در مسيحيت شناخته شده است.[19] در انجيل يوحنا آمده: و كلمه جسم گرديد و ميان ما ساكن شد.[20]

نقد الوهيت
الوهيت نه با معيارهاي عقل سازگار است و نه با آموزه‎هاي شرايع آسماني. از نظر عقل، محال است كه خداي نامحدود، در قالب جسم محدود، بتواند حلول كند. از نظر آموزه‎هاي ديني نيز، تمام دين‎هاي آسماني، دعوت به خدايي يگانه كه از هر جهت نامحدود است، نموده‎اند. مسيح نيز به عنوان يكي از پيامبران الهي، هيچگاه ادعاي الوهيت نداشته است.[21] اين پولس رسول است كه اولين بار براي مسيح جنبة الوهيت قائل مي‎شود.[22]قرآن مقام الوهيت را از مسيح به شدت نفي كرده و معتقدين به آن را كافر مي‎داند.[23]

عيسي: مصلوب جاويد
مسيحيت معتقد است آدم با خوردن از ميوة درختي كه از آن منع شده بود، مرتكب گناهي شد كه خود و همة فرزندانش مستوجب عقاب شدند. ناديده گرفتن چنين خطايي، با عدل خداوند نمي‎ساخت. و عقاب با رحمت الهي ناسازگار بود. اين بود كه پسر خود عيسي را به زمين فرستاد تا با تحمل رنج جانكاه مرگ بر صليب، همة ابناي بشر را از گناه برهاند. و به اين ترتيب عدالت خواهي خدا دربارة مجازات شخص گناهكار، ارضاء شد.[24] اين بود كه پولس رسول نوشت: و چنانكه در آدم همه مي‎ميرند، در مسيح، همه زنده خواهند شد.[25]

نقد نظريه تصليب
نظرية به صليب كشيده شدن مسيح، اگر چه از نظر عقل، امري محتمل است. ولي نتايجي كه مسيحيت از آن به دست مي‎آورد، از جمله آمرزش گناه ذاتي انسان، با روح آموزه‎هاي اديان آسماني منافات دارد. چرا كه رسوخ گناه در ذات انسان، وي را از پذيرش تكاليف الهي انبياء بازداشته و لذا بعثت انبياء براي هدايت بشر، امري عبث خواهد بود. از آن گذشته با توجه به غناي ذاتي خداوند و رحمت و لطف بي‎انتهايش كه همه اديان، از جمله مسيحيت آن را پذيرفته‎اند، چه لزومي دارد كه خداوند براي بخشش انسان از وي فديه بگيرد؟ آيا اعتقاد به فديه، نوعي نگاه تاجر پيشگي به احتمال خداوند نمي‎باشد؟
اين پولس رسول است كه براي اولين بار اعتقاد به مصلوب شدن عيسي به خاطر آزادي و رستگاري انسان، را وارد مسيحيت مي‎سازد.[26]به نظر مي‎رسد برنده اصلي اعتقاد به مصلوب شدن مسيح، يهود باشد. اين يهود بود كه توطئه قتل عيسي به دست پيلاطس، حاكم روم را فراهم آورد. و چيزي كه مي‎توانست ماية خشم مسيحيت بر عليه يهود شود، با چنين اعتقادي، تبديل به زمينه چيني يك رسالت الهي از طرف يهود را فراهم آورد. از اينها گذشته افسانه مصلوب شدن عيسي، ناشي از اشتباهي بود كه در شناسايي مسيح رخ داد و فرد ديگري به جاي وي به صليب كشيده شد، و خداوند عيسي را با جسم و روحش به آسمان برد.[27]

نگاهي ديگر
تفاوت نگاه مسيحيت با آنچه اسلام دربارة عيسي مي‎گويد، ناشي از نوع قضاوت دربارة زندگي و سرانجام وي است. آفرينش خاص عيسي، كه بدون دخالت پدري بوده است، اين توهم را ايجاد نمود كه وي بشر نبوده است. لذا شايسته است كه وي را در كنار خدا و روح القدس كه واسطه فيض الهي به پسر بوده است، قرار دهيم. و مي‎توان دربارة وي سخن بالاتري گفته و در مقام الوهيت، وي را خداي تجسد يافته در ميان بشر قرار دهيم. به اين ترتيب يك نزديكي كامل ميان خدا و بشر به وجود مي‎آيد. سرانجام مسيح نيز همچون زندگيش،‌ شاهكاري جاودانه است. شاهكاري كه در آن، عيسي خود را به خاطر نجات بشريت قرباني مي‎كند و همه را رستگاري و نجات مي‎بخشد. اسلام چنين اعتقاداتي را ساخته و پرداخته ذهن بشر مي‎داند، سخن حق همان چيزي كه در آيات قرآن راجع به شخصيت عيسي گفته شده است. سخناني كه وي را از افسانه و اسطوره بودن رهايي بخشيده و در قلب و روح همه مؤمنان جاي مي‎دهد. چنانكه در صدر اسلام، نجاشي (پادشاه حبشه) با شنيدن آياتي از سورة مريم، از زبان جعفر بن ابيطالب، در تصديق آن گفت: در گفتار پيامبر اينها و آنچه كه عيسي آورده است، از يك منبع نور سرچشمه مي‎گيرند.[28]

پي نوشت ها:
[1] . ر. ك: نساء/171، صف/6، مائده/75، آل عمران/49.
[2] . ر. ك: آل عمران/47 ـ 45 و مريم/ 33 ـ 16.
[3] . نساء/172.
[4] . آل عمران/ 51، مائده/72، مائده/118.
[5] . نساء/157.
[6] . نساء/158.
[7] . جهان مذهبي، گروه نويسندگان، ترجمه دكتر عبدالرحيم گواهي، ص 720، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، 1374.
[8] . خداوند ما عيسي مسيح، جار والوورد، ترجمه مهرداد فاتحي، ص 3 ـ 2، كليساي جماعت رباني.
[9] . تاريخ جامع اديان، جان، بي‎ناس، ترجمه علي اصغر حكمت، ص 575، انتشارات آموزش انقلاب اسلامي، چهارم، 70.
[10] . تاريخ جامع اديان، ص 607 و نيز جهان مذهبي، ص 738.
[11] . خداوند ما عيسي مسيح، جان والوورد، ترجمه مهرداد فاتحي، ص 3 ـ 2، كليساي جماعت رباني.
[12] . تفسير الميزان، علامه طباطبايي، ج 6، ص 73 و نيز تفسير نمونه، مكارم شيرازي، ج 4، ص 224.
[13] . دربارة مفهوم انجيل‎ها، كري ولف، ترجمه محمد قاضي، ص 21 ـ 20، انتشارات فرهنگ، دوم.
[14] . خداوند ما عيسي مسيح، ص 8.
[15] . مفارفة الاديان، ج 2، مسيحيت، دكتر احمد شلبي، ص 138، مكتبة النهضة العصر، 3، قاهره، دهم، 98.
[16] . جهان مذهبي، گروه نويسندگان، ترجمه دكتر عبدالرحيم گواهي، ص 733 و نيز مفارقة الاديان، دكتر احمد شلبي، ج 2، ص 148، 147.
[17] . سورة نساء، آية 171.
[18] . مائده/73.
[19] . تاريخ جامع اديان، جان، بي. ناس، ص 575.
[20] . انجيل يوحنا، باب 1، آية 14.
[21] . مرقس 14:10/ مرقس 34:15، مرقس 35:1، لوقا 16:5، يوحنا 17:20، يوحنا 3:17، يوحنا 49:12.
[22] . جهان مذهبي، گروه نويسندگان، ترجمه دكتر عبدالرحيم گواهي، ص 720، 718.
[23] . مائده/17، مائده/72.
[24] . خداوند عيسي مسيح، جان والوورد، ترجمه مهرداد فاتحي، ص 134.
[25] . رساله اول پولس رسول، قرنتيان، باب 15،‌آية 22 به نقل از كتاب جهان مذهبي، گروه نويسندگان، ترجمه دكتر عبدالرحيم گواهي، ص 705.
[26] . جهان مذهبي، گروه نويسندگان، ترجمه دكتر عبدالرحيم گواهي، ص 705 و نيز تاريخ تمدن، ويل دورانت، گروه مترجمين، ج سوم، ص 689، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامي، دوم، 67.
[27] . نساء/157،158.
[28] . فروغ ابديت، جعفر سبحاني، ج 1، ص 316، مركز انتشارات و دفتر تبليغات اسلامي قم، هشتم، 72.