خانه » همه » مذهبی » آيا ازدواج موقّت مي‎تواند مشكلات اجتماعي را برطرف كند؟

آيا ازدواج موقّت مي‎تواند مشكلات اجتماعي را برطرف كند؟

مشكلات اجتماعي، گسترة وسيعي دارد، لذا نمي‎توان ازدواج موقّت را تنها راه حلّ مشكلات اجتماعي دانست. آري بخشي از مشكلات اجتماعي را مي‎توان از طريق ازدواج موقت حلّ نمود. امّا اين‎كه ازدواج موقت چگونه مي‎تواند پاره‎اي از مشكلات اجتماعي را حل كند و آيا در شرايط فعلي مي‎توان از اين نظريه بدون ارائة يك طرح جامع و كاربردي طرفداري كرد و ترويج نمود، و ديگر اين‎كه آيا راه حلّ مناسب‎تري كه هم مقبوليت اجتماعي داشته باشد و هم پيامدهاي اجتماعي طرح ازدواج موقّت را نداشته باشد، وجود دارد يا نه؟ پرسش‎هايي است كه در اين نوشتار به صورت اجمالي به آنها پاسخ داده مي‎شود.
1. با ازدواج موقت مي‎توان بخشي از مشكلات اجتماعي را حل نمود، امّا در عين حال ازدواج موقت تنها راه حلّ و حتّي بهترين راه حلّ هم نيست. اساساً فلسفة تشريع ازدواج موقت براي جلوگيري از فحشاء و فساد در جامعه اسلامي است.[1] زيرا ازدواج دايم مسئوليت و تكليف بيشتري براي زوجين و خصوصاً‌ مرد ايجاد مي‎كند، به همين دليل دختر يا پسري را نمي‎توان يافت كه از اول بلوغ جنسي كه تحت فشار غريزة جنسي قرار مي‎گيرد، آمادة ازدواج دايم باشد؛ چون مخارج عقد و عروسي، تهية منزل و اسباب و لوازم زندگي را ندارد و يا از آن جهت كه مشغول تحصيل است نمي‎تواند خود را گرفتار مشكلات زندگي نمايد و از طرفي هم امروزه در جامعة ما آداب و رسوم و توقعات و تجملات غيرضروري باب است كه نمي‎توان به سادگي آنها را فراموش كرد.
با توجّه به همة اين مسايل، جوانان دو راه را پيش رو دارند، يا راه رياضت و رهبانيت پيش گرفته و با غرايز خود مبارزه كنند و يا اين‎كه روابط آزاد جنسي را به طور نامشروع برقرار سازند.[2] در انتخاب يكي از اين دو راه اگر محيط جامعه و تربيت مذهبي جوانان به گونه‎اي فراهم باشد كه جوانان بتوانند با استفاده از شيوه‎هاي معقول و مشروع هم‎چون ورزش، عبادت، روزه گرفتن و… غرايز جنسي خود را كنترل نمايند، بسيار مطلوب و پسنديده است؛ امّا از آنجا كه شرايط فرهنگي كشور به صورت ايده‎آل فراهم نيست و عوامل مهيّج كشانندة جنسي از راه‎هاي مختلف جوانان را تحت فشار قرار مي‎دهد و از طرفي زمينة ازدواج دايم براي همگان فراهم نيست. ازدواج موقّت به عنوان يكي از راه حل‎ها مي‎تواند زمينة آرامش روحي جوانان جلوگيري از بي‎بند و باري‎ها و هوسراني‎ها در جامعة اسلامي را فراهم سازد.
2. ازدواج موقّت گرچه به عنوان يكي از راه حل‎ها مي‎تواند بخشي از مشكلات جامعه به خصوص جوانان را حلّ كند امّا از آنجا كه در جامعه استقبال خوبي از اين طرح به عمل نيامده، بلكه برعكس با مخالفت‎ها و مقاومت‎هايي روبرو شده است، نمي‎توان براي هر كسي تجويز نمود. شايد علت اصلي اين‎كه طرح ازدواج موقت در جامعة ما مورد استقبال واقع نشد، اين بود كه اولاً براي مطرح نمودن اين موضوع، زمينه‎سازي لازم انجام نشد، به گونه‎اي كه به مرور زمان اذهان مردم آمادگي شنيدن و پذيرش چنين طرح را پيدا نموده و سرانجام فرهنگ جامعه با آن سازگار گردد.
و ثانياً در شرايط فعلي يك مكانيزم قابل اجرا و كاربردي با اين ويژگي كه بتواند از همة پيامد‎هاي منفي و ناخواستة ازدواج موقت جلوگيري كند، وجود ندارد. درست است كه ازدواج موقت به عنوان يك موضوع شرعي در اسلام وجود دارد و نمي‎توان اصل آن را انكار نمود، امّا شرايط خاصي دارد كه اجراي آن در جامعة پيچيدة امروزي، بدون طرح و برنامه‎ريزي، امكان‎پذير نيست؛ و چه بسا اگر بدون برنامه و طرح كاربردي، جوانان را تشويق به ازدواج موقت كنيم، قطعاً پيامدهاي منفي به بار خواهد آورد و وسيله‎اي براي هوسبازي عده‎اي فرصت‎طلب خواهد شد كه در آن صورت نه تنها مشكلي را حلّ نمي‎كند بلكه مشكلاتي چند بر مشكلات جامعه خواهد افزود.
علاوه بر پيامدهاي منفي حقوقي، اجتماعي، روان‎شناختي يكي از پيامدهاي خطرناك اين طرح، پيامد بهداشتي آن است كه اگر تدابير لازم در نظر گرفته نشود، عدة كثيري به انواع بيماري مقاربتي از جمله ايدز مبتلا خواهند شد.
با توجّه به نكات ياد شده به نظر مي‎رسد كه ازدواج موقّت تنها راه حل مشكلات اجتماعي نيست؛ بلكه مي‎تواند به عنوان يكي از راه‎حل‎ها باشد، آن هم نه در شرايط فعلي كه هيچ طرح جامعي براي اجراي آن وجود ندارد. بنابراين براي حلّ مشكلات اجتماعي در شرايط فعلي سه طرح اساسي بايد به اجرا درآيد.
راه هاي کنترل مشكلات اجتماعي در حال حاضر
1. تلاش بيشتر در زمينة بهداشت رواني جوانان و نوجوانان: اساسي‎ترين برنامه‎اي كه مي‎تواند مصونيت فكري و اعتقادي و دوري از گناه و ناهنجاري را در خانواده‎ها، جوانان و نوجوانان ايجاد كند، اين است كه با هماهنگي و همسويي تمامي نهادهاي فرهنگي مانند صدا و سيما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، مطبوعات، آموزش و پرورش و… زمينة تربيت مذهبي افراد جامعه و تعميق باورها و شناخت ديني آنان، فراهم گردد. يعني افراد جامه به گونه‎اي تربيت شوند كه آگاهانه و با اختيار كامل از آلودگي و گناه پرهيز نمايند. در اين صورت بخش عمده‎اي از مشكلات اجتماعي و از آن جمله انحرافات جنسي و اعتياد حل خواهد شد.
2. دومين طرح كه مي‎تواند بخش عمده‎اي از مشكلات جوانان و زمينه ازدواج را حل كند و در عين حال پيامدهاي منفي طرح ازدواج موقت را نيز نداشته باشد، «فرهنگ‎سازي و ترويج ازدواج ساده» در جامعه است. در تبيين نظري اين طرح از اين نكته مي‎توان استفاده نمود كه آيين اسلام آيين سهله و سمحه يعني آسان و بلندنظر است و تمام برنامه‎هايش بر همين اساس استوار مي‎باشد؛ قانون ازدواج نيز در اسلام، بسيار سهل و آسان است و تمام مشكلات پيچيده و دست و پاگيري كه اكنون در ازدواج‎ها مشاهده مي‎كنيم، ساخته و پرداختة خود ما است، و دستورهاي اخلاقي اسلام در مورد ساده برگزار كردن ازدواج به قدري متين و ظريف است كه با رعايت و فرهنگ شدن آن در جامعه، پائين‎ترين طبقات اجتماع به راحتي مي‎توانند ازدواج كنند و در نتيجه بسياري از مشكلات اجتماعي حل گردد. در سيرة عملي پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلّم ـ و امامان ـ عليهم السّلام ـ و گفتار آنها در مورد ازدواج، به روشني استفاده مي‎شود كه آنها دستور اكيد داده‎اند تا مسلمانان هزينه‎هاي ازدواج را اعم از مهريه و ساير هزينه‎ها، سبك و آسان بگيرند.[3]البتّه طرح فرهنگ سازي ازدواج آسان چند سالي است كه مورد توصيه و حمايت مسئولان فرهنگي كشور واقع شده و كارهاي مقدماتي كه در اين زمينه انجام شده، بسيار موّفق بوده است. اميد است اين طرح با برنامه‎ريزي هرچه كارشناسانه‎تر بصورت جامع و فراگير در جامعه به اجرا درآيد تا جزء فرهنگ جامعه شود.
3. سومين طرح و برنامه‎اي كه مي‎تواند بخشي از مشكلات جامعه را حل كند و در عين حال اهميت و نقش كاربردي آن  در مرحله بعد از دو طرح پيشين است، ترويج و فرهنگ‎سازي ازدواج موقت مي‎باشد. همان‎گونه كه پيش از اين يادآور شديم، اين طرح نياز به كارشناسي و ارايه و تدوين يك برنامة اجرايي دارد كه در قدم اوّل آسيب‎هاي احتمالي اين طرح را آسيب‎شناسي كند و با در نظر گرفتن يك مكانيزم كاربردي و فراگير از پيامدهاي سوء آن جلوگيري نمايد. تأكيد ما بر اين است كه اجراي اين طرح چندين سال وقت لازم دارد تا از طرفي محققان و كارشناسان بتوانند طرح جامع و كاربردي تهيه نمايند و از سويي نيز جامعه آمادگي لازم را براي پذيرش آن پيدا نمايد، كه اين خود نيازمند به استفاده از روش‎هايي صحيح و مناسب مي‎باشد.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. عباس عباس‎زاده، ازدواج موقت نياز امروز، نشر شاكر، 1378.
2. علي غضنفري، ازدواج و آداب زناشويي در اسلام، انتشارات لاهيجي، 1380.
3. احمد حجتي، در سير زندگي با ازدواج دايم يا ازدواج موقت، موسسه محدث، 1370.

پي نوشت ها:
[1] . عباس‎زاده، عباس، ازدواج موقت نياز امروز، نشر شاكر، 1378، ص 73ـ69.
[2] . گودهي، زهرا، سيماي زن در آينة فقه شيعه، سازمان تبليغات اسلامي، 1369، ص 79.
[3] . حر عاملي، محمد بن حسن، وسايل الشيعه، ج 15، ص 10، ج 14، ص78؛‌ ج 15، ص 11.

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد