شهيد مطهري در تفيسر سورة نور مي فرمايد: ازدواج موقت براي مردان در صورتي ثواب دارد كه مرد زن ثابت نداشته باشد، يعني اگر مردي زن دائمي و در دسترس داشته باشد و براي تنوع و لذت اين كار را بكند نه تنها ثواب نبرده بلكه گناه هم كرده است، آيا در حال حاضر اين مطلب درست است يا غلط؟

قبل از هر چيز اصل سخن شهيد مطهري را ذكر مي كنيم كه مي فرمايد: «اين كه اسلام ازدواج موقت را اجازه داده، نه براي شهوت راني يك عدّه افرادي است كه يك زن دارند و گاهي دو و سه و حتي چهار زن دارند و بعد براي تنوّع باز دنبال ازدواج موقّت مي روند كه به ثواب نائل شويم. نه ،‌براي اينها ثواب ندارد، ممكن است گناه هم داشته باشد. در شرايطي كه زمينه براي ازدواج دائم فراهم نيست، چون ازدواج دائم شرايط سنگيني دارد و از طرف ديگر اسلام با فحشا مخالف است، اسلام ازدواج موقت را اجازه داده است.»[1]نكاتي كه از اين بيان شهيد استاد مطهري استفاده مي شود:‌ا- ازدواج موقت در اسلام جايز است.2- يكي از موارد جواز ازدواج موقت وقتي است كه امكان ازدواج دائم نباشد. 3- اگر اين ازدواج براي شهوت راني و لذت طلبي باشد ثوابي ندارد و ممكن است تبعات منفي اخروي هم داشته باشد. در اينجا به اختصار به چند موضوع مي پردازيم:
الف) علل تجويز ازدواج موقّت چه بوده است؟
تك همسري، طبيعي ترين حالت زناشويي است كه در آن هر يك از زوجين احساسات، عواطف و منافع جنسي ديگري را از آن خود مي داند.[2] اما اسلام در شرايط خاصّي و براي عدّه اي خاص، تعدّد زوجات و ازدواج موقت را تجويز نموده است كه در همة زمان ها بايد به اين شرايط توجه شود. الف) فردي كه به سن ازدواج رسيده است ولي به دلايل گوناگون نمي تواند ازدواج دائم نمايد، و از طرف ديگر پايبند به احكام و دستورات ديني است و نمي تواند از راه غير شرعي، نياز جنسي خود را ارضا كند، و در حالت تجرّد نيز نمي تواند بماند چون اسلام با رهبانيّت جنسي مخالف است، لذا راه منطقي و معقول براي او ازدواج موقت است. پس ازدواج موقت از باب اضطرار و يك ضرورت اجتماعي و فردي است. لذا فردي كه داراي همسر دائمي است و مي تواند نيازهاي جنسي، روحي و رواني خود را ارضا نمايد، چه نيازي به ازدواج موقت دارد؟ اگر براي هوسراني و شهوت راني باشد كه اين عمل در اسلام مردود است. امام علي ـ عليه السّلام ـ فرمود: هر كس شهوت راني كند و ازدواج هاي متعددي انجام دهد، رسوايي ها او را فرا گرفته و مفتضح خواهد شد.[3]»
پس بايد بر هواي نفس و وسوسه هاي شيطاني غلبه كرد و تقواي الهي را مراعات نمود.
ب) مورد ديگري كه ممكن است مرد نياز به اين ازدواج پيدا كند، جايي است كه همسر او نمي تواند به دلايل مختلف (بيماري، سرد مزاجي، عدم تمكين و…..) به خوبي وظايفش را انجام دهد، در اين صورت مرد مجبور مي شود براي ارضاء‌ نيازهاي روحي، رواني و جنسِي خود همسرِ ديگري براي خود انتخاب نمايد.[4]ج) در شرايط خاص اجتماعي براي جلوگيري از انحرافات جنسي و اخلاقي، با در نظر گرفتن تمامي شرايط اين نوع ازدواج به لحاظ عواقب و آثار آن براي عدّه اي مي تواند راهگشا باشد، البتّه بايد چارچوب ها و قوانين لازم براي جلوگيري از سوءاستفادة برخي افراد در نظر گرفته شود.
چرا در برخي از روايات به اين سنت تشويق شده است؟
خليفة دوم، به دلايل مختلف اين سنت اسلامي را تحريم كرد. كم كم اين سنّت در جامعة اسلامي متروك شد، ائمه ـ عليهما السّلام ـ به خاطر اينكه اين سنت اسلامي فراموش نشود، برخي از افراد را به اين امر تشويق مي كردند.[5] امام صادق ـ عليه السّلام- فرمود: هر كس به اين سنّت الهي (ازدواج موقّت) عمل كند و آن گاه غسل نمايد، ‌خداوند از هر قطرةآب غسلش 70 ملك مي آفريند تا براي او استغفار كنند.[6] بنابر اين براي احياء ‌اين سنت ديني برخي افراد را كه واجد شرايط بودند به اين امر، ترغيب مي كردند.
در مقابل، در موارد ديگري از اين امر، منع مي كردند. امام كاظم ـ عليه السّلام ـ مي فرمايد: اين كار براي كسي رواست كه خداونداو را با داشتن همسري از اين كار بي نياز نكرده است، امّا كسي كه داراي همسر است، فقط هنگامي مي تواند دست به اين كار بزند كه دسترسي به همسر خود نداشته باشد. روشن است كه ازدواج مجدد براي هوسراني، پسنديده نيست و اثرات نامطلوبي (اخلاقي و اجتماعي) خواهد داشت. پس اينكه استاد مطهري مي فرمايد: براي فردي كه متأهل است و بخواهد براي شهوت راني ازدواج كند، ممكن است گناه كرده باشد، شايد به همين جهت عوارض و پيامد هاي منفي است. از همة مهمتر اين كه اين امر انسان را از اهداف عالي خلقت و رشد معنوي و روحي كه جوهرة انسانيت است باز مي دارد.
خلاصة سخن: ازدواج موقت امر مستحبي است كه فقط براي عدّه اي از افراد جامعه با شرائط خاص ياد شده روا مي باشد و قطعاً براي كساني كه متأهل هستند و از كانون گرم خانواده برخوردار مي باشند و براي هوسراني ، لذّت و كاميابي بيشتر اقدام مي كنند، به جهت آثار و تبعات زيانبار اخلاقي، اجتماعي و فرهنگي آن به مصلحت نيست.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. نظام حقوق زن در اسلام، مرتضي مطهري، صدرا، چاپ 14، 69.
2. تحليلي بر روانشناسي ازدواج موقت، طلعت رافعي، نشر دانژه، چاپ اول، 82.
3. مسائل ازدواج و حقوق خانواده، علي اكبر بابا زاده، بدر، چاپ 4، 78.
4. اخلاق در خانه ، حسين مظاهري، اخلاق،‌چاپ چهارم،‌72.

پي نوشت ها:
[1] . مطهري، مرتضي، آشنايي با قرآن ، ‌صدرا، ‌چاپ شانزدهم، ج14، ص71.
[2] . مطهري، مرتضي، نظام حقوق زن در اسلام، صدرا، چاپ چهاردهم، ص363.
[3] . مظاهري، حسين، اخلاق در خانه، انتشارات اخلاق. چاپ چهارم.
[4] . همان، ص24.
[5] . همان، ص79.
[6] . بابا زاده، علي اكبر، مسائل ازدواج و حقوق خانواده، ‌بدر، چاپ چهارم،‌78، ص170.