لطفاً صيغه را توضيح داده و بگوييد كه اگر زني صيغه شد چه وضعيتي پيش مي آيد؟

در رابطه با قسمت اول سؤالتان مراجع تقليد چنين بيان داشته اند؛ ازدواج يا دائم است يا غير دائم. و ازدواج غير دائم به ازدواجي مي گويند كه مدت در آن معين شود و زني را كه به اين صورت عقد كنند متعه يا صيغه مي نامند، مثل آنكه به مدت يك ساعت يا يك روز يا يك ماه يا بيشتر عقد نمايند. براي اطلاع بيشتر به توضيح المسائل مراجع رجوع فرماييد. امّا در رابطه با قسمت دوم سؤالتان بهتر بود شما بيشتر توضيح مي داديد كه از چه جهت (شرعي، عرفي، اجتماعي، روان شناختي و …) مرادتان است، به هر حال ما به برخي از ابعاد اين مسأله اشاره مي كنيم.
اين امر از جهتي بستگي به شناخت اصول و قوانين و رعايت اين اصول دارد، كه اگر درست اعمال شوند از نتايج و پيامدهاي احياناً منفي جلوگيري مي شود و اگر از روي هوسراني و نامعقول تحت عنوان صيغه تن به هر رابطه با هر كسي بدهيم، ممكن است خسارت هاي مادي و معنوي به زندگي وارد آيد. پس بايد ديد كه چرا اسلام اين عمل را جايز دانسته است و آن را توصيه كرده است. اگر هدف از تشريع اين حكم را آن گونه كه هست درك كنيم و درست به كار ببنديم از اين حكم الهي مي توان همچون ازدواج بهره برد؛ ولي اگر درست به كار نرود ممكن است بعضي گرفتاريها به دنبال آن بيايد، همانطور كه ممكن است در ازدواج دائم پيش بيايد.
بعضي از پيامدها و مفاسدي كه براي ازدواج موقت (صيغه) ذكر كرده اند كه بيشتر از ناحيه افراد بي خبر و جاهل و گاه مغرض نسبت به دين مطرح شده كه اگر به درستي در حرف اينان دقت شود و از فلسفه اين حكم در اسلام مطلع باشيم مي توان به آنها جواب داد. در اين خصوص به منبع شمارة 1 و 2 رجوع كنيد. امّا آنچه كه به صورت مختصر و اجمالي مي توان در اينجا بيان كرد اين است كه:
آيا تشريع ازدواج موقت براي تأمين هوسراني است؟ به قول شهيد مطهري با غريزه جنسي چه رفتاري بكنيم؟ ايشان در اين زمينه مي فرمايند: «در هر چيزي اگر بشود ترديد كرد در اين جهت نمي توان ترديد كرد كه اديان آسماني عموماً بر ضد هوسراني و هواپرستي قيام كرده اند، تا آنجا كه در ميان غالب اديان ترك هوسراني و هواپرستي به صورت تحمل رياضتهاي شاقه درآمده است و يكي از اصول واضح و مسلم اسلام مبارزه با هوا پرستي است… (ولي) از نظر اسلام تمام غرايز اعم از جنسي و غيره بايد در حدود اقتضاء و احتياج طبيعت اشباع و ارضاء گردد… جاي ترديد نيست كه هدف اسلام از قانون ازدواج موقت اين نبوده كه وسيله عياشي براي مردم هواپرست و وسيله بدبختي و دربدري براي يك زن و يك عده كودك فراهم آيد.»[1]توصيه هايي كه از طرف ائمه به اين موضوع شده تنها مي توان گفت جهت حفظ عفت، پاكدامني و سلامت روحي و رواني افراد مي باشد. اسلام نه رهبانيت جنسي را مشروع مي داند و نه نفس كشي را جايز دانسته و نه اشتراك جنسي و هرزه گري و هواپرستي و شهوت راني را قبول دارد. از اين رو به خاطر امور زير ازدواج موقت را مشروع و جايز دانسته است.
1.تكامل روح و معنويت در سايه عفت و پاكدامني:
در اسلام اهميّت فراواني به عفت و پاكدامني انسان در زمينه مسائل جنسي داده شده به طوري كه در اوصاف مؤمنين در سورة مؤمنون چنين مي فرمايد: «قد افلح المؤمنون… و الذّين هم لفروجهم حافظون…»[2] اين آيات شرط رستگاري مؤمنين را خشوع در نماز، دوري از لغو، پرداخت زكات و آلوده نشدن دامن به گناه زنا مي داند. از طرف ديگر به شدت و قوت اين غريزه جنسي در انسان آگاه است و سركوب كردن آنرا باعث پيدايش عقده ها و ناهنجاري هاي ديگر مي داند. از اين رو راه ميانه اي كه معقول و اساسي باشد بنيان نهاده كه در صورت رعايت درست آن از هرزه گي و لجام گسيختگي روابط زن و مرد جلوگيري كرده و از طرف ديگر زمينه و بستري براي پرورش استعداد هاي روحي انسان فراهم مي آيد.
2. از ديگر مزاياي اين عمل، سلامت رواني فرد مي باشد كه در سايه آرامش خاطر حاصل مي شود. مرد و زن مسلماني كه روابط خود را در چهارچوبي كنترل شده و شرعي مي پيمايند و خود را مقيد به اصول و ضوابطي مي دانند از آرمش خاطر بيشتري برخوردارند تا كساني كه هيچ حد و مرزي در اين زمينه نمي شناسند و غرق در لذت جويي هاي متنوع مي باشند. بي شك چنين افرادي گاه احساس پوچي، بي هويتي، و حتي تنزل موقعيت و مقام خود تا حد يك ابزار كامجويي مي كنند و لذا از جهت روحي و رواني داراي تزلزل و پريشان خاطري هستند؛ چرا كه خاصيت گناه ربودن آرامش و طمأنينه از انسان است.
3. پاكي جامعه و عفت عمومي جامعه از ديگر مزايا و پيامدهاي ازدواج موقت مي باشد؛ جامعه چيزي جز روابط انسانها اعم از زن و مرد نيست. اگر روابط فردي بر پايه عفت و سلامت باشد اجتماع نيز از ناهنجاري هاي كمتري برخوردار خواهد شد. اگر امروزه نگاهي به جوامع غربي داشته باشيم، مي بينيم كه در بُعد شهواني در چه منجلابي فرو رفته اند و بنيان خانواده ها تا چه اندازه سست و بي بنياد است. در جوامعي كه زنان به راحتي در دسترس مردان قرار مي گيرند (استفاده ابزاري از زنان در مسائل جنسي و تبليغات) و يا مردان بدون هيچ پايبندي به اصول اخلاقي و وجدان انساني براي شهوت راني حاضرند با هر زني رابطه داشته باشند، سخن گفتن از قداست و كانون گرم خانواده بي معناست. از طرف ديگر كم نيستند زنان و بچه هايي كه سرپرست خود را از دست داده اند و از مشكلات عاطفي، مالي و … در رنج هستند، اسلام براي اينكه اين گروه از جامعه هم از يك زندگي معمولي همچون ديگران برخوردار شوند تشويق و توصيه كرده كه مردان با چنين زناني ازدواج كنند ـ البته  با رعايت عدالت و در جهت مصلحت يتيمان ـ و اگر زني از ازدواج دائم بي بهره بود راه ازدواج موقت را براي او باز كرده تا از مشكلات ـ جنسي، عاطفي و مادي ـ او كاسته شود.
البته بايد ياد آور شد كه ازدواج موقت نيز همانند ساير احكام و حتي مانند خود ازدواج دائم مي تواند باعث سوءاستفاده مرد و زن قرارگيرد. چه بسا مرداني با سوءاستفاده از اين موضوع باعث بدبختي زناني شده اند و يا زناني با استفاده از اين امر، كانون گرم خانواده مردي را بر هم زده اند. به نظر مي رسد آنچه كه مهم است اين است كه زن و مردي كه مي خواهند در اين جهت اقدام كنند به صورت عقلايي و در چار چوب شرع و براي حفظ تقوا و عفت خود و برطرف كردن مشكلات روحي، رواني و جنسي خود دست به اين كار بزنند، آن هم در صورتي كه ازدواج دائم ميسّر نيست و يا اينكه مشكلات ديگري در كار است. در اين ميان زن بايد هوشياري بيشتري به خرج دهد تا وسيله هوس بازي قرار نگيرد؛ بلكه بعد از شناخت فردي متدين، با تقوا و عاقل، دست به ازدواج موقت بزند. و از طرفي هم خود  را در برابر خداوند مسئول بداند كه مبادا به كانون خانواده آن مرد آسيبي بزند؛ چرا كه در اين صورت ممكن است خود از عقاب دنيوي و اخروي مصون نماند. اگر عاقلانه رفتار شود و هدف حفظ عفت، پاكدامني و تقوا شد و مرد مقابل را نيز اين گونه شناخت، مي توان از پيامدهاي منفي آن آسوده خاطر شد و الا ممكن است انسان با غفلت و شتابزدگي دچار پيامدهاي منفي اي شود ـ كما اينكه در ازدواج دائم هم مي شود ـ كه زندگي او را تحت الشعاع خود قرار دهد.
تذكر: البته زنان در اين ازدواج آسيب پذيرتر هستند؛ بنابراين رعايت حدود و شرايط شرعي و عرفي مي تواند آسيب ها را كم كند.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1.نظام حقوق زن در اسلام، شهيد مطهري، انتشارات صدرا، چاپ 16، آذر1371.
2. ازدواج موقت نياز امروز، عباس عباس زاده، نشر شاكر، 1378.
3. هفته نامه پرتو، بهمن 1383، در دوازده مقاله.
4. احكام بانوان، مطابق فتواي حضرت آيت الله مكارم شيرازي، تهيه ابوالقاسم عليان، نشر مدرسه امام علي ابن ابيطالب ـ عليه السّلام ـ ص 171 ـ 168.

پي نوشت ها:
[1] . اقتباس از كتاب: مطهري، مرتضي، نظام حقوق زن در اسلام، انتشارات صدرا، چاپ شانزدهم، 1371، ص 78 ـ 77.
[2] . مؤمنون/5.