اگر حرف زدن و نگاه كردن به نامحرم گناه است در دين اسلام چگونه همسر دلخواه را بايد انتخاب كرد و ارتباط برقرار كرد؟

سؤال مطرح شده در واقع تركيبي از دو سؤال مي‌باشد كه هر كدام جواب مخصوص به خود را دارد.
سؤال اول: آيا در دين اسلام نگاه كردن و صحبت كردن با نامحرم مطلقاً اشكال دارد؟
سؤال دوم: حكم نگاه كردن و صحبت كردن با كسي كه مي‌خواهيم با او ازدواج كنيم، چيست؟
جواب سؤال اول: بايد توجه داشت كه اسلام صحبت كردن با نامحرم و نگاه كردن به نامحرم را به طور مطلق حرام نكرده، چرا كه انسان يك موجود اجتماعي است و ناگزير از برخي ارتباطات؛ در اسلام براي ارتباط با نامحرم (كلامي و ديداري) يك سري ضوابط و قوانين وضع شده كه به طور قطع اين قوانين و مقرّرات در راستاي به كمال رسيدن انسان وضع شده است. يعني يك سازگاري بين تكوين (ساختار جسم و روح) و تشريع (قانون گذاري) وجود دارد و همة احكام اسلام بر اساس نظام خلقت انسان و جهان وضع شده است.[1] خداوند متعال در مورد اين تطابق چنين مي‌فرمايد:«فَاَقِم وَجهك للدين حنيفاً فطره اللهِ التي فَطَرَ الناسَ عليها لا تبديلَ لخلقِ اللهِ ذلك الدين القيم و لكنَّ اكثر النّاس لا يعلمون»[2] «پس تو روي به جانب آيين پاك اسلام آور و پيوسته از طريق دين خدا كه فطرت خلق را بر آن آفريده است پيروي كن كه هيچ تغييري در خلقت خداوند نبايد داد، اين است آيين استوار حق و لكن اكثر مردم از حقيقت آن آگاه نيستند.»[3]بر طبق اين ديدگاه اگر چيزي حرام شده قطعاً براي انسان مضرّ بوده و اگر چيزي واجب شده براي او لازم و مفيد و ضروري است. در نتيجه ريشة قوانين الهي به نياز خود انسان برمي‌گردد نه به خداوندي كه كمال مطلق است و بي‌نياز.[4]با اين توضيح كوتاه كه داده شده در مورد سؤال اول بايد بگوئيم كه نگاه كردن به نامحرم و صحبت كردن با او در چهارچوبي كه اسلام تعيين كرده است هيچ اشكالي ندارد. از آنجايي كه دختر و پسر دو جنس مخالف هستند، نسبت به يكديگر جاذبه دارند و تعيين اين ضوابط از سوي اسلام براي روابط دختر و پسر به خاطر اين است كه اين روابط به حاكميت شهوت بر روابط و اجتماع منجر نگردد. مثلاً در اسلام آمده كه ارتباط كلامي با نامحرم به قصد لذّت نباشد. امّا براي ارتباط‌هاي ضروري با رعايت اصول و ضوابط اسلامي هيچ اشكالي ندارد.
جواب سؤال دوم:
ازدواج يك ميثاق مقدس آسماني است كه دختر و پسر دو ركن اساسي اين ميثاق مقدس هستند. طبيعي است كه دختر و پسر بايد يكديگر را انتخاب كنند و انتخاب بدون شناخت ميسّر نيست و شناخت بدون ارتباط امكان پذير نيست. از اين رو اسلام به دختر و پسري كه قصد ازدواج دارند اجازه داده كه به صورت همديگر نگاه كرده و خوب يكديگر را ببينند. به اين احاديث توجّه كنيد:
1. مردي به حضرت صادق ـ عليه السّلام ـ عرض كرد: آيا مرد مي‌تواند به زني كه قصد دارد با او ازدواج نمايد نگاه كند و مو و زيبائي‌هايش را ببيند؟ فرمود: در صورتي كه در نگاه كردن قصد لذت‌جويي نداشته باشد مانعي ندارد.[5]2. شخصي به امام صادق ـ عليه السّلام ـ عرض كرد: مردي قصد دارد با زني ازدواج كند،آيا جايز است به او نگاه كند؟ فرمود: آري، زن نيز مي‌تواند لباس نازك بپوشد تا مرد درست او را ببيند، زيرا مرد، زن را با قيمت سنگيني به دست مي ‌آورد.[6] آري لازم و ضروري است كه دختر و پسر يكديگر را ببينند، اگر مورد پسند واقع شدند، رسماً به خواستگاري بروند و چه بسيار نمونه‌هايي كه به خاطر دقت نكردن در اين مسأله، ازدواج ناموفق و نافرجامي داشتند.
امّا در مورد صحبت كردن با نامحرم در امر ازدواج، اسلام باز اين اجازه را داده كه دختر و پسر با هم صحبت كنند و از آراء و افكار يكديگر مطلع گردند.
در پايان تذكّر چند نكته لازم است:
1. بايد قبل از انجام هر كاري نسبت به آن كار شناخت و آگاهي و اطّلاعات كافي به دست آوريم «بي‌گدار به آب نزنيم» مخصوصاً در امر مهمي مانند ازدواج؛
2. توجه به ملاك‌هاي اسلامي و انساني در انتخاب همسر بايد عميقاً مورد توجه قرار گيرد؛
3. صحبت كردن دختر و پسر تنها راه شناخت نيست و بايد قبول داشته باشيم كه با صحبت كردن و نگاه كردن تنها بخشي از انتخاب را انجام داده‌ايم و چه بسيار كساني كه در صحبت بسيار خوش كلام امّا در عمل …
4. در انتخاب همسر علاوه بر استفاده از ارتباط كلامي و ديداري با خواستگار بايد از شيوه‌هايي مانند: تحقيق و بررسي، استفاده از تجارب والدين و ديگر افراد دلسوز، مشورت و … نيز بهره گرفت.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. روابط اجتماعي دختران و پسران، چرا و چگونه؛ علي آذر تاج، رشت، انتشارات: نشر حق شناسي. 1381.
2. ازدواج آسان و شيوة همسرداري، محمّد محمدي اشتهاردي، انتشارات نبوي، چاپ اول، 1371.
3. آئينه ازدواج و روابط همسران، سيد ضياء الدين صدري، انتشارات: انجمن اولياء و مربيان جمهوري اسلامي ايران، تهران، 1373.

پي نوشت ها:
[1] . شجاعي، محمّد، درّ و صدف، انتشارات نشر محيي، چاپ اول، 1376، ص 25.
[2] . روم/30.
[3] . ترجمة الهي قمشه‌اي.
[4] . شجاعي، محمّد، همان، ص 26.
[5] . به نقل از اميني، ابراهيم، انتخاب همسر، انتشارات سازمان تبليغات اسلامي، چاپ اول، 1369. ص 912.
[6] . اميني، ابراهيم، انتخاب همسر، نشر سازمان تبليغات اسلامي، چاپ اول، 1369، ص 113.