آيا آيات منسوخ همچنان جزء‌ قرآن است؟ بهتر نيست هنگام قرائت قرآن آيات منسوخ قرائت نشود و به جاي آن آيات ديگر قرآن قرائت شود؟ و آيا وجود آيات منسوخ سبب اشتباه مكلفين نمي‌شود؟

دانشمندان اسلامي، نسخ قرآن را چند گونه تصوير كرده ‌اند كه فقط برخي از اقسام آن مورد پذيرش و اتفاق مسلمين است و آن «نسخ حكم آيه ‌اي از قرآن به آية ديگر»، بدون فسخ تلاوت است. اما آنچه گفته شده ـ «نسخ حكم و تلاوت هر دو»[1] يا «نسخ تلاوت بدون نسخ حكم»[2] ـ هر چند در كلام بعضي از اهل سنت آمده، ولي از آنجا كه مستند آنان حديث بي‌اعتباري است[3]، تمام علماي شيعه و محققان اهل سنت با آن مخالفت ورزيده ‌اند؛ از جمله علماي اهل سنت که با اين ديدگاه ب مخالفت پرداخته اند :
بدر الدين زركشي اين قول را مستند به خبر واحد و بي‌اعتبار مي‌داند[4].
همين طور امام سرخسي مي‌گويد: اين سخن، بازي با قرآن و منافي با دلايل صريح و قطعي حفظ قرآن است.[5]علاوه بر اين كه اين نوع نسخ با مصلحت نزول آيه منافات دارد و مهمتر از همه اين كه پذيرش اين نوع نسخ در واقع برگشت به تحريف قرآن مي‌كند؛ زيرا يكي از انواع تحريف قرآن هرگونه كم كردن يا زياد كردن الفاظ آن است.
بنابراين، تنها چيزي كه در آيات منسوخ اتفاق افتاده، برداشته شدن حكم است و كسي حق حذف آن از قرآن را ندارد و قرائت آن مانند قرائت ديگر آيات قرآن ثواب دارد و جنبه‌ هاي مختلف درس آموزي و تفسيري آن نيز پابرجاست[6].
يعني هر آيه اي حکمي تکليفي دارد و در کنار آن پيام ها و کاربرد هاي اجتماعي هم دارد که در نسخ هر چند حکم تکليفي حذف مي شود ، ولي کاربردها و پيام هاي آن باقي است وبراي جامعه راه گشا مي باشد .بنابر اين
اولاً: همان طور كه گفته شد ناسخ و منسوخ در آيات، ثمرات ويژه ‌اي دارد و تنها فايده اين آيات بيان احكام نيست كه با نسخ شدن بي‌فايده شوند.
ثانياً: ناآگاهي و اشتباه مخاطبان به هيچ روي از نظر عقلي عذر مقبولي براي وقوع در خطا نيست. زيرا آنها وظيفه دارند قرآن را بشناسند و عام و خاص، محكم و متشابه، ناسخ و منسوخ و… آن را تشخيص دهند[7].
ثالثاً: لازمه حذف اين آيات از قرآن تحريف كلام الهي است.

پي نوشت ها:
[1] . يعني هم حکم آيه نسخ شود و هم از قرآن  حذف گردد.
[2] . يعني حکم الهي به قوت خود باقي بماند ولي خداوند متعال دستور دهد که آيه از قرآن کريم حذف شود و خوانده نشود .
[3] . معرفت، محمد هادي، تلخيص التمهيد، ج1، ص420؛ به نقل از صحيح مسلم، ج4، ص167.
[4] . زركسي، بدر الدين، البرهان في علوم القرآن، ج2، ص39.
[5] . معرفت، محمد هادي، تلخيص التمهيد، ج1، ص423؛ از اصول سرخسي، ج2، ص78.
[6] . ر.ك. سعيدي روشن، علوم قرآن، ص305 به بعد؛ و تلخيص التمهيد، ج1، ص426.
[7] . ر.ك. سعيدي روشن، محمد باقر، علوم قرآن.