خانه » همه » مذهبی » آية چهار سورة قدر را شرح داده و بفرماييد مقصود از روح چيست؟

آية چهار سورة قدر را شرح داده و بفرماييد مقصود از روح چيست؟

سوره شناسي و سيماي سورة قدر
1. سورة قدر، نود و هفتمين سورة قرآن است؛
2. داراي پنج آيه مي باشد؛
3. سورة مكي است. يعني در مكّه نازل شد؛
4. محتواي كلّي آن در رابطه با نزول قرآن در شب قدر است و به دنبال آن پايين آمدن ملائكه و روح در زمين است.

اما ترجمه و شرح آية چهار
« تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ؛ فرشتگان و (روح‏) در آن شب به اذن پروردگارشان براى [تقدير] هر كارى نازل مى‏شوند. »

شرح آيه
علامه سيد محمد حسين طباطبايي در تفسير خود ذيل اين آيه مي فرمايند: ظاهر آن است كه مراد از روح دراين آيه، «همان روح از امر پروردگارم مي باشد » است كه در سورة اسري آمده است[1]. و آن آيه اين است كه:
« وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي وَمَا أُوتِيتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلا قَلِيلا[2]؛ و از تو درباره روح‏ سؤال مى‏كنند، بگو: روح از فرمان پروردگار من است‏؛ و جز اندكى از دانش‏، به شما داده نشده است‏!»
در واقع علامة طباطبايي طبق روش تفسيري خود، آية چهار سورة قدر را با آية «85» سورةاسري تفسير كرده است.
به هر حال كلمة «روح» 21 مرتبه در قرآن شريف آمده و در موارد زير به كار رفته است:
1. به معناي روحي كه در كالبد انسان دميده شده است: « ثُمَّ سَوَّاهُ وَنَفَخَ فِيهِ مِنْ رُوحِهِ وَجَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَالأبْصَارَ وَالأفْئِدَةَ قَلِيلا مَا تَشْكُرُونَ ؛[3] سپس [اندام‏] او را موزون ساخت و از روح خويش در وى دميد؛ و براى شما گوش و چشمها و دلها قرار داد؛ امّا كمتر شكر نعمتهاى او را بجا مى‏آوريد!  »
2. به معناي وحي : « رَفِيعُ الدَّرَجَاتِ ذُو الْعَرْشِ يُلْقِي الرُّوحَ مِنْ أَمْرِهِ عَلَى مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ لِيُنْذِرَ يَوْمَ التَّلاقِ ؛[4] او درجات [بندگان صالح‏] را بالا مى‏برد، او صاحب عرش است‏، روح [مقدّس‏] را به فرمانش بر هر كس از بندگانش كه بخواهد القاء مى‏كند تا [مردم را] از روز ملاقات [= روز رستاخيز] بيم دهد! »
3. به معناي قرآن: « وَكَذَلِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ رُوحًا مِنْ أَمْرِنَا مَا كُنْتَ تَدْرِي مَا الْكِتَابُ وَلا الإيمَانُ وَلَكِنْ جَعَلْنَاهُ نُورًا نَهْدِي بِهِ مَنْ نَشَاءُ مِنْ عِبَادِنَا وَإِنَّكَ لَتَهْدِي إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ ؛[5] همان گونه [كه بر پيامبران پيشين وحى فرستاديم‏] بر تو نيز روحى را بفرمان خود وحى كرديم‏؛ تو پيش از اين نمى‏دانستى كتاب و ايمان چيست [و از محتواى قرآن آگاه نبودى‏]؛ ولى ما آن را نورى قرار داديم كه بوسيله آن هر كس از بندگان خويش را بخواهيم هدايت مى‏كنيم‏؛ و تو مسلّماً به سوى راه راست هدايت مى‏كنى‏. »
4. به معناي روح القدس: « وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَقَفَّيْنَا مِنْ بَعْدِهِ بِالرُّسُلِ وَآتَيْنَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ الْبَيِّنَاتِ وَأَيَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ أَفَكُلَّمَا جَاءَكُمْ رَسُولٌ بِمَا لا تَهْوَى أَنْفُسُكُمُ اسْتَكْبَرْتُمْ فَفَرِيقًا كَذَّبْتُمْ وَفَرِيقًا تَقْتُلُونَ ؛[6] ما به موسى كتاب -تورات‏- داديم‏؛ و بعد از او، پيامبرانى پشت سر هم فرستاديم‏؛ و به عيسى بن مريم دلايل روشن داديم‏؛ و او را به وسيله روح القدس تأييد كرديم‏. آيا چنين نيست كه هر زمان‏، پيامبرى چيزى بر خلاف هواى نفس شما آورد، در برابر او تكبر كرديد -و از ايمان آوردن به او خوددارى نموديد-؛ پس عده‏اى را تكذيب كرده‏، و جمعى را به قتل رسانديد؟! »
5. به معناي بزرگ فرشتگان: « تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ [7]؛ فرشتگان و (روح‏) در آن شب به اذن پروردگارشان براى [تقدير] هر كارى نازل مى‏شوند. »
ولي به هر حال روح بشر امري پيچيده، ناشناخته و نفخة الهي و داراي بعد آسماني است و تنها خداوند متعال آن را مي شناسد[8].
در تفسير الكشاف كه يكي از تفسيرهاي اهل تسنن است، آمده است:
مراد از روح، جبرئيل است. برخي نيز گفته اند: روح، دسته اي از فرشته هستند كه فرشتگان ديگر او را نمي بينند مگر در شب قدر. و مراد از « مِنْ كُلِّ أَمْرٍ » سرنوشت و تقدير همة انسان ها و هر انسان است.[9]از امام صادق ـ عليه السّلام ـ از روح سؤال كردند: آيا روح همان جبرئيل نيست؟
امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود: « روح فرشته اي است كه از جبرئيل بزرگتر است. چون جبرئيل از ملائك هاست ولي روح بزرگتر از ملائكه مي باشد. در واقع روح فرشتة بزرگ است و دليل آن نيز اين است كه در سورة قدر ملائكه و روح به صورت جدا آمده است. پس ملائكه با روح با هم فرق مي كنند و روح همان جبرئيل نيست.» [10]در تفسير مجمع البيان آمده: روح همان جبرئيل است. و در ذيل «مِنْ كُلِّ أَمْرٍ» آمده هر امر خير و با بركت را گويند[11].
آن چه به عنوان خلاصه و نتيجة بحث قابل بيان است اين است كه: در شب قدر كه شب قدر شناسي، وقت شناسي، شب سرنوشت و سرنوشت ساز است، فرشتگان و روح به اذن پروردگار به زمين مي آيند و بر بندگان خدا سلام مي دهند و تا سپيدة صبح با آن ها نجوا مي كنند.
در رابطه با روح هم بايد گفت: اگر چه دراين مورد اختلاف نظر وجود دارد، ولي نظر روايت صحيح تر به نظر مي رسد، و روح، فرشته بزرگي غير از ملائكه و جبرئيل است كه وظيفة خاص خودش را دارد و يكي از فرشته هاي بزرگ شب قدر است. و در دعاي سوّم صحيفة سجاديه نيز چنين آمده است.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. مکارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، ج 27.
2. هاشمي رفسنجاني، علي اکبر، تفسير راهنما، ذيل سورة قدر.
3. دعاي سوّم صحيفة سجاديه.
4. طباطبايي، علامه سيد محمد حسين، تفسير الميزان، ترجمه سيد محمد باقر همداني، ج20.
5. قرشي، سيد علي اکبر، تفسير احسن الحديث، ج12.

پي نوشت ها:
[1] . تفسير الميزان، بيروت، مؤسسة الاعلمي للمطبوعات، چاپ سوم، 1394 هـ ق، ج 20، ص 332.
[2]  . اسراء / 85 .
[3] . سجده/ 9..
[4] . غافر/ 15.
[5] . شوري/ 52.
[6] . بقره/ 87.
[7] . قدر/ 4.
[8] . قرائتي، محسن، تفسير نور، تهران، مركز نشر فرهنگي، ج 7؛ و درس هايي از قرآن، چاپ دوم، 1380، ص 112.
[9] . تفسير الكشاف، بيروت، دارالفكر، بي تا، ج 4، ص273.
[10] . تفسير نورالثقلين، قم، دارالتفسير، چاپ اوّل، 1382، ج 4، ص 638.
[11] . تفسير مجمع البيان، تهران، مكتبة العلمية الاسلامية، بي تا، ج 5، ص 520.

دیدگاهتان را ثبت کنید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد