آیا اهمیت دادن به عید نوروز بدعت نیست؟

باسمه تعالي

جهت استحضار جنابعالي و خوانندگان گرامي نظريه فقهاي بزرگ شيعه و رواياتي را كه از ائمه عليهم السلام آمده ذكر مي كنيم و آن سيره خلفاي اهل سنت را در گرامي داشتن عيد نوروز نقل مي كنيم و قضاوت را به عهده خوانندگان گرامي مي گذاريم

نظريه فقهاي بزرگ شيعه نسبت به نوروز

ابن فهد حلي از فقهاي بزرگ شيعه مي فرمايد: «يوم النيروز يوم جليل القدر». روز نوروز يك روز با عظمتي است. المهذب البارع، ج ۱، شرح ص ۱۹۱.

حضرت آيت اللّه العظمي خوئي در پاسخ به استفتايي پيرامون فضيلت و اعمال عيد نوروز پرسيده اند، ايشان پاسخ داده اند: «لا بأس بالاتيان بالأعمال المذكورة رجاء ، والله العالم». اگر اين اعمال را به قصد رجاء باشد نه به قصد ورود، اشكال ندارد.صراط النجاة للميرزا جواد التبريزي، ج ۲، ص ۴۲۶.

از حضرت آيت اللّه العظمي سيستاني پرسيده اند: «هل يعد اعتبار النيروز عيدا من البدع في الدين؟»

كه آيا معتبر دانستن عيد نوروز بدعت است؟

پاسخ داده اند: «لا يعد بدعة». خير، بدعت شمرده نمي شود.

فقهاي شيعه به استناد روايات متعدد، فتوي به استحباب غسل روز نوروز داده اند.

علامه حلي مي فرمايد: «ويستحب الغسل ليلة الفطر… ويوم النيروز للفرس». غسل شب عيد فطر و… و نوروز مستحب است. منتهي المطلب (ط.ق)، ج ۱، ص ۱۳۰.

همين فتوي را مرحوم ابن فهد در مهذب ج ۱، ص ۱۹۱، صاحب حدائق در حدائق، ج ۴، ص ۲۳۴، و مقدس اردبيلي در مجمع الفائدة، ج ۷، ص ۱۹.

صاحب جواهر مي فرمايد: «وأما غسل يوم النيروز فعلي المشهور بين المتأخرين بل لم أعثر علي مخالف فيه».

و اما استحباب غسل روز نوروز، نظريه مشهور ميان متأخرين است بلكه در ميان فقهاء كسي را مخالف نيافتم. جواهر الكلام، ج ۵، ص ۴۱.

سخنان ائمه عليهم السلام در باره نوروز

شيخ صدوق نقل مي كند: «وأتي علي عليه السلام بهدية النيروز ، فقال عليه السلام : ما هذا؟»

خدمت حضرت امير (ع) هديه اي آوردند، حضرت فرمود اين چه هديه اين است؟ پاسخ دادند: «يا أمير المؤمنين اليوم النيروز»اين هديه روز نوروز است، حضرت هديه را پذيرفت و فرمود «اصنعوا لنا كل يوم نيروزا». شما هر روز را براي ما نوروز قرار دهيد. (هر روزتان نوروز باد). من لا يحضره الفقيه، ج ۳، ص ۳۰۰، ح ۴۰۷۳ .

از اين روايت استفاده مي شود كه حضرت هيچگونه مخالفتي با عيد نوروز نفرمودند، بلكه فرمودند هر روزتان نوروز باد.

و در روايت ديگري حضرت امير عليه السلام فرمود: «اليوم لنا عيد ، وغدا لنا عيد ، وكل يوم لا نعصي الله فيه فهو لنا عيد

امروز براي ما عيد است و فردا هم عيد ما هست و هر روز كه خدا را معصيت نكنيم آن روز عيد ما است.

مستدرك الوسائل، ج ۶، ص ۱۵۴، ح ۶۶۷۹.

شيخ طوسي در مصباح از امام صادق (ع) نقل كرده كه حضرت به معلي بن خنيس فرمودند: «إذا كان يوم النيروز فاغتسل والبس أنظف ثيابك ، وتطيب بأطيب طيبك ، وتكون ذلك اليوم صائما

روز نوروز غسل كن و پاكيزه ترين لباست را بپوش و خود را خوشبو نما و اين روز را روزه بگير و بعد از نماز ظهر و عصر چهار ركعت نماز (با آداب خاصي) بجاي آور و دعا كن «يغفر لك ذنوب خمسين سنة». خداوند گناه پنجاه سال تو را مي آمرزد.

وسائل الشيعة (آل البيت)، ج ۸، ص ۱۷۲ – ۱۷۳، ح ۱۰۳۳۸، مصباح المتهجد : ۷۹۰.

ابن فهد حلي در مهذب نقل كرده كه امام صادق (ع) به معلي بن خنيس فرمود: «إن يوم النيروز هو اليوم الذي أخذ فيه النبي ( صلي الله عليه وآله ) لأمير المؤمنين ( عليه السلام ) العهود بغدير خم فأقروا له بالولاية ، فطوبي لمن ثبت عليها ، والويل لمن نكثها»

روز نوروز همان روزي است كه پيامبر اكرم صلّي اللّه عليه وآله در غدير خم، از مردم نسبت به امير مؤمنان (ع) عهد و پيمان گرفت. و در اين روز با ولايت علي (ع) تجديد پيمان نماييد، خوشا به حال كسي كه در ولايت علي (ع) ثابت قدم بماند و واي به حال كسي كه پيمان شكني كند.

و حضرت در ادامه فرمود: «وما من يوم نيروز إلا ونحن نتوقع فيه الفرج ، لأنه من أيامنا حفظه الفرس وضيعتموه».

ما در روز نوروز انتظار فرج داريم، زيرا آن روز از روزهاي ويژه ما اهل بيت است كه شما آن را ضايع كرديد ولي فارسها آن را حفظ كردند.

المهذب : ۱۹۴، وسائل الشيعة (آل البيت)، ج ۸، ص ۱۷۳ ، ح ۱۰۳۳۹، والبحار ۵۹ : ۱۱۹.

سيره خلفاي اسلامي در عيد نوروز

علامه سيد جعفر مرتضي مي نويسد: اهل سنت روز نوروز را گرامي مي داشتند و به همديگر هدايا مي فرستادند، خليفه اسلامي متوكل عباسي، در بغداد، چيزهاي ساخته شده از عنبر و گلهاي مخصوصي ميان مردم توزيع مي كرد. الديارات / ص ۵۷ ، وراجع ص ۳۹ / ۴۰ ونشوار المحاضرات / ج ۸ / ص ۲۴۶ والعامة في بغداد / ص ۲۵۳ / ۲۵۴ عنهما وعن عجائب المخلوقات / ص ۱۲۱ وعن صبح الأعشي / ج ۲ / ص ۴۲۰ .

«وقيل إنّه أول من أخر النيروز رفقا بأهل الخراج

گفته اند كه ايشان اولين كسي بود كه روز عيد نوروز را به خاطر مدارا با اقليتهاي مذهبي، به تأخير انداخت. محاضرة الأوائل / ص ۱۴۲ .

و مادر مقتدر عباسي اين روز را گرامي مي داشت. نشوار المحاضرات / ج ۱ / ص ۲۹۳ ، وراجع : المستطرف / ج ۲ / ص ۵۲ .

واثق هم اين روز را گرامي مي داشت. الأغاني / ج ۱۹ / ص ۲۳۰ .

و مصنور دوانيقي نيز به اين روز اهميت مي داد

و اول كسي كه روز نوروز را گرامي داشت و عيد باستاني اعلام كرد، حجاج بن يوسف ثقفي بود. الأوائل / ج ۲ / ص ۳۴.

دكتر صالح ورداني از علماي مصر مي نويسد: وكان الفاطميون بالإضافة إلي ذلك يحتفلون بعيد النيروز ويوزعون فيه أصناف الحلوي.

در زمان حكومت فاطميون، عيد نوروز را جشن مي گيرفتند و انواع شيريني جات در اين روز توزيع مي كردند. الشيعة في مصر ص ۳۴.

تمام اين كارها توسط خلفاي اسلامي در سه قرن آغازين اسلام، انجام مي گرفت و هيچ يك از علماي بزرگ اعتراض نمي كردند. المواسم والمراسم ص ۹۹.