این‌که امام کاظم(ع)، فرزند مؤمن در صُلب پدر کافرش را به سنگ‌ریزه‌‌‌ی درون خشت تشبیه نموده، ناظر به چه واقعیتی است؟

این سخن در گفت‌وگویی میان امام کاظم(ع) و علی بن یقطین بیان شده است.

ماجرا از این قرار بود که یقطین بن موسی از افراد معروفی به شمار می‌آمد که مردم را به حمایت از حاکمان بنی عباس فرا می‌خواند[1] و به همین جهت نیز مورد تعقیب مروان – آخرین خلیفه اموی – قرار گرفت و متواری شد.[2]

او به دلیل این‌که بدون هماهنگی و اجازه از امام صادق(ع) مردم را به سمت بنی‌عباس دعوت می‌کرد، مورد نفرین حضرتشان قرار گرفت.[3]

پسر او، على بن یقطین[4] که در دربار هارون الرشید منصبی داشت، اما در باطن از شیعیان مبرز و از دوست‌داران اهل‌بیت(ع)  به شمار می‌آمد و از همین‌رو از پیامدهای این نفرین نگران بود، روزی موضوع نفرین امام صادق(ع) به پدرش را با امام کاظم(ع) در میان گذاشت. امام به او فرمود: «آن‌گونه تو فکر می‌کنی، نیست؛ زیرا انسان مؤمن در صُلب کافر مانند سنگ‌ریزه‌ها در درون خشت خام است که وقتى باران بیاید، خشت را شسته و با خود می‌برد، ولى سنگ‌ریزه‌ها در جای خود باقی‌ می‌مانند».[5]

توضیح آن‌که علی بن یقطین نگران پیامدهای نفرین امام صادق(ع) نسبت به پدرش یقطین بود و این‌که نکند خود او و فرزندانش نیز در دایره این نفرین قرار گیرند، اما امام کاظم(ع) با ارائه مثالی به او آرامش داد و او را از نگرانی خارج کرد.

[1]. ابن کثیر دمشقی‏، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، ج 10، ص 189، بیروت، دار الفکر، 1407ق.

[2]. نجاشی، احمد بن علی، فهرست أسماء مصنفی الشیعة(رجال نجاشی)، ص 270، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ ششم، 1365ش.

[3]. جیلانی، رفیع الدین محمد، الذریعة إلی حافظ الشریعة، محقق، مصحح، درایتی، محمدحسین، ج 2، ص 225، قم، دار الحدیث، چاپ اول، 1429ق.

[4]. « همکاری با خلفا و تأیید آنها»، 2801؛ «امامان(ع) و خوردن از اموال حاکمان جور»، 79877.

[5]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 13، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.