آیا واژه‌های متفاوتی؛ مانند «نَوم»، «نُعاس»، «سِنَة» و … که برای خوابیدن استفاده می‌شوند، تفاوتی هم با یکدیگر دارند؟

1. «نَوم»: نَوم(خواب) فرایندی در بدن انسان است که دو معنای عام و خاص دارد و هرگاه به تنهایی مورد استفاده قرار گیرد، شامل هر نوع خوابیدنی خواهد بود، مانند «وَ جَعَلْنا نَوْمَکُمْ سُباتا»،[1] که تمام انواع خواب‌ها را می‌توان مشمول این آیه دانست، اما اگر همراه با نوع خاصی از خواب قرار گیرد، معنای مقابل آن نوع خاص را خواهد داشت، مانند «لا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَ لا نَوْم‏»[2] که «نوم» در این آیه نشانگر خواب عمیق است.
2. 2. «نُعاس»: واژه‌ی «نُعاس» که در دو آیه از قرآن وارد شده،[3] از ماده «نَعس» به معنای سستی بدن در جهت استراحت و طبق اقتضای طبیعت آن است. این حالت پس از تلاش و کار زیاد بر انسان مستولی می‌شود که در این حالت انسان، احساس نیاز به استراحت و خوابیدن می‌کند. برای خواب، مراحل متعددی ذکر شده است و گفته شده که «نعاس» اولین مرحله آن به شمار می‌رود.[4]
3. «سِنَة»: مرحله‌ی دوم استراحت بدن و خواب، «سنه» یا «وسن» نام دارد که مربوط به زمانی می‌شود که نعاس و سستی بدن شدت یافته و به اصطلاح سنگین می‌شود. این واژه نیز در قرآن وجود دارد.[5]
4. «تَرنیق»: وقتی که نعاس و سستی بدن به چشم اثر گذاشته و موجب بسته‌شدن آن شود، بدون این‌که شخص به خواب برود، «ترنیق» نامیده می‌شود.
5. «کَرَی و غَمض»: مرحله‌ی بعد که شخص وارد حالت بین خواب و بیداری می‌شود، «کرُی» یا «غمض» نامیده می‌شود.
6. «عَفق»: وقتی که شخص به حالتی برسد که در حالت خواب قرار دارد، ولی صدای اطراف خود را می‌شنود، به آن «عَفْق» گفته می‌شود.
7. «هُجُود و هُجُوع»: آخرین مرحله‌ی خواب، که شخص به طور کامل به خواب فرود می‌رود را «هُجُود» یا «هُجوع» گویند.[6]

واژه‌های دیگری نیز برای خواب وجود دارد که با مراجعه به کتاب‌های لغت می‌توان به آنها دست یافت.

[1]. نبأ، 9.

[2]. بقره، 255.

[3]. آل عمران، 154؛ انفال، 11.

[4]. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 12، ص 171، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360ش.

[5]. بقره، 255.

[6]. فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر، ج 2، ص 613، قم، منشورات دار الرضی، چاپ اول، بی‌تا.