در نگاه ملکوتی، چند عالم باطنی در زمین وجود دارد؟

در مورد تعداد عوالم موجود در زمین[1] گزارش‌های متعددی وجود دارد که تنها به نقل چند مورد آن بسنده می‌کنیم:

1. «وَ کذلِک نُرِی إِبْراهِیمَ مَلَکوتَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ؛ و هم‌چنین به ابراهیم(ع) ملکوت آسمان‌‌ها و زمین را نشان دادیم».[2] جابر از امام باقر(ع) خواست تا در مورد این آیه توضیح دهد. امام(ع) ملکوتی که ابراهیم(ع) آن‌را دید، تاریکى و ظلماتی که ذوالقرنین آن‌را پیمود، سرچشمه زندگانی که حضرت خضر(ع) از آن نوشید را به او نشان داد. سپس فرمود: ملکوت زمین دوازده عالم است که هر کدام به شکلى است. هر امامى که از دنیا برود، در یکى از این عالم‌ها جاى می‌گیرد.[3]
2. در برخی از گزارش‌ها به وجود 18 هزار عالم برای زمین اشاره شده است: برای جن‌ها یک عالم وجود دارد و برای انسان‌ها نیز یک عالم وجود دارد. به غیر از این دو عالم، هیجده هزار عالم از ملائکه بر روی زمین قرار دارد. علاوه بر این‌که زمین چهار زاویه و جهت دارد که در هر زاویه آن 4500 عالم وجود دارد.[4]
3. در برخی گزارش‌ها به وجود 80 هزار عالم برای زمین اشاره شده است که نصف آن(40 هزار) عالم در خشکی و نصف دیگر آن(40 هزار) عالم در دریا قرار دارد.[5]
4. در برخی از گزارش‌ها به وجود 1000 عالم اشاره شده است که 600 عالم آن در دریا و 400 عالم آن در خشکی قرار دارد.^[6]
5. در برخی از گزارش‌ها به وجود 360 عالم در زمین اشاره شده است که 300 عالم نمی‌دانند که خالقی دارند و 60 عالم آن، خالق خود را می‌شناسند.^[7]
6. کسی غیر از خدا توان شمارش تعداد عوالم را ندارد.[8]

در ارتباط با این گزارش‌ها باید گفت:

الف) بیشتر آنها روایتی نیستند که به معصوم(ع) استناد داده شده باشند.

ب) با توجه به این‌که عدد، مفهوم ندارد و حجت نیست؛ می‌توان گفت عددهای بیان شده برای تعداد عوالم زمین، حجت نیست و بدین معنا نخواهد بود که بیشتر از این تعداد وجود ندارد، بلکه ممکن است هر کدام از این عددها با نگاهی خاص بیان شده باشد.

[1]. «زمین های هفت گانه»، 4906؛ «خلقت آسمان و زمین در شش روز»، 3199؛ «خلقت زمین، قبل از خلقت آسمان»، 5041.

[2]. انعام، 75.

[3]. صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد ص، محقق، مصحح، کوچه باغی، محسن بن عباسعلی،‏ ج 1، ص 404 – 405، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ دوم، 1404ق.

[4]. ابو نعیم احمد بن عبد الله الاصبهانى‏، حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، محقق، مصحح، شفیعى کدکنى‏، محمد رضا، ج 2، ص 219، قاهره، دار ام القراء للطباعة و النشر، چاپ اول، بی‌تا.

[5]. عبد القادر الجیلانى‏، السفینة القادریة، محقق، مصحح، بواب‏، محمد سالم، ص 80 – 81، بیروت، دار الالباب‏، چاپ اول، 1412ق‏.

[6]. همان.

[7]. همان.

[8]. همان.