آداب نوشیدن آب چیست؟

آب، مایع طاهر و مطهری است که از ضروریات زندگی جانداران می‌باشد. ارزش این مایع گران‌قدر به حدّی است که امام علی(ع) آن‌را برترین نوشیدنی‌ در دنیا و آخرت دانسته‌اند[1] و در روایت دیگری توصیه شده است که آب را به گونه‌ای بنوشید که از نوشیدن آن لذت ببرید.[2]
امروزه با افزایش جمعیت و به دنبال آن، بالا رفتن مصرف آب در کشاورزی و صنعت، مصرف صحیح و خودداری از اسراف، مهم‌ترین نکته ضروری در مورد آب می‌باشد که باید به آن دقت کرد؛ زیرا توصیه‌های بسیاری در اسلام در مذمت اسراف نقل شده است.[3]
علاوه بر این، توصیه‌هایی پیرامون نوشیدن آب در ظرف‌های خاصی وجود دارد که این روایات مرتبط با ظرف‌های زمان صدور روایت است.[4]
اما توصیه‌های بسیاری هم وجود دارد که امروزه قابل اجرا است.
دعا هنگام نوشیدن آب
پیامبر خدا(ص) هنگام نوشیدن آب این دعا را می‌خواند: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی جَعَلَهُ عَذْبًا فُرَاتًا بِرَحْمَتِهِ، وَ لَمْ یَجْعَلُهُ مَالِحًا لجَاجًا بِذُنُوبِنَا»؛[5] سپاس خداوندی را که این آب را با رحمتش گوارا گردانید و آن‌را به مجازات گناهان ما، شور و گندیده قرار نداد.
امام صادق(ع) فرمود: هرگاه کسى پیش از آب خوردن «بِسْم اللّهِ» بگوید سپس [نوشیدن آب را] قطع کرده و «الحمد لله» بگوید. سپس قبل از نوشیدن مجدد «بِسْمِ اللّهِ» بگوید و بخورد و بعد از خوردن دوباره «اَلْحَمْدُ لِلّهِ» بگوید؛ تا زمانی که آن آب در شکم او است تسبیح خدا گوید و ثوابش از براى او باشد.[6]
دعاهای دیگری نیز در همین زمینه در منابع روایی نقل شده است.[7]
آرام نوشیدن آب
در روایات آمده است، آب را باید به آرامی نوشید و از یک‌باره خوردن آن پرهیز کرد؛ پیامبر خدا(ص) فرمود: «آب را به آرامى بمکید، و آن‌را نبلعید».[8]
ایستاده خوردن آب در روز و نشسته نوشیدن در شب
امام صادق(ع) فرمود: «ایستاده آشامیدن آب در روز، غذا را گوارا می‌سازد و ایستاده آشامیدن آب در شب، زردآب می‌آورد».[9]
در این زمینه روایات دیگری نیز وجود دارد.[10]
با سه نفس خوردن آب
امام صادق(ع) فرمود: نزد پدرم نشسته بود و عبدالله بن على (برادر امام باقر) آمد و اجازه حضور براى عمرو بن عبید و … گرفت. آنان، پس از اجازه نزد آن‌حضرت آمدند و نشستند و گفتند: اى اباجعفر! براى هر کارى روشی وجود دارد که باید بدان ملتزم بود؟ امام فرمود: «آرى کارى نیست، مگر آن‌که روشى دارد که باید بدان ملتزم بود»، سپس آب خواست و کوزه آب را آوردند. آن افراد گفتند: اى اباجعفر! آیا برای نوشیدن آب از این کوزه نیز روشی وجود دارد؟ امام فرمود: «براى کسى که می‌نوشد روشی وجود دارد»، گفتند: چه روشی؟! فرمود: «هرکسی که می‌خواهد آب بنوشد، با سه نفس بنوشد و در هر نفس حمد خدا گوید و البته از گوشه کوزه بنوشد و از جاى شکسته کوزه اگر شکسته است؛ ننوشد. سپس بگوید: “الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی سَقَانِی مَاءً عَذْباً فُرَاتاً بِرَحْمَتِهِ وَ لَمْ یَجْعَلْهُ مِلْحاً أُجَاجاً بِذُنُوبِی”؛ ‏حمد خدا را که به من آب شیرین گوارا از رحمتش نوشانید و آن‌را به جهت گناهانم، شور و تلخ نساخت».[11]
علاوه بر این، در منابع شیعه[12] و سنی[13] روایات دیگری را پیرامون سه بار نوشیدن آب نقل شده است.