چگونه بین آیات و روایات نعمت های الهی و بلاها می شود جمع کرد؟

هر چند این دو دسته از نصوص با هم تعارض دارند؛ ولی با کمی دقت می‌توان بین آنها جمع کرد. از جمله وجوه جمع بین آنها می‌تواند موارد زیر باشد:

1. ممکن است این سنتی که در آیه گفته شده است؛ مختص به شرایطی باشد و سنت دیگر مختص شرایطی دیگر. به این تحلیل در حدیثی قدسی نیز اشاره شده است: “(خداوند می‌فرماید) برخی از مؤمنان هستند که تنها غنا و بی‌نیازی آنها را اصلاح می‌کند و اگر آنها را به غیر آن دچار کنم، هلاک می‌شوند. همین طور برخی از بندگان من هستند که تنها فقر حال آنها را اصلاح می‌کند و اگر آنها را به غیر آن دچار کنم، هلاک می‌شوند”.

2. نزول برکات از آسمان و زمین تعارضی با امتحان مؤمنان با انواع بلاها ندارد. همان طور که در آیه قرآن بیان شد، با ایمان و تقوا برکات از آسمان و زمین جاری می‌شود؛ اما ممکن است خداوند در همان حال مؤمنان را با بلاهایی دیگر بیازماید.

3. حتماً لازم نیست که برکات را به معنای برکات مادی صرف ببینیم، بلکه قطعاً‌ برکات معنوی نیز مورد نظر است. این که خداوند مؤمنان را با سختی‌ها آزمایش می‌کند، یکی از همین برکات معنوی است؛ چرا که سبب کمال قرب در آنها می‌شود.

4. ممکن است گفته شود که در آیه مورد نظر همان طور که در ترجمه هم آمد، اشاره به یک سنت اجتماعی دارد؛ یعنی اگر قومی ایمان بیاورند و تقوا پیشه کنند، خداوند برای آنها برکات را نازل می‌کند. در صورتی که روایات بعدی اشاره به سنتی فردی دارد.