در مورد علت نامگذاری قوم یهود به این نام دو نقل وجود دارد.[1]
1. این نام از آیه شریفه «إِنَّا هُدْنا إِلَیْکَ»، یعنى ما به سوى تو رجوع کردهایم، گرفته شده است.
راغب در کتاب مفردات از بعضى نقل مىکند که نامگذارى قوم یهود به این نام، به دلیل همین سخنى است که با خدا داشتند.[2]
این معنا در روایات نیز مورد تأیید قرار گرفته است. مفضل به امام صادق(ع) گفت: آقا! چرا قوم موسى(ع) را یهود مىگویند؟ فرمود: براى اینکه خداوند از زبان آنها نقل کرده است که گفتند: إِنَّا هُدْنا إِلَیْکَ، یعنى ما به سوى تو رجوع کردهایم.[3]
2. از نام یهوذا فرزند حضرت یعقوب گرفته شده است. برخى دیگر از مفسران گفتهاند: علت نامگذارى این قوم به یهود ارتباطى با این سخن ندارد، بلکه در اصل از ماده “یهوذا” که نام یکى از فرزندان یعقوب است گرفته شده و سپس ذال تبدیل به دال گردیده و یهودا شده و منسوب به آن یهودى مى باشد.[4]
به نظر میرسد قول اول قوی باشد؛ لذا برخی این قول را ضعیف شمرده شدهاند.[5]
سخن آخر اینکه بر فرض اگر بپذیریم که این نام از لفظ یهوذا گرفته شده باشد، امّا دلیلی بر برتری شخص یهوذا بر حضرت یوسف نیست؛ زیرا دلیلی وجود ندارد که این نامگذاری از جانب خداوند صورت گرفته باشد، بلکه بعدها به عللی مثلاً شاید به دلیل بیشتر بودن بچههای یهودا، یا بزرگتر بودن وی، یا نفوذ بیشتر آنان در میان دیگر فرزندان، کم کم این نام بر این قوم نهاده شده است.
1. این نام از آیه شریفه «إِنَّا هُدْنا إِلَیْکَ»، یعنى ما به سوى تو رجوع کردهایم، گرفته شده است.
راغب در کتاب مفردات از بعضى نقل مىکند که نامگذارى قوم یهود به این نام، به دلیل همین سخنى است که با خدا داشتند.[2]
این معنا در روایات نیز مورد تأیید قرار گرفته است. مفضل به امام صادق(ع) گفت: آقا! چرا قوم موسى(ع) را یهود مىگویند؟ فرمود: براى اینکه خداوند از زبان آنها نقل کرده است که گفتند: إِنَّا هُدْنا إِلَیْکَ، یعنى ما به سوى تو رجوع کردهایم.[3]
2. از نام یهوذا فرزند حضرت یعقوب گرفته شده است. برخى دیگر از مفسران گفتهاند: علت نامگذارى این قوم به یهود ارتباطى با این سخن ندارد، بلکه در اصل از ماده “یهوذا” که نام یکى از فرزندان یعقوب است گرفته شده و سپس ذال تبدیل به دال گردیده و یهودا شده و منسوب به آن یهودى مى باشد.[4]
به نظر میرسد قول اول قوی باشد؛ لذا برخی این قول را ضعیف شمرده شدهاند.[5]
سخن آخر اینکه بر فرض اگر بپذیریم که این نام از لفظ یهوذا گرفته شده باشد، امّا دلیلی بر برتری شخص یهوذا بر حضرت یوسف نیست؛ زیرا دلیلی وجود ندارد که این نامگذاری از جانب خداوند صورت گرفته باشد، بلکه بعدها به عللی مثلاً شاید به دلیل بیشتر بودن بچههای یهودا، یا بزرگتر بودن وی، یا نفوذ بیشتر آنان در میان دیگر فرزندان، کم کم این نام بر این قوم نهاده شده است.
[1]. فراهیدى، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج 4، ص 76، قم، انتشارات هجرت، چاپ دوم، 1410 ق.
[2]. راغب اصفهانى، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق، صفوان عدنان، داود، ص 847، دمشق- بیروت، دارالعلم الدار الشامیة، چاپ اول، 1412 ق.
[3]. قَالَ الْمُفَضَّلُ: یَا مَوْلَایَ وَ سَیِّدِی لِمَ سُمِّیَ قَوْمُ مُوسَى الْیَهُودَ؟ قَالَ (ع): «یَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّا هُدْنا إِلَیْکَ أَیِ اهْتَدَیْنَا إِلَیْکَ»، حلى، حسن بن سلیمان، مختصر البصائر، محقق، مصحح، مظفر، مشتاق، ص 438، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، چاپ اول، 1421 ق.
[4]. کتاب العین، ج 4، ص 76.
[5]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 3، ص 439، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، 1414 ق.