آیا می‌توان هر روز توبه کرد؟

توبه یکی از موضوعات مهم و اساسی است که در مکتب اسلام و همه‌ ادیان آسمانی مورد توجه قرار گرفته، و نزد اولیای الهی و عارفان دارای جایگاه ویژه است. 
توبه در هر لحظه و هر آن لازم است؛ چون انسان اگرچه ممکن است به ظاهر گناهی مرتکب نشود، اما از وسوسه‌های شیطان و افکار متفرقه که دل را از یاد خدا غافل می‌کند خالی نیست، و اگر فرض شود که از آن هم در امان باشد، از غفلت و قصور در شناخت و معرفت حق تعالی و صفات و آثار او خالی نیست، و همه اینها نقصی است که بازگشت از آنها که توبه باشد را در هر حال لازم می‌کند؛ لذا سالکان الی الله و اولیای الهی هر آن، در حال توبه بودند.
در حدیثی از امام صادق(ع) نقل شده است؛ پیامبر اکرم(ص) روزی هفتاد بار توبه می‌کرد: «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) یَتُوبُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی کُلِّ یَوْمٍ سَبْعِینَ مَرَّةً، فَقُلْتُ أَ کَانَ یَقُولُ- أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ، قَالَ لَا وَ لَکِنْ کَانَ یَقُولُ- أَتُوبُ إِلَى اللَّهِ‏ …..‏».[1]
اگرچه واژه شناسان توبه را رجوع و بازگشت از گناه معنا نموده‌اند، اما روشن است که این معنا در حق پیامبران و اوصیای آنها مفهوم پیدا نمی‌کند؛ چرا که آن بزرگوران مصون از خطا و گناه‌اند.
در روایت آمده است: «قال‏ کان‏ رسول‏ اللّه‏ (ص)‏ یتوب‏ الى اللّه ص فى کل یوم سبعین مرة من غیر ذنب»؛[2] رسول خدا(ص) روزی هفتاد بار توبه می‌کرد، در حالی‌که گناهی مرتکب نشده بود.
بنابر این، روشن است که توبه پیامبران و جانشینان آنها به جهت نزولشان در این دنیای مادی و جسمانی و اشتغال آنان به مباحات و خواب و خوراک که ناگزیر از آن بوده‌اند می‌باشد. و این اشتغالات گاهی آنها را از مقام شهود و غرق شدن در آن باز می‌داشت و باعث بازماندن‌شان از ذکر دائم می‌شد؛ لذا توبه و استغفار آنان از این جهت بود؛ چرا که «حسنات الابرار سیئات المقربین» است. بسیاری از کارها برای ابرار و نیکان طاعت است، اما همین کارها برای مقربان معصیت شمرده می‌شود.[3]
با این توضیحات باید گفت؛ نه تنها هر روز که هر آن و هر لحظه باید در حال توبه -که همان بازگشت و رجوع از دوری به قرب و نزدیکی است- بود. حتی اگر انسان مرتکب هیچ گناهی نشود، اشتغالات به مسائل روز مره باعث غفلت انسان از خدای متعال خواهد شد، همین مقدار دوری نیز اقتضای رجوع و بازگشت را دارد.
برای آگاهی بیشتر این پاسخ‌ها را مطالعه کنید:
توبه از گناه و محبوب خدا شدن،3704
گناهان زیاد و توبه واقعی، 4675

---