بر اساس آنچه از روایات به دست میآید، اگر به هر دلیلی میان دو برادر مسلمان کدورتی پیش آمد، باید از ادامه آن جلوگیری کرده و اقدام به آشتی و دوستی نمایند و در صورتی که امکان آشتی وجود داشته باشد، ادامه قهر، گناه به حساب میآید.
عفو و گذشت از خصایص و ویژگیهای انسانهای بزرگ و نشانۀ بزرگواری روح است. در مکتب اسلام این صفت از فضایل اخلاقی شمرده شده است. دینی که پیامبرش برانگیخته شد تا مکارم و فضایل اخلاقی را به اتمام برساند و خود نیز دارای خلق عظیم بود. در آیات و روایات فراوانی بر این فضیلت اخلاقی تأکید شده است. در این فرصت به دو نمونه از روایات اشاره میشود:
1. «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) أَیُّمَا مُسْلِمَیْنِ تَهَاجَرَا فَمَکَثَا ثَلَاثاً لَا یَصْطَلِحَانِ إِلَّا کَانَا خَارِجَیْنِ مِنَ الْإِسْلَامِ وَ لَمْ یَکُنْ بَیْنَهُمَا وَلَایَةٌ فَأَیُّهُمَا سَبَقَ إِلَى کَلَامِ أَخِیهِ کَانَ السَّابِقَ إِلَى الْجَنَّةِ- یَوْمَ الْحِسَابِ»؛[1] رسول خدا(ص) میفرماید: هرگاه دو مسلمان به مدت سه روز با یکدیگر قهر کنند و با هم آشتى ننمایند و بین آنها دوستى نباشد، از دین اسلام خارجاند. هر کدام در صلح و آشتى بر دیگرى پیشى گیرد، روز قیامت زودتر وارد بهشت خواهد شد.
2. امام صادق(ع) در این باره فرمود: «دو برادر اگر با یکدیگر قطع ارتباط کنند، یکى از آنها مورد لعنت خواهد بود و ممکن است گاهى هر دو نفر مستحق عقوبت باشند. معتب گفت: قربانت گردم، ظالم باید عقوبت گردد، پس مظلوم چرا. فرمود: براى اینکه او هم راضى نمىشود اصلاح کند و از سخن گفتن با او خوددارى مىکند.
از پدرم شنیدم فرمود: هر گاه دو نفر با هم نزاع کردند، یکى از آنها باید عذرخواهى کند و مظلوم نزد رفیقش برود و (حتی با دروغی مصلحتآمیز) بگوید من ظالم هستم و با این سخن با هم بار دیگر رفت و آمد کنند و خداوند خود حاکم عادلى است و داد مظلوم را از ظالم خواهد گرفت».[2]
برای آگاهی بیشتر در این موضوع، پاسخ 3653 را با عنوان «نبخشودن و اصرار بر قهر و جدایی» مطالعه کنید.
عفو و گذشت از خصایص و ویژگیهای انسانهای بزرگ و نشانۀ بزرگواری روح است. در مکتب اسلام این صفت از فضایل اخلاقی شمرده شده است. دینی که پیامبرش برانگیخته شد تا مکارم و فضایل اخلاقی را به اتمام برساند و خود نیز دارای خلق عظیم بود. در آیات و روایات فراوانی بر این فضیلت اخلاقی تأکید شده است. در این فرصت به دو نمونه از روایات اشاره میشود:
1. «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) أَیُّمَا مُسْلِمَیْنِ تَهَاجَرَا فَمَکَثَا ثَلَاثاً لَا یَصْطَلِحَانِ إِلَّا کَانَا خَارِجَیْنِ مِنَ الْإِسْلَامِ وَ لَمْ یَکُنْ بَیْنَهُمَا وَلَایَةٌ فَأَیُّهُمَا سَبَقَ إِلَى کَلَامِ أَخِیهِ کَانَ السَّابِقَ إِلَى الْجَنَّةِ- یَوْمَ الْحِسَابِ»؛[1] رسول خدا(ص) میفرماید: هرگاه دو مسلمان به مدت سه روز با یکدیگر قهر کنند و با هم آشتى ننمایند و بین آنها دوستى نباشد، از دین اسلام خارجاند. هر کدام در صلح و آشتى بر دیگرى پیشى گیرد، روز قیامت زودتر وارد بهشت خواهد شد.
2. امام صادق(ع) در این باره فرمود: «دو برادر اگر با یکدیگر قطع ارتباط کنند، یکى از آنها مورد لعنت خواهد بود و ممکن است گاهى هر دو نفر مستحق عقوبت باشند. معتب گفت: قربانت گردم، ظالم باید عقوبت گردد، پس مظلوم چرا. فرمود: براى اینکه او هم راضى نمىشود اصلاح کند و از سخن گفتن با او خوددارى مىکند.
از پدرم شنیدم فرمود: هر گاه دو نفر با هم نزاع کردند، یکى از آنها باید عذرخواهى کند و مظلوم نزد رفیقش برود و (حتی با دروغی مصلحتآمیز) بگوید من ظالم هستم و با این سخن با هم بار دیگر رفت و آمد کنند و خداوند خود حاکم عادلى است و داد مظلوم را از ظالم خواهد گرفت».[2]
برای آگاهی بیشتر در این موضوع، پاسخ 3653 را با عنوان «نبخشودن و اصرار بر قهر و جدایی» مطالعه کنید.
[1]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 345، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.
[2]. همان ص 344، «سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (ع) یَقُولُ لَا یَفْتَرِقُ رَجُلَانِ عَلَى الْهِجْرَانِ إِلَّا اسْتَوْجَبَ أَحَدُهُمَا الْبَرَاءَةَ وَ اللَّعْنَةَ وَ رُبَّمَا اسْتَحَقَّ ذَلِکَ کِلَاهُمَا فَقَالَ لَهُ مُعَتِّبٌ جَعَلَنِیَ اللَّهُ فِدَاکَ هَذَا الظَّالِمُ فَمَا بَالُ الْمَظْلُومِ قَالَ لِأَنَّهُ لَا یَدْعُو أَخَاهُ إِلَى صِلَتِهِ وَ لَا یَتَغَامَسُ لَهُ عَنْ کَلَامِهِ سَمِعْتُ أَبِی یَقُولُ إِذَا تَنَازَعَ اثْنَانِ فَعَازَّ أَحَدُهُمَا الْآخَرَ فَلْیَرْجِعِ الْمَظْلُومُ إِلَى صَاحِبِهِ حَتَّى یَقُولَ لِصَاحِبِهِ أَیْ أَخِی أَنَا الظَّالِمُ حَتَّى یَقْطَعَ الْهِجْرَانَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ صَاحِبِهِ فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى حَکَمٌ عَدْلٌ یَأْخُذُ لِلْمَظْلُومِ مِنَ الظَّالِمِ».