وقتی خداوند چیزهای مادی را از هیچ مطلق خلق نمود، آیا به این معنا است که قدرتش در شکل، فرم و قدرت مادی منعکس شده است؟

بله، خلق از عدم به همین معنا است؛ چون عدم چیزی نبود تا خدا از آن خلق کند و در روایات به همین مطلب پرداخته شده است که قدرت مطلق خدا که وحدت با دیگر صفات الاهی داشته و از حد علم ما خارج است، چون مخلوقات را از عدم ایجاد کرد در واقع این مخلوقات آینه و انعکاس قدرت مطلق خدا شدند.

به این اصطلاح «انعکاس»[1] در روایت با کلمه «وقوع صفت» اشاره شده است:

“خداوند از ازل پروردگار ما بود و علم ذات او بود در حالی که هیچ معلومی نبود و شنوایی ذات او بود حال آن که هیچ شنیده شده ای نبود و بینایی ذات او بود در حالی که هیچ دیده شده ای نبود و قدرت ذات او بود در حالی که هیچ مقدوری وجود نداشت و چون اشیاء را حادث کرد و آن اشیاء معلوم شدند؛ علم از او بر معلوم واقع شد و شنوایی بر شنیده شده و بینایی بر دیده شده و قدرت بر مقدور”.[2]

یعنی خداوند، مطلق بوده و در ذات او هیچ تمایزی بین صفات نیست و از طریق ذات قابل شناخت برای ما نیست ولی بعد از خلق مخلوقات از عدم، این مخلوقاتِ او، به عنوان آیه های او، منعکس کننده یا تجلی او شده اند تا خدا از طریق آیه هایش شناخته شود. همچنان که در حدیث قدسی از قول خدای تعالی نقل شده است: «کنت کنزاً مخفیاً فاحببت أن أعرف فخلقت الخلق لکی أعرف»؛[3] من گنجی پنهان بودم، دوست داشتم که شناخته شوم، پس خلق را آفریدم تا شناخته شوم.